Rối loạn lưỡng cực và các yếu tố ảnh hưởng
Rối loạn lưỡng cực là gì?
Rối loạn lưỡng cực gây ra những thay đổi trong tâm trạng và năng lượng của một người. Những trạng thái cảm xúc cực đoan và mãnh liệt, hoặc các giai đoạn tâm trạng, có thể ảnh hưởng đến khả năng hoạt động của chúng.
Bệnh rối loạn lưỡng cực (PLLC) có tính chất chu kỳ, xen kẽ giữa trầm cảm và hưng phấn. Những người bị rối loạn lưỡng cực cũng có thể có tâm trạng bình thường.
Các tâm trạng được phân loại thành:
+ Phấn khích
+ Tăng động
+ Trầm cảm
Những giai đoạn tâm trạng này được đánh dấu bằng một sự thay đổi rõ rệt trong hành vi.
Trong giai đoạn hưng cảm, bệnh nhân cảm thấy phấn khích tột độ, vui vẻ, lạc quan một cách quá độ. Luôn cảm thấy tràn đầy năng lượng, hạnh phúc, suy nghĩ tích cực…. Hypomania ít nghiêm trọng hơn hưng cảm và kéo dài trong thời gian ngắn hơn. Khi ở trạng thái trầm cảm: người bệnh cảm thấy buồn chán dữ dội, mệt mỏi, hay khóc không rõ lý do, tinh thần trì trệ…
Ấn bản mới của Sổ tay Chẩn đoán và Thống kê về Rối loạn Tâm thần (DSM-5) liệt kê hơn bốn loại rối loạn lưỡng cực. Ba loại phổ biến nhất là:
+ Rối loạn lưỡng cực I:
Các đợt hưng cảm kéo dài ít nhất bảy ngày mỗi lần. Các triệu chứng có thể dữ dội đến mức một người có thể cần nhập viện. Các giai đoạn trầm cảm kéo dài ít nhất hai tuần cũng có thể xảy ra.
+ Rối loạn lưỡng cực II:
Loại này có mô hình các giai đoạn trầm cảm và hưng cảm mà không có bất kỳ giai đoạn hưng cảm dữ dội nào. Nó có thể bị chẩn đoán nhầm là trầm cảm.
+ Rối loạn Cyclothymic:
Đây là một dạng RLLC nhẹ hơn. Nó liên quan đến các giai đoạn xen kẽ của hưng cảm và trầm cảm. Nó kéo dài ít nhất hai năm ở người lớn và một năm ở trẻ em và thanh thiếu niên.
Những loại rối loạn này có thể có các triệu chứng giống nhau, nhưng chúng có độ dài các đợt khác nhau.
Dường như không có yếu tố nào chịu trách nhiệm cho sự phát triển của RLLC. Các nhà nghiên cứu đang tiếp tục thử và xác định nguyên nhân để có thể đưa ra các phương pháp điều trị hiệu quả hơn.
Khía cạnh di truyền của rối loạn lưỡng cực là gì?
Nghiên cứu về di truyền học và RLLC là khá mới. Tuy nhiên, hơn 2/3 số người bị rối loạn lưỡng cực có người thân mắc chứng trầm cảm lưỡng cực hoặc trầm cảm nặng. Các nhà nghiên cứu vẫn đang cố gắng tìm ra các yếu tố di truyền chịu trách nhiệm làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Rủi ro do di truyền
Người có cha mẹ hoặc anh chị em mắc chứng RLLC có nguy cơ mắc bệnh này cao gấp 4 đến 6 lần so với người không mắc chứng rối loạn LC.
Học viện Tâm thần Trẻ em & Vị thành niên Hoa Kỳ báo cáo rằng một cặp song sinh giống hệt nhau có 70% khả năng được chẩn đoán là mắc chứng rối loạn LC nếu cặp song sinh của họ mắc bệnh này.
