Đau dây thần kinh sau zona (postherpetic neuralgia PHN) là biến chứng phổ biến nhất của bệnh zona, nguy cơ đau dây thần kinh sau zona tăng theo độ tuổi kèm theo ban, mụn nước, gây ảnh hưởng lâu dài đến sức khoẻ người bệnh. Theo báo cáo của Trung tâm Dự phòng và Kiểm soát dịch bệnh Hoa Kỳ những người trên 60 tuổi có đến 10% – 18% mắc các biến chứng sau khi nhiễm virus zona.
Zona là bệnh nhiễm trùng da do virus Varicella zoster (VZV) gây ra, virus này thường tấn công vào da và thần kinh. Bệnh còn có tên gọi zona hoặc shingles. VZV cũng là virus gây bệnh thủy đậu. Sau khi một người bị bệnh thủy đậu và khỏi bệnh, một số virus Varicella vẫn có thể tồn tại trong cơ thể ở trạng thái tiềm tàng mà không gây bệnh. Trạng thái này có thể kéo dài trong nhiều tháng, nhiều năm và virus VZV cư trú ở các hạch thần kinh. Tuy nhiên khi có điều kiện thuận lợi như suy giảm miễn dịch, stress hoặc suy nhược cơ thể dẫn đến cơ thể giảm sức đề kháng lúc này virus có thể tái hoạt động. Virus VZV sinh sản và lan truyền theo các đường dây thần kinh cảm giác, gây tổn thương da và dây thần kinh, từ đó gây nên triệu chứng và dấu hiệu của bệnh zona.
Bệnh zona có thể dẫn đến viêm phổi, các vấn đề về thính giác, mù lòa, viêm não hoặc viêm màng não và tử vong tuy nhiên hiếm gặp. Thông thường cứ 5 người mắc zona sẽ có 1 người xuất hiện cơn đau dữ dội. Cơn đau có thể tiếp tục ngay cả sau khi hết phát ban. Cơn đau này được gọi là đau dây thần kinh sau herpes (PHN). Đặc biệt khi tuổi càng cao, nguy cơ bị đau dây thần kinh hậu herpes nhiều hơn và bệnh dễ nghiêm trọng hơn.
Các biến chứng zona thần kinh thường gặp
Đau dây thần kinh, đau giật từng cơn kéo dài hoặc vĩnh viễn
Đau dây thần kinh sau zona (PHN) có thể cảm thấy đau, rát trong nhiều tháng hoặc nhiều năm sau khi phát ban đã lành hoặc có thể đau giật từng cơn khiến người bệnh khó chịu, gây ảnh hưởng đến các hoạt động thường ngày. Những biến chứng này thường phổ biến ở người từ 50 tuổi trở lên, có thể biến mất sau một thời gian hoặc kéo dài trong nhiều năm hoặc có thể vĩnh viễn. Căn cứ vào tình trạng thực tế của bệnh nhân, các bác sĩ sẽ chỉ định các loại thuốc hoặc liệu pháp khác nhau giúp điều trị chứng đau dây thần kinh này.
Ngứa, châm chích (rối loạn cảm giác da)
Biến chứng hậu zona là rối loạn cảm giác da, da ngứa ran và lạnh. Ngứa nghiêm trọng sau zona có thể khiến người bệnh trầm cảm, sụt cân và mất ngủ. Ngứa nhiều và gãi vùng da bị sẹo còn có thể dẫn đến trầy da, gây bội nhiễm vi khuẩn khiến bệnh có thể nặng hơn. Ngứa sau zona là biến chứng thường gặp nhất gây cảm giác ngứa rát, khó chịu ảnh hưởng đến cuộc sống, sinh hoạt hàng ngày.
Giảm thị lực hoặc tổn thương mắt
Herpes zoster ophthalmicus (HZO) hoặc bệnh zona xảy ra gần hoặc trong mắt, chiếm tới 20% trong tất cả các trường hợp bệnh zona. Nếu không được điều trị, có tới 70% bệnh nhân mắc HZO phát triển các biến chứng nghiêm trọng như nhạy cảm với ánh sáng, sưng mí mắt, tăng nhãn áp, viêm và sẹo giác mạc dẫn đến suy giảm thị lực, mù lòa.Vì vậy khi thấy xuất hiện các triệu chứng cần đi khám nhãn khoa để được điều trị chuyên khoa kịp thời.
