Bệnh viêm tụy là căn bệnh phổ biến trong cộng đồng đặc biệt là viêm tuỵ cấp chiếm tỷ lệ 80/100.000 dân số. Đây là căn bệnh nguy hiểm có thể gây ra nhiều biến chứng cấp như suy cơ quan, viêm tụy hoại tử nhiễm trùng…nguy cơ tử vong cao hoặc biến chứng mạn gây ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe như đái tháo đường, rối loạn chức năng ngoại tiết, ung thư tuyến tụy. Nguyên nhân phổ biến gây viêm tuỵ do lạm dụng bia rượu, do bệnh lý sỏi mật, tăng mỡ máu, do sự phát triển quá mức các vi khuẩn ở ruột non (SIBO)…
Viêm tụy là tình trạng tuyến tụy bị viêm sưng, đỏ do dịch tiêu hóa hoặc enzym tấn công tuyến tụy. Tụy là một tuyến nằm sau dạ dày, ở phía bên trái bụng, gần với phần đầu tiên của ruột non thực hiện 2 nhiệm vụ chính đó là tạo ra các enzym cung cấp cho ruột non để phân hủy thức ăn và tạo ra các hormone insulin & glucagon cho máu để kiểm soát lượng đường trong máu.
Viêm tụy thường được chia làm 2 loại gồm viêm tuỵ cấp và viêm tuỵ mạn
Viêm tụy cấp xảy do tuyến tụy bị viêm sưng đột ngột trong thời gian ngắn, bệnh có thể diễn tiến đến suy cơ quan, nhiễm trùng huyết, hoại tử tụy… nếu không điều trị kịp thời có thể dẫn đến tử vong. Nguyên nhân chủ yếu do sỏi mật, lạm dụng rượu bia, tăng mỡ máu.
Viêm tụy mạn là tình trạng tuyến tụy bị viêm trong thời gian dài, nguyên nhân do uống rượu bia gây tái phát nhiều lần với các biến chứng mạn tính như đái tháo đường, rối loạn chức năng ngoại tiết, ung thư tụy, do sự phát triển quá mức các vi khuẩn ở ruột non (SIBO)….
Triệu chứng viêm tụy cấp và viêm tuỵ mạn
Triệu chứng viêm tụy cấp bắt đầu với các cơn đau từ từ hoặc đột ngột ở vùng bụng trên, có thể lan ra sau lưng, cơn đau có thể kéo dài vài ngày gây sốt, buồn nôn, nôn mửa, chướng bụng, nhịp tim nhanh…
Triệu chứng viêm tụy mạn tính xuất hiện ở bụng trên, các cơn đau thường xảy ra sau ăn, có thể lan ra sau lưng kèm theo tình trạng tiêu chảy, buồn nôn, sụt cân, phân có mỡ..
Các nguyên nhân gây viêm tuyến tụy phổ biến như bệnh sỏi mật, lạm dụng rượu, mỡ máu (triglyceride máu), do chấn thương bụng hoặc phẫu thuật, hàm lượng canxi trong máu rất cao, do sử dụng một số loại thuốc như estrogen, steroid và thuốc lợi tiểu thiazid, do nhiễm trùng như quai bị, viêm gan A hoặc B, hoặc vi khuẩn salmonella do một số kiếm khuyết di truyền, do sự phát triển quá mức các vi khuẩn ở ruột non (SIBO)…
Các biến chứng của viêm tuỵ cấp gồm suy cơ quan, viêm tuỵ hoại tử nhiễm trùng, thậm chí tử vong. Viêm tuỵ mạn có thể dẫn đến ung thư tuyến tụy, suy dinh dưỡng, đái tháo đường, suy chức năng tuỵ ngoại tiết…
Các phương pháp chẩn đoán bệnh viêm tụy
Siêu âm ổ bụng là lựa chọn đầu tiên giúp gợi ý chẩn đoán viêm tụy cấp cũng như chẩn đoán phân biệt nguyên nhân khác trong ổ bụng gây đau như viêm ruột thừa, viêm túi mật…
Xét nghiệm máu mục đích hỗ trợ chẩn đoán xác định viêm tụy cấp (lipase hoặc amylase), chẩn đoán nguyên nhân (triglyceride máu, calci máu…) hoặc đánh giá mức độ nặng của viêm tụy cấp (urea, dung tích hồng cầu, CRP..)
Chụp Xquang bụng giúp chẩn đoán phân biệt viêm tụy cấp với các bệnh lý ngoại khoa khác như bán tắc ruột, thủng tạng rỗng… trong trường hợp bệnh nhân đau bụng cấp nhập viện.