Một đánh giá năm 2016 về các nghiên cứu song sinh cho thấy rằng có một thành phần di truyền đến rối loạn lưỡng cực. Đánh giá lưu ý rằng cấu trúc não của một cặp song sinh mắc chứng rối loạn LC khác với cặp song sinh không mắc bệnh.
Lưỡng cực và tâm thần phân liệt chồng lên nhau
Các nhà nghiên cứu nghiên cứu các gia đình và các cặp song sinh cho rằng có thể có mối liên hệ di truyền giữa chứng rối loạn LC và tâm thần phân liệt. Họ cũng phát hiện ra rằng các đột biến nhỏ trong các gen cụ thể như ảnh hưởng đến nguy cơ lưỡng cực.
Chồng chéo ADHD
Một nghiên cứu năm 2017 đã tìm thấy mối tương quan di truyền giữa rối loạn lưỡng cực khởi phát sớm và ADHD. Rối loạn LC khởi phát sớm xảy ra trước 21 tuổi.
Các bất thường sinh học có thể ảnh hưởng đến não
Các nhà khoa học đang nghiên cứu để khám phá bộ não của những người mắc chứng rối loạn LC khác với bộ não của những người không mắc bệnh này như thế nào. Dưới đây là một số góc nhìn thú vị.
– Tế bào não
Sự mất mát hoặc tổn thương của các tế bào não trong vùng hải mã có thể góp phần gây ra rối loạn tâm trạng. Hồi hải mã là phần não liên quan đến trí nhớ. Nó cũng gián tiếp ảnh hưởng đến tâm trạng và sự bốc đồng.
– Chất dẫn truyền thần kinh
Chất dẫn truyền thần kinh là các chất hóa học giúp tế bào não giao tiếp và điều chỉnh tâm trạng. Mất cân bằng chất dẫn truyền thần kinh có thể liên quan đến rối loạn lưỡng cực.
– Các vấn đề về ty thể
Nghiên cứu cho thấy rằng các vấn đề về ty thể có thể đóng một vai trò nào đó trong các rối loạn tâm thần, bao gồm cả rối loạn lưỡng cực.
Ty thể là trung tâm năng lượng trong hầu hết mọi tế bào của con người. Nếu ty thể không hoạt động bình thường, nó có thể dẫn đến sự thay đổi trong các mô hình sản xuất và sử dụng năng lượng. Điều này có thể giải thích một số hành vi mà chúng ta thấy ở những người bị rối loạn tâm thần.
Các nhà nghiên cứu đã thực hiện MRI trên não của những người bị rối loạn lưỡng cực vào năm 2015 đã phát hiện thấy các tín hiệu tăng cao trong một số bộ phận của não. Những bộ phận này giúp phối hợp chuyển động tự nguyện, gợi ý chức năng tế bào bất thường.
– Yếu tố môi trường và lối sống
Một số nhà khoa học tin rằng các yếu tố môi trường và lối sống đóng một vai trò trong rối loạn lưỡng cực. Các yếu tố này bao gồm:
+ Căng thẳng tột độ
+ Lạm dụng thể chất hoặc tình dục
+ Lạm dụng chất kích thích
+ Sốc tâm lý do cái chết của một thành viên trong gia đình hoặc người thân yêu
+ Bệnh lý
+ Những mối quan tâm liên tục ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của bạn, chẳng hạn như vấn đề tiền bạc hoặc công việc
Những tình huống này có thể gây ra các triệu chứng hoặc ảnh hưởng đến sự phát triển của rối loạn lưỡng cực, đặc biệt đối với những người đã có nguy cơ di truyền cao.
Các yếu tố tuổi tác, giới tính và nội tiết tố
Rối loạn lưỡng cực ảnh hưởng đến khoảng 2,8% dân số trưởng thành Hoa Kỳ. Nó ảnh hưởng như nhau đến giới tính, chủng tộc và tầng lớp xã hội.
– Rủi ro tuổi tác
Rối loạn lưỡng cực thường phát triển vào khoảng 25 tuổi, hoặc trong độ tuổi từ 15 đến 25. Ít nhất một nửa số trường hợp được chẩn đoán trước tuổi 25. Tuy nhiên, một số người không phát triển các triệu chứng cho đến khi họ ở độ tuổi 30 hoặc 40.