Hội chứng Ramsay Hunt (virus zona gây hại đến các cơ quan tai mũi họng)
Nếu bị zona ở vùng quanh tai cần được can thiệp điều trị càng sớm càng tốt. Những trường hợp không được điều trị có thể dẫn đến hội chứng Ramsay Hunt (virus zona gây hại đến các cơ quan tai mũi họng), gây ra các vấn đề về thính giác như đau tai, ù tai, mất thính giác mất khả năng cử động các bộ phận trên gương mặt. Đây là biến chứng hiếm gặp nhưng nếu phát hiện và điều trị sớm cơ hội hồi phục sẽ cao.
Liệt một phần cơ mặt biến chứng zona thần kinh nguy hiểm
Liệt một phần cơ mặt là triệu chứng nhiễm virus zona hạch gối (zona mặt, còn gọi là zona dây thần kinh tam thoa, zona dây thần kinh sinh ba), đồng thời đây cũng là biến chứng zona thần kinh nguy hiểm. Thông thường triệu chứng liệt nửa mặt hoặc liệt một phần cơ mặt sẽ đi đôi cùng với các tổn thương trên da. Cách nhận biết biến chứng này là khi gương mặt bị mất các biểu cảm, miệng méo hoặc mất khả năng nhăn trái, cử động các vùng cơ trên phần mặt bị liệt. Triệu chứng liệt nửa mặt có thể khỏi sau một thời gian tuy nhiên có thể kéo dài vĩnh viễn. Vì vậy, khi thấy xuất hiện tình trạng liệt nửa mặt cần đi khám các bác sĩ để được chẩn đoán, can thiệp điều trị sớm giúp giảm thiểu nguy hiểm cũng như các biến chứng sau này.
Nhiễm trùng da hoặc bội nhiễm nguy cơ dẫn đến nhiễm trùng máu
Nhiễm trùng da hoặc bội nhiễm là biến chứng tổn thương da thường thấy ở nhiều bệnh nhân mắc zona. Bất kỳ tổn thương ở vị trí nào trên da khi nhiễm bệnh cũng có nguy cơ bị bội nhiễm. Đặc biệt, trong giai đoạn mụn nước nếu như các bóng nước bị vỡ sẽ dẫn đến tình trạng các loại vi khuẩn, tụ cầu xâm nhập và dẫn đến tình trạng mưng mủ, chảy dịch, làm trầm trọng hơn các tổn thương da, khiến cho bệnh trở nặng và dễ để lại sẹo xấu.
Khi bị nhiễm trùng da cũng ảnh hưởng rất lớn đến tâm lý người bệnh, kéo dài cảm giác đau đớn, nóng rát, khó chịu,… khiến người bệnh áp lực. Nguy hiểm hơn, nếu không được xử lý sớm các tổn thương da có thể lan rộng đến các vùng khác trên cơ thể, dẫn đến nhiễm trùng máu và nguy cơ tử vong rất cao.
Viêm phổi thuộc hàng zona lan tỏa
Viêm phổi là biến chứng hiếm gặp nhưng cực kỳ nguy hiểm. Chủ yếu xuất hiện ở các bệnh nhân đã suy giảm miễn dịch trước đó, cảnh báo nguy cơ tử vong cao nếu không được can thiệp điều trị kịp thời. Biến chứng này được xếp vào hàng zona lan tỏa, mức độ tổn thương nặng vì khi được chẩn đoán mắc zona lan tỏa, bệnh nhân đã có những tổn thương vượt quá sự chi phối của dây thần kinh (xấp xỉ 20 tổn thương nằm ngoài khoanh da hoặc xấp xỉ 2 tổn thương ở khoanh da).
Đột quỵ và viêm màng não
Nếu virus varicella-zoster gây bệnh zona lây lan đến não hoặc tủy sống, có khả năng xảy ra các biến chứng nghiêm trọng như đột quỵ và viêm màng não, đặc biệt ở người mắc bệnh HZO.
Viêm não dẫn đến di chứng liệt, tê bì chân tay, động kinh thậm chí tử vong
Viêm não cũng là một biến chứng zona nguy hiểm, chúng có thể xuất hiện sau vài ngày trong giai đoạn tổn thương da của người bệnh, đặc biệt là những người nhiễm zona tai. Vì tai có cấu tạo đặc biệt, thông với hệ thống não bộ, nhiều dây thần kinh dày đặc dưới da, cho nên khi virus xuất hiện và xâm nhập ở vị trí này sẽ làm tăng nguy cơ lây lan bệnh lên não. Nguy hiểm hơn ở những tổn thương da ở phía trong ống tai, khu vực màng nhĩ vì đây là những vùng khó chăm sóc, vệ sinh và dễ bị bội nhiễm. Tuy nhiên viêm não có thể hồi phục hoàn toàn nếu được phát hiện sớm, can thiệp kịp thời và điều trị đúng cách. Nhưng cũng có số ít các trường hợp người bị viêm não do zona phải gánh chịu những di chứng nặng nề như liệt, tê bì chân tay, động kinh thậm chí tử vong.
