Dấu ấn sinh học HBcrAg có thể cung cấp cho các bác sĩ lâm sàng thông tin đáng tin cậy về hoạt động sao chép của virus viêm gan B ở bệnh nhân nhiễm HBV theo cách không xâm lấn.
Tổng quan
Bệnh nhân HBV thông thường được theo dõi bằng các dấu ấn sinh học như HBV DNA, HBsAg (định lượng) và ALT. Tuy nhiên, các bác sĩ lâm sàng khó xác định ngay những bệnh nhân cần điều trị hoặc thiết lập các quy tắc ngừng thuốc đáng tin cậy. cccDNA hoạt động như một khuôn mẫu cho sự nhân lên của virus và chịu trách nhiệm cho sự tồn tại của virus trong gan ngay cả sau khi mất HBsAg và chuyển đổi huyết thanh.
Việc đo lường HBV cccDNA có thể quan trọng cho việc đưa ra quyết định lâm sàng. Tuy nhiên, cần có các xét nghiệm chuẩn hóa và các phương pháp đo cccDNA hiện tại yêu cầu phải sinh thiết gan.
Nghiên cứu viên Toshifumi Tada và cộng sự (Bệnh viện Orgaki, Nhật Bản) báo cáo: “HBcrAg là một kháng nguyên có liên quan đến lõi của virus viêm gan B. Qua theo dõi các bệnh nhân viêm gan B chưa điều trị với thuốc Nucleos(t)ide cho thấy HBcrAg có giá trị tiên đoán ung thư tế bào gan nguyên phát (HCC) cao hơn so với định lượng HBV-DNA”. Tuy nhiên, các nghiên cứu viên cũng nhấn mạnh rằng phải thực hiện thêm những nghiên cứu tiến cứu trong cộng đồng và ở những bệnh nhân có điều trị bằng các thuốc tương tự nucleos(t)ide.
Vào tháng 3 năm 2017, Hiệp hội Nghiên cứu về Gan của Châu Âu (EASL) đã thêm một dấu ấn huyết thanh mới, HBcrAg (kháng nguyên liên quan đến lõi của vi rút viêm gan B), vào danh sách các dấu ấn sinh học mới đầy hứa hẹn của HBV.
HBcrAg là gì?
HBcrAg là gì? HBcrAg gồm ba protein được mã hóa bởi gen vùng trước lõi và lõi (precore/core region) gồm kháng nguyên vỏ của virus viêm gan B (HBeAg), kháng nguyên lõi của virus viêm gan B (HBcAg) là thành phần chủ yếu trong hạt Dane (Dane particle) và protein trước lõi có khối lượng phân tử 22 kDa (22-kDa precore protein: p22cr) là một hạt rỗng không có DNA của HBV (an HBV DNA-negative empty particle). Bằng xét nghiệm huyết thanh học, nồng độ HBcrAg huyết thanh đo được là tổng của các dấu ấn HBeAg, HBcAg và p22cr.
Giá trị của dấu ấn HBcrAg
Trong tiến triển tự nhiên của bệnh
Dấu ấn sinh học HBcrAg có thể cung cấp cho các bác sĩ lâm sàng thông tin đáng tin cậy về hoạt động sao chép của virus viêm gan B ở bệnh nhân nhiễm HBV theo cách không xâm lấn, không cần sinh thiết gan, thay vì định lượng cccDNA. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng nồng độ HBcrAg trong huyết thanh phản ánh mức độ cccDNA trong tế bào gan, cả ở bệnh nhân HBeAg dương tính và HBeAg âm tính.
Nồng độ HBcrAg huyết thanh thay đổi đáng kể giữa các giai đoạn khác nhau của nhiễm HBV. Do đó, HBcrAg cũng là một dấu ấn tốt để phân biệt bệnh nhân viêm gan B mạn tính HBeAg âm tính (bệnh đang hoạt động) với nhiễm HBV mạn tính HBeAg âm tính (bệnh không hoạt động).
HBcrAg giúp tiên lượng khả năng chuyển đảo huyết thanh HBeAg. Hiện nay, trên thực hành lâm sàng HBeAg định tính không mang lại giá trị này; trong khi một số viện có triển khai HBeAg định lượng để theo dõi khả năng chuyển đảo huyết thanh HBeAg. Tuy nhiên, xét nghiệm HBeAg định lượng thực tế là công thức tính toán từ HBeAg định tính nên kết quả chưa được đánh giá cao trong các nghiên cứu khoa học. Trong khi đó HBcrAg như là một chỉ dấu xét nghiệm mới có giá trị cao trong dự đoán khả năng chuyển đảo huyết thanh HBeAg và ngưỡng cắt tối ưu của HBcrAg cũng đã được chứng minh trong các nghiên cứu khoa học.