Mặc dù rối loạn lưỡng cực có thể phát triển ở trẻ em từ 6 tuổi trở xuống, nhưng chủ đề này vẫn gây tranh cãi. Những gì có vẻ giống như rối loạn lưỡng cực có thể là kết quả của các rối loạn hoặc chấn thương khác.
– Rủi ro giới tính
Rối loạn lưỡng cực II là phổ biến hơnNguồn tin cậyở nữ nhiều hơn nam. Nhưng rối loạn lưỡng cực I phổ biến như nhau ở cả hai giới. Người ta không biết chính xác điều gì gây ra sự khác biệt trong chẩn đoán.
– Rủi ro nội tiết tố
Các chuyên gia tin rằng hormone tuyến giáp có ảnh hưởng lớn đến chức năng não ở người lớn. Trầm cảm và rối loạn LC có liên quan đến chức năng tuyến giáp bất thường.
Tuyến giáp là một tuyến ở cổ tiết ra hormone điều chỉnh sự tăng trưởng và phát triển. Những người bị rối loạn lưỡng cực thường bị suy giáp, hoặc tuyến giáp kém hoạt động.
Điều gì có thể kích hoạt giai đoạn hưng cảm hoặc trầm cảm?
Một số yếu tố có thể gây ra các giai đoạn hưng cảm hoặc trầm cảm. Những yếu tố này làm tăng mức độ căng thẳng của cơ thể, đây cũng là một yếu tố kích hoạt. Làm quen với các tác nhân gây bệnh của riêng bạn là một cách để giữ cho các triệu chứng không trở nên tồi tệ hơn.
Mặc dù các yếu tố kích hoạt khác nhau ở mỗi người, nhưng một số yếu tố phổ biến bao gồm:
+ Những sự kiện căng thẳng trong cuộc sống, có thể tích cực hoặc tiêu cực, chẳng hạn như sinh em bé, thăng chức, chuyển đến nhà mới hoặc kết thúc mối quan hệ
+ Gián đoạn giấc ngủ thông thường, bao gồm giảm hoặc tăng giấc ngủ hoặc nghỉ ngơi trên giường
+ Thay đổi thói quen, chẳng hạn như trong giấc ngủ, ăn uống, tập thể dục hoặc các hoạt động xã hội (thói quen có cấu trúc có thể giảm căng thẳng)
+ Quá nhiều kích thích, như âm thanh lớn, hoạt động quá nhiều và tiêu thụ caffeine hoặc nicotine
+ Lạm dụng rượu hoặc chất kích thích; lạm dụng quá mức có thể gây ra các triệu chứng lưỡng cực liên tục, tái phát và nhập viện
+ Bệnh không được quản lý hoặc không được điều trị
Khi nào nên gặp bác sĩ
Với chẩn đoán, điều trị và quản lý thích hợp, bạn có thể có một cuộc sống viên mãn, hạnh phúc với chứng rối loạn LC.
Lên lịch hẹn với bác sĩ nếu người bệnh cảm thấy mình có một hoặc nhiều dấu hiệu của rối loạn lưỡng cực. Họ có thể kiểm tra sức khỏe thể chất và cũng có thể hỏi bệnh nhân một số câu hỏi kiểm tra sức khỏe tâm thần.
Nếu bác sĩ không tìm thấy vấn đề thể chất đối với các triệu chứng bệnh nhân, họ có thể khuyên bệnh nhân nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa tâm thần.
Điều trị sẽ phụ thuộc vào tình trạng người bệnh. Nó có thể khác nhau tùy theo liệu pháp. Tìm phương pháp điều trị thích hợp có thể mất một thời gian.
Yhocvn.net
BÀI CÙNG CHỦ ĐỀ:
+ Cẩn trọng với căn bệnh thời đại mang tên rối loạn lưỡng cực
Chưa có bình luận.