Viêm màng não có thể dẫn đến liệt, động kinh hoặc tử vong
Tương tự như viêm não, những bệnh nhân mắc zona tai cũng có nguy cơ bị viêm màng não. Khi bị viêm não bệnh nhân cũng có cơ hội hồi phục cao khi được chăm sóc và điều trị tốt. Mặt khác cũng có thể đối mặt với nguy cơ gặp phải các tình trạng nguy hiểm như liệt, động kinh hoặc tử vong nếu không được cứu chữa kịp thời. Vì vậy khi phát hiện bị nhiễm zona tai, bệnh nhân cần tuân thủ theo phác đồ điều trị cũng như chỉ định bác sĩ để c nhanh chóng điều trị, hạn chế được những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.
Gây tổn thương vĩnh viễn cho hệ thần kinh và cột sống
Virus zona có thể gây ra một số biến chứng tổn thương vĩnh viễn đối với hệ thần kinh và cột sống. Một trong những biến chứng chính là đau thần kinh vĩnh viễn còn gọi là đau sau zona (postherpetic neuralgia).
Nguy cơ tử vong khi mắc zona lan tỏa
Khi mắc zona lan tỏa người bệnh có nguy cơ tử vong cao vì lúc này, các di chứng zona có thể đã xuất hiện ở phổi, màng não hoặc bị nhiễm trùng nặng dẫn đến nhiễm trùng huyết. Với những trường hợp nặng, nếu không được can thiệp và điều trị kịp thời, nguy cơ tử vong sẽ rất cao. Ngoài những biến chứng trên, một số ít các biến chứng của zona liên quan đến gan và phổi, gây nguy hiểm đến hệ thần trung trung ương, đặc biệt là não.
Các chuyên gia khuyến cáo, khi gặp các biến chứng trên, người bệnh cần nhanh chóng nhập viện để các bác sĩ chẩn đoán, can thiệp điều trị ngay lập tức.Trên thực tế bất cứ ai đã từng bị thủy đậu đều có thể mắc bệnh zona vì vậy đây là nhóm nguy cơ dễ mắc zona và gánh chịu những biến chứng của zona thần kinh.
Các yếu tố khác có thể làm tăng nguy cơ phát triển bệnh zona bao gồm những người trên 50 và người trên 60 tuổi. Tương tự bệnh nhân đang mắc các bệnh làm suy yếu hệ thống miễn dịch như HIV/AIDS, ung thư, có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh zona. Người đang chạy bức xạ hoặc hóa trị có thể làm giảm sức đề kháng của cơ thể cũng có thể gây ra bệnh zona. Các loại thuốc ngăn ngừa đào thải các cơ quan cấy ghép, sử dụng steroid lâu dài như prednisone cũng có thể làm tăng nguy cơ phát triển bệnh zona.
Qua đó các bác sỹ khuyến cáo khi mắc zona người bệnh cần đi thăm khám, không tự ý điều trị tại nhà. Bôi thuốc, vệ sinh cơ thể & áp dụng chế độ ăn khoa học theo chỉ định của các bác sỹ. Để phòng ngừa các biến chứng của zona cần tiêm vaccine ngừa bệnh zona như vắc xin zoster tái tổ hợp (Shingrix) để ngăn ngừa bệnh zona và các biến chứng. Sau khi tiêm hai liều sẽ có hiệu quả hơn 90% bảo vệ người từ 50 tuổi trở lên có hệ thống miễn dịch khỏe mạnh. Khả năng miễn dịch duy trì mạnh trong ít nhất 7 năm đầu sau khi tiêm chủng.
Để tránh lây nhiễm virus zona cho người khác, người mắc bệnh zona cần thực hiện các bước che chắn vết phát ban, không chạm vào chúng khi chưa đóng vảy. Đặc biệt, không tiếp xúc với trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ có đề kháng yếu, nhẹ cân, phụ nữ đang mang thai chưa tiêm vaccine ngừa bệnh zona, vaccine thủy đậu, người già, người có hệ miễn dịch yếu…
BÀI CÙNG CHỦ ĐỀ
Zona căn bệnh da liễu cực khó chịu, phiền toái
Phương pháp điều trị, phòng ngừa bệnh zona
Kiêng tắm khi mắc zona lợi bất cập hại
Cẩn trọng mắc bệnh ghẻ nước khi mưa ngập thường xuyên
Yhocvn.net
Chưa có bình luận.
