Ngoài lao ở phổi là hay gặp nhất, có nhiều bộ phận khác trong cơ thể cũng có thể là nơi vi khuẩn lao phát triển gây bệnh.
LAO HẠCH (NGOẠI VI)
Gợi ý chẩn đoán lao:
– Kích thước ≥2 cm
– Không đối xứng
– Sưng không đau
– Chắc/mềm/có lỗ dò
– Vịtrí cổ, khu trú
– Sụt cân, ra mồ hôi đêm, sốt
Gợi ý loại trừ lao:
– Đối xứng (có lẽ là lymphoma hay bệnh hạch liên quan HIV)
– Đau, viêm, có mủ (vi khuẩn hay nấm)
– Vịtrí ngoài cổ
Xét nghiệm thiết yếu
– Soi đờm nếu ho
– Chọc hút xét nghiệm Tế bào và AFB
Xử trí ngay
– Chọc hút chẩn đoán tế bào học và xét nghiệm AFB
– Sinh thiết hạch nếu cần
TRÀN DỊCH MÀNG PHỔI
Gợi ý chẩn đoán lao:
– Tràn dịch một bên
– Dịch trong, vàng chanh
Gợi ý loại trừlao:
– Tràn dịch 2 bên (có thể là suy tim hay viêm phổi)
– Lâm sàng của ung thư
– Dịch đục / có mủ (có lẽ là mủ màng phổi)
– Dịch đỏmáu
Xét nghiệm thiết yếu
– Xquang phổi
– Soi đờm tìm AFB nếu ho
– Chọc hút và xem xét dịch (sinh hoá, tế bào)
– Sinh thiết màng phổi, soi màng phổi (nếu cần)
Xửtrí ngay
Lao
– Bắt đầu điều trị lao
Chưa chẩn đoán lao
– Tìm nguyên nhân khác
– Dịch vàng chanh, sau 7 ngày không có chẩn đoán khác. Điều trị nhưlao.
LAO LAN TỎA
Gợi ý chẩn đoán lao:
– Sụt cân, sốt và ho
– Bất thường phim phổi (có thể có lao kê)
– Gan lách to
– Đổmồhôi đêm
– Thiếu máu
Gợi ý loại trừ lao:
– Xem xét Salmonella, phế cầu, sốt rét, Cryptoccocus
– Sốt có rét run
– Thở nhanh (thở trên 30 lần/phút)
– Tiêu chảy nặng
– Máu trong phân
Xét nghiệm thiết yếu
– Xquang phổi
– Phết máu sốt rét
– Soi đờm tìm AFB
– Cấy máu, công thức máu, và KN cryptococus
Xử trí ngay
Lao: Bắt đầu điều trị lao (+ kháng sinh nếu rất nặng)
Chưa chẩn đoán lao
– Khảo sát thêm các nguyên nhân khác
– Bắt đầu điều trị lao và kháng sinh nếu người bệnh rất nặng (“bao vây”)
TRÀN DỊCH MÀNG NGOÀI TIM
Gợi ý chẩn đoán lao:
– Sụt cân, ra mồ hôi đêm, sốt
– Bằng chứng lao ởnơi khác
– Hai phế trường sáng (có thểcó tràn dịch 2 bên), bóng tim to đối xứng
Gợi ý loại trừ lao:
– Các đường mờ phế huyết quản hay bóng tim không đối xứng (có thể do suy tim)
– Huyết áp tăng
– Điện tim gợi ý nguyên nhân khác của tim to (tăng huyết áp, bệnh mạch vành, van tim, cơ tim, …)
– Sốt có rét run (viêm màng ngoài tim vi khuẩn Gr(-)
Xét nghiệm thiết yếu
– X quang ngực
– Soi đờm tìm AFB nếu ho
– Điện tim (nếu không có siêu âm)
– Siêu âm tim, màng tim (lí tưởng)
Xử trí ngay
Lao: Bắt đầu điều trị lao
– Chuyển viện để hút dịch cấp cứu nếu rất khó thở
Chưa chẩn đoán lao
– Tìm nguyên nhân khác
– Nếu siêu âm xác nhận tràn dịch màng ngoài tim và không có chẩn đoán khác trong vòng 7 ngày
Điều trị như lao.
VIÊM MÀNG NÃO LAO
Gợi ý chẩn đoán lao:
– Sụt cân, ra mồ hôi đêm, sốt
– Dịch não tủy trong với protein cao, glucose thấp và tế bào lympho
– KN Cryptoccocus / mực tàu / cấy nấm (-) ở dịch não tủy
– Bằng chứng lao ởnơi khác
Gợi ý loại trừ lao:
– Dịch não tủy đục hay có bạch cầu trung tính trên kính hiển vi (có lẽ là viêm màng não mủ)
– KN Cryptoccocus (+)
– Khởi phát nhanh
– Áp lực dịch não tủy cao (có thể là cryptococcus)
Xét nghiệm thiết yếu
– Chọc dò tủy sống
– Soi hiển vi (nhuộm gram và AFB) / protein / glucose dịch não tủy
– XN KN và nhuộm cryptoccoccus
– Soi đờm tìm AFB nếu ho
Xử trí ngay
Lao: Nhập viện và điều trị lao
Không phải lao
– Điều trị cryptococcus nếu XN cryptococcus(+) hay không có chẩn đoán khác.
Chưa có bình luận.
