Triệu chứng chóng mặt, hội chứng tiền đình

Hội chứng tiền đình với một số triệu chứng điển hình

Triệu chứng chóng mặt rất thường gặp hàng ngày với mọi người, khi chỉ thoáng qua, có khi phải khám và xét nghiệm mới chẩn đoán được nguyên nhân bệnh.

Chẩn đoán chóng mặt, hội chứng tiền đình

* Chẩn đoán phân biệt chóng mặt: các trường hợp chóng mặt “giả”

Thiếu máu/ Tụt HA tư thế/ Suy nhược, mệt thỉu/ Hạ đường huyết/Hysteria

* Thăm khám cần tập trung phát hiện (không được bỏ sót):

– Hội chứng tiểu não

– Hội chứng Wallenberg

Bên tổn thương: V, IX X XI, Hc Claude Bernard Horner

Bên đối diện tổn thương: tê bì nửa thân (trừ mặt)

3 nguyên nhân quan trọng: (thường phải chụp MRI sọ não)

Xơ cứng rải rác

U góc cầu tiểu não

Nhồi máu thân não, tiểu não – tụ máu vùng hố sau

(vỡ xương đá)

(cần nghĩ đến NMN hệ sống nền trước tất cả các trường hợp hội chứng tiền đình cấp)

* Chẩn đoán phân biệt hội chứng tiền đình ngoại biên và hội chứng tiền đình trung ương

– Hội chứng tiền đình ngoại biên:

Toàn bộ và nhất quán (toàn bộ: có tất cả các dấu hiệu của tiền đình trong trường hợp điển hình; nhất quán: tất cả các cử động đều cùng 1 chiều: chiều giật chậm của rung giật nhãn cầu, di lệch bước  đi và ngón trỏ, chiều ngã khi làm nghiệm pháp Romberg)

Chóng mặt dữ dội, kiểu xoay, kèm các triệu chứng thần kinh thực vật (buồn nôn, nôn, vã mồ hôi, nhợt hoặc lo sợ)

Rung giật nhãn cầu:

Kiểu ngang-xoay; đồng vận và hai pha của cả hai mắt

Giảm hoặc mất khi cố định nhãn cầu

Không thay đổi chiều dù thay đổi hướng nhìn

Triệu chứng tai kèm: điếc tiếp nhận hoặc ù tai

– Hội chứng tiền đình trung ương

Không toàn bộ và không nhất quán

Chóng mặt: thường kiểu mất thăng bằng; cảm giác như trên con tàu chòng trành

Rung giật nhãn cầu:

Kiểu ngang hoặc dọc (tổn thương cuống não) hoặc xoay (tổn thương hành não)

Không thay đổi khi cố định nhãn cầu

Đa chiều (thay đổi hướng khi thay đổi hướng nhìn)

(đặc hiệu cho tiền đình trung ương: rung giật xoay, dọc, đa chiều, một mắt)

Không có triệu chứng tai kèm

Thường có triệu chứng thần kinh khu trú của thân não: rối loạn cảm giác nửa thân, tổn  thương dây thần kinh sọ, hội chứng tiểu não…(tổn thương thùy floculonodulaire tiểu  não có thể chỉ biểu hiện bằng hội chứng tiền đình đơn độc)

* Nguyên nhân

– Hội chứng tiền đình ngoại biên:

Bệnh Meniere

Viêm mê đạo do tai

Thuốc độc tai (aminoside)

Chấn thương (vỡ xương đá)

Chóng mặt kịch phát lành tính

U góc cầu tiểu não (u thần kinh dây VIII)

Viêm thần kinh ốc tai do vi rút

Khác: suy hệ mạch sống nền (Doppler mạch cổ), thoái hóa cột sống cổ (xquang)

– Hội chứng tiền đình trung ương:

Mạch máu: nhồi máu não vùng đ/m sống nền; máu tụ hố sau

U thân não

Xơ xứng rải rác

Áp xe thân não

Dị dạng bản lề cổ – chẩm

Xử trí cấp cứu chóng mặt, hội chứng tiền đình

* Xử trí cấp cứu chóng mặt

Nằm nghỉ, yên tĩnh, tránh ánh sáng và tiếng động

Điều trị chóng mặt và nôn

Tanganil (ống 0,5g; viên 0,5g): 0,5 g x 2 ống /ngày tiêm TM chậm hoặc truyền TM

Primperan: 10mg x 3 /ngày tiêm TM hoặc uống

An thần, hạn chế lo lắng: Diazepam 5-10 mg tiêm TM hoặc uống

* Thăm dò và xét nghiệm ban đầu

Chụp CTscan hoặc MRI sọ não:

Hội chứng tiền đình trung ương

Không chắc chắn là hội chứng tiền đình ngoại biên

Xét nghiệm khác tùy theo định hướng: Công thức máu, CRP, xquang cột sống cổ, doppler mạch cổ, đường máu, điện giải…

Định hướng bệnh nhân

Ra viện:

Hội chứng tiền đình ngoại biên “lành tính”, ổn định sau điều trị cấp cứu

Chóng mặt kịch phát lành tính

Viêm thần kinh ốc tai do vi rút

Thoái hóa cột sống cổ, suy mạch sống nền (nên có kế hoạch thăm dò và điều trị lâu dài)

Gửi khám chuyên khoa:

Các trường hợp hội chứng tiền đình ngoại biên khác: chuyên khoa TMH

Hội chứng tiền đình trung ương chưa rõ nguyên nhân, lâm sàng ổn định: chuyên khoa thần kinh

Nhập viện: hội chứng tiền đình trung ương

Hướng dẫn xử trí một số nguyên nhân cụ thể

Chóng mặt tư thế kịch phát lành tính: nghiệm pháp Semont hoặc Dix-Hallpike

Viêm mê đạo nhiễm trùng (trong bệnh cảnh viêm tai mãn tính, nhân cơ hội nhiễm trùng mũi xoang): kháng sinh tại chỗ và toàn thân + thuốc chống viêm; Nên chuyển chuyên khoa TMH.

Viêm thần kinh ốc tai: Serc, Betaserc; Tanakan, Nootropyl

Meniere (chóng mặt xoay, giảm thính lực và ù tai 1 bên, có tiền sử cơn tương tự): nghỉ ngơi yên tĩnh, bóng tối, an thần; có thể mannitol 10% 500 ml/2 giờ. Chuyển chuyên khoa TMH.

Yhocvn.net (Theo CC Bệnh viện Bạch Mai)

Bài cùng chủ đề: 

+ Những điều cần biết về rối loạn tiền đình

+ Bấm huyệt cải thiện chứng tiền đình

+ Những bài tập cải thiện chứng chóng mặt do rối loạn tiền đình

+ Chọn thuốc trị bệnh rối loạn tiền đình

+ Phân biệt rối loạn tiền đình với thiểu năng tuần hoàn não