Chụp cắt lớp vi tính (CT) ổ bụng với thuốc cản quang có độ chính xác cao trong chẩn đoán viêm tụy cấp. CT ổ bụng thường được khuyến cáo trong trường hợp chẩn đoán không rõ ràng (lúc nhập viện) nhưng vẫn nghi ngờ viêm tụy. Những trường hợp bệnh nhân dị ứng thuốc cản quang hoặc suy thận, phụ nữ mang thai cộng hưởng từ (MRI) ổ bụng là lựa chọn thay thế.
Chụp cộng hưởng từ mật tụy (MRCP) hoặc siêu âm nội soi (EUS) nếu không không tìm thấy nguyên nhân gây viêm tụy, đặc biệt những trường hợp viêm tuy tái phát nhiều lần.
Phương pháp điều trị viêm tuỵ
Việc điều trị viêm tuỵ sẽ căn cứ theo loại viêm cấp tính và mạn tính
Đối với viêm tụy cấp tính cần giải quyết nguyên nhân (nếu có) như giảm mỡ máu (triglyceride), can thiệp sỏi mật, chấn thương… Điều trị kháng sinh nếu có bằng chứng nhiễm trùng, giảm đau, bù dịch, cho ăn sớm…
Bệnh nhân viêm tụy mạn thường có những triệu chứng và/hoặc biến chứng như đau bụng mạn tính, suy dinh dưỡng, tiêu phân mỡ do thiếu men tuỵ, đái tháo đường do rối loạn men tuỵ nội tiết và thậm chí ung thư tuỵ. Do đó, trong điều trị viêm tụy mạn tập trung chủ yếu vào việc cải thiện các triệu chứng, giúp ngăn ngừa bệnh tiến triển cũng như phát hiện và điều trị kịp thời biến chứng ung thư tuỵ.
Điều trị nguyên nhân như ngưng rượu, thuốc lá, sỏi mật, tăng triglyceride máu… để ngăn ngừa viêm tụy tái phát. Có thể dùng thuốc hoặc nội soi lấy sỏi tuỵ, thậm chí can thiệp phẫu thuật sỏi tuỵ nếu cần để giảm đau.
Điều trị hỗ trợ men tụy ở những bệnh nhân có bằng chứng thiếu men tuỵ ngoại tiết. Điều trị với insulin nếu bệnh nhân có biến chứng đái tháo đường, đồng thời theo dõi định kỳ nhằm phát hiện sớm ung thư tuỵ. Đối với viêm tuỵ do sự phát triển quá mức các vi khuẩn ở ruột non (SIBO) cần áp dụng chế độ ăn uống, sinh hoạt khoa học, đảm bảo các chỉ số 85% là lợi khuẩn và 15% là hại khuẩn. Nếu tỷ lệ này được duy trì, hệ vi sinh đường ruột luôn ở trạng khoẻ mạnh, không mắc bệnh viêm tuỵ nói riêng, các căn bệnh khác về đường tiêu hoá nói chung.
Các phương pháp phòng ngừa bệnh viêm tụy
Hạn chế uống rượu, bia, hút thuốc lá
Đảm bảo chế độ ăn uống khoa học, đầy đủ dưỡng chất, tránh nhiễm ký sinh trùng
Hạn chế ăn mặn, đồ ăn nhanh, đồ ăn nhiều chất béo
Đảm bảo hệ vi sinh đường ruột luôn trong trạng thái ổn định…
Bệnh viêm tuỵ cấp có thể điều trị dứt điểm. Tuy nhiên việc phát hiện và điều trị sớm sẽ mang lại hiệu quả cao, đỡ tốn kém và người bệnh cũng tránh được những biến chứng gây ảnh hưởng đến sức khỏe. Các chuyên gia khuyến cáo người dân cần đảm bảo chế độ ăn uống cân bằng, ít chất béo, hạn chế hoặc tránh các loại thực phẩm như thịt đỏ, đồ chiên, món tráng miệng có đường, nước ngọt, cafein, rượu…. Đối với người cao tuổi, người có hệ tiêu hoá kém nên chia nhiều bữa nhỏ trong ngày để giảm bớt gánh nặng cho hệ tiêu hóa, uống đủ lượng nước từ 1,5 đến 2 lít/ngày/người…Chế độ ăn uống khoa học có tác dụng duy trì 85% lợi khuẩn và 15% hại khuẩn đảm bảo hệ vi sinh đường ruột luôn ở trạng thái ổn định, phòng tránh bệnh viêm tuỵ do SIBO gây ra.
BÀI CÙNG CHỦ ĐỀ:
Điều trị hội chứng sương mù não do SIBO
Mối liên hệ giữa viêm tụy mạn và bệnh Crohn
Bệnh viêm ruột: những điều cần ghi nhớ
Ung thư tuyến tụy: Những điều nhất định phải biết
Chăm sóc mèo bị viêm tuyến tụy, nguyên nhân gây bệnh
Yhocvn.net
Chưa có bình luận.