Trong quá trình điều trị thuốc kháng vi rút
Hiện nay, Bộ Y tế đã đưa ra hướng dẫn sử dụng HBcrAg kết hợp với HBeAg, HBsAg và HBV-DNA đo tải lượng để xác định những bệnh nhân có thể ngừng điều trị nucleot(s)ide analogue (NA).
Trong tiến triển ung thư gan HCC
HBcrAg có thể là một công cụ giúp cho các bác sĩ lâm sàng trong việc xác định những bệnh nhân có nguy cơ phát triển HCC cao hơn trong khi điều trị bằng chất tương tự nucleot(s)ide (NA) hoặc sự tái phát sau điều trị của ung thư biểu mô tế bào gan (HCC).
Các dấu ấn của virus viêm gan B
HBsAg: viết tắt của Hepatitis B surface Antigen – kháng nguyên bề mặt của virus viêm gan B. Nếu kết quả HBsAg dương tính nghĩa là bạn đang bị nhiễm virus viêm gan B.
Anti HBs: kháng thể chống lại kháng nguyên bề mặt của virus viêm gan B. Kháng thể này được hình thành sau khi một người mắc viêm gan B và tự cơ thể đáp ứng miễn dịch sinh kháng thể chống lại virus hoặc ở một người chưa mắc viêm gan B bao giờ và được tiêm vắc xin phòng viêm gan B.
HBeAg, Anti HBe: Kháng nguyên vỏ của virus viêm gan B, đánh giá sự hoạt động và nhân lên của virus và đánh giá chuyển đổi huyết thanh trong quá trình điều trị.
HBcAg: Kháng nguyên lõi của virus viêm gan B, được phát hiện trong tế bào gan của người nhiễm virus viêm gan B. Sự xuất hiện của 2 chỉ dấu HBeAg và HBcAg thể hiện sự nhân lên của virus đang được diễn ra.
Anti HBc IgG và Anti HBc IgM: Kháng thể lõi của virus viêm gan B, không có tác dụng chống lại virus mà chỉ có tác dụng đánh giá tình trạng nhiễm viêm gan B trong quá khứ hay hiện tại.
HBV-DNA: Dạng vật chất di truyền của virus viêm gan B là sợi DNA (có thể gọi là ADN). Xét nghiệm HBV-DNA là xét nghiệm đo tải lượng virus viêm gan B bằng phương pháp sinh học phân tử (PCR).
HBcrAg: Kháng nguyên liên quan lõi của virus viêm gan B. Đây là một phát hiện mới, giúp đỡ rất nhiều các bác sĩ trong theo dõi điều trị bệnh nhân viêm gan B.
Ý nghĩa của xét nghiệm HBcrAg
Qua các nghiên cứu được thực hiện tại Nhật Bản, Hồng Kông và một số nước phát triển, các chuyên gia đã đưa ra được các vai trò quan trọng của chỉ dấu HBcrAg như sau:
HBcrAg giúp phân biệt rõ các giai đoạn của viêm gan B mạn, giúp các bác sĩ đánh giá được bệnh nhân và có hướng can thiệp kịp thời;
HBcrAg giúp tiên lượng khả năng chuyển đổi huyết thanh và thể hiện sự ưu việt hơn khi theo dõi bằng HBeAg và Anti – HBe;
HBcrAg giúp tiên lượng nguy cơ ung thư gan trong nhiều trường hợp khác nhau;
HBcrAg giúp tiên lượng chính xác nguy cơ bùng phát viêm gan B;
HBcrAg có tương quan rõ rệt với cccDNA trong tế bào gan nên được xác định là xét nghiệm tin cậy để theo dõi nồng độ cccDNA.
Cách lấy mẫu và quy trình xét nghiệm
Mẫu xét nghiệm HBcrAg là mẫu huyết thanh hoặc huyết tương. Lấy mẫu theo quy trình lấy máu tĩnh mạch, đảm bảo mẫu đủ thể tích, không bị vỡ hồng cầu và tuân thủ đúng quy trình mã hóa thông tin trước khi gửi đến phòng xét nghiệm.
Mẫu bệnh phẩm sau khi chuyển đến phòng Xét nghiệm được kiểm tra các thông tin hành chính, chất lượng mẫu sau đó cho ly tâm tách huyết thanh, huyết tương. Tiến hành phân tích mẫu tự động bằng phương pháp miễn dịch hóa phát quang trên hệ thống máy Lumipulse 1200 của Nhật Bản đã được kiểm soát chất lượng.
Kết quả xét nghiệm được kiểm soát chặt chẽ qua 3 cấp duyệt. Sau khi việc đánh giá kết quả hoàn tất, kết quả được gửi đến khách hàng. Tóm lại, HBcrAg là một dấu ấn không xâm lấn và có nhiều tiềm năng sẽ trở thành một công cụ hữu ích thay thế cccDNA để theo dõi bệnh, dự đoán đáp ứng điều trị virus viêm gan B mạn tính.
Chưa có bình luận.
