Đau thắt lưng là một vấn đề phức tạp do nhiều nguyên nhân khác nhau và cũng có nhiều cách xử trí khác nhau tuỳ theo nguyên nhân của bệnh.
Đau thắt lưng là đau khu trú từ ngang đốt sống thắt lưng 1 xuống nếp lằn mông, ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt và lao động. Theo Tổ chức Y tế Thế giới có khoảng 65 đến 90% những người trưởng thành bị đau vùng thắt lưng ít nhất một lần trong đời.
Đau thắt lưng thường gặp do đặc điểm giải phẫu và chức năng đặc biệt của vùng này; là vùng bản lề đảm nhiệm chính vận động cúi, ngửa, nghiêng, xoay; có tầm và biên độ vận động lớn đồng thời chịu nhiều áp lực và sức nặng của cơ thể khi hoạt động.
Ở Việt Nam, ước tính đau thắt lưng chiếm tỷ lệ 2% trong cộng đồng; 6% trong tổng số các bệnh xương khớp. Đau thắt lưng là một vấn đề phức tạp do nhiều nguyên nhân khác nhau và cũng có nhiều cách xử trí khác nhau tuỳ theo nguyên nhân của bệnh.
Dấu hiệu nhận biết bệnh đau cột sống thắt lưng
Triệu chứng lâm sàng
– Đau cột sống thắt lưng do giãn dây chằng.
+ Thường xuất hiện sau gắng sức, vận động mạnh, đột ngột, sai tư thế.
+ Co cứng cơ cạnh cột sống, hạn chế vận động vùng thắt lưng.
+ Có điểm đau cạnh cột sống vùng thắt lưng.
– Đau cột sống thắt lưng do thoát vị đĩa đệm.
+ Đau từ vùng thắt lưng lan dọc theo đường đi của dây thần kinh toạ xuống mông, mặt sau ngoài đùi và trước ngoài cẳng chân, đến gót hoặc các ngón chân. Đôi khi có rối loạn cảm giác nông như tê bì, kiến bò, kim châm, hoặc đau rát.
+ Dấu hiệu Lassegue dương tính: do làm căng dây thần kinh toạ.
+ Rối loạn cơ tròn nếu có chèn ép tuỷ hoặc đuôi ngựa.
+ Có thể có teo cơ vùng đùi, cẳng chân ở bệnh nhân đau mạn tính.
+ Phản xạ gân xương bánh chè, gân gót giảm hoặc mất.
– Đau cột sống thắt lưng trong bệnh cảnh toàn thân.
+ Đau lưng do nhiễm khuẩn (lao, viêm đốt sống, đĩa đệm…) hoặc trong bệnh cảnh ung thư.
Một số xét nghiệm cần thiết
– Xét nghiệm máu thường trong giới hoạn bình thường.
– X quang thường quy: thẳng, nghiêng, chếch ¾ hai bên giúp chẩn đoán nguyên nhân như thoái hoá, loại trừ một số tổn thương như xẹp, lún đốt sống v.v.
– Chụp cộng hưởng từ hoặc cắt lớp vi tính: có nhiều giá trị trong chẩn đoán các nguyên nhân phức tạp như thoát vị đĩa đệm, các tổn thương mà chụp Xquang thường không phát hiện được.
Biến chứng, nguy hiểm
Liệt, teo cơ, rối loạn cơ tròn, rối loạn cảm giác nếu nguyên nhân gây đau lưng nặng nề như thoát vị đĩa đệm, trượt đốt sống, thoái hoá cột sống nặng, lún xẹp đốt sống
Nguyên nhân của bệnh đau cột sống thắt lưng
– Do gắng sức, vận động mạnh sai tư thế, chấn thương cột sống.
– Thoái hoá cột sống, thoát vị đĩa đệm, viêm cột sống dính khớp, trượt đốt sống.
– Bất thường ở cột sống (cong, vẹo, gù ưỡn quá mức, gai đôi cột sống).
– Loãng xương (gặp ở nữ sau mãn kinh).
– Lao cột sống, ung thư di căn vào cột sống.
– Các nhiễm trùng thần kinh cấp tính (viêm tuỷ).
Chẩn đoán nguyên nhân đau cột sống thắt lưng
Dựa vào hỏi tiền sử bệnh, triệu chứng lâm sàng và chẩn đoán hình ảnh
Điều trị bệnh đau cột sống thắt lưng
Điều trị vật lý và Phục hồi chức năng
Giai đoạn cấp
– Nghỉ ngơi tuyệt đối.
– Vật lý trị liệu:
+ Nhiệt trị liệt: Chườm lạnh
+ Điện trị liệt: Điện phân dẫn thuốc; Điện xung giảm đau; Sóng ngắn; Siêu âm
Sau giai đoạn cấp
– Vật lý trị liệu: Nhiệt; Điện trị liệu; Xoa bóp nhẹ nhàng.
– Kéo giãn cột sống thắt lưng bằng máy.
– Tập vận động cột sống thắt lưng: các bài tập cho cột sống:
+ Khởi động trước khi tập:
| Người tập nằm ngửa trên sàn nhà, chân trái duỗi thẳng sát trên sàn nhà, gấp chân phải vào bụng, cài hai bàn tay vào nhau ở phía sau đùi phải, kéo đùi về phía ngực đến mức tối đa. Giữ như vậy 30 giây rồi đưa chân về vị thế bắt đầu. Làm tiếp như vậy với chân trái. Tập từ 05 đến 10 lần cho mỗi chân. | |
| Sau đó người tập nằm ngửa, hai gối gấp, lòng bàn chân sát trên sàn nhà, thót bụng lại đồng thời với thở ra, đẩy đoạn thắt lưng duỗi thẳng sát trên mặt sàn nhà, giữ 05 giây rồi trở về vị thế bắt đầu. Tập lại như vậy từ 05 đến 10 lần |
+ Duỗi cột sống:
| Người tập nằm sấp trên đệm hoặc sàn nhà, chống hai bàn tay, khuỷu tay và cẳng tay lên mặt đệm hoặc sàn nhà, sau đó từ từduỗi hai khuỷu tay, đẩy nâng thân mình phía trên lên, hai tay duỗi thẳng, hai bàn tay chống trên sàn nhà. Giữ ở tư thế đó trong 10 giây sau đó trở về vị thế bắt đầu. Tập từ 5 đến 10 lần như vậy. |
|
+ Gấp, duỗi cột sống thắt lưng:
| Người tập quỳ hai gối và chống hai bàn tay xuống sàn nhà, hai tay duỗi, đầu và thân mình thẳng, sau đó từ từ làm võng thắt lưng xuống đến mức tối đa, giữ như vậy 05 giây, rồi thót bụng lại, cúi đầu xuống và cong vùng thắt lưng lên đến mức tối đa, giữ như vậy 05 giây rồi trở về vị thế bắt đầu. Tập lại từ 5 đến 10 lần như vậy. |
|
+ Làm mạnh nhóm cơ bảo vệ cột sống:
| Người tập nằm ngửa trên đệm hoặc trên sàn nhà, hai gối gấp, lòng bàn chân sát trên mặt đệm, hai tay bắt chéo qua trước ngực. Duỗi đoạn thắt lưng thẳng sát trên sàn nhà như trong bài khởi động, sau đó từ từ nâng mông lên khỏi mặt đệm càng nhiều càng tốt. Giữ ở vị trí đó trong 05 giây sau đó đưa mông trở lại vị thế ban đầu. Tập từ 5 đến 10 lần như vậy. |
Điều trị bằng thuốc
– Điều trị thuốc giảm đau thông thường (Acetaminophen) hoặc giảm đau chống viêm (mobic, voltaren, arcoxia…).
– Thuốc giãn cơ: myonal, mydocalm….
Điều trị ngoại khoa:
Chỉ định khi đau thắt lưng do thoát vị đĩa đệm, trượt đốt sống nặng điều trị nội khoa và phục hồi chức năng không hiệu quả.
Cách phòng bệnh đau cột sống thắt lưng
Sửa tư thế xấu, đòi hỏi sự kiên trì và thời gian của bệnh nhân và kỹ thuật viên.
Giữ cho cơ thể ở tư thế đúng trong lao động và sinh hoạt hằng ngày.
CNTTCBTG – BV Bạch Mai
Chưa có bình luận.
