Vấn nạn dược liệu Trung Quốc giả, kém chất lượng

Cán bộ hải quan không kiểm tra được chất lượng của dược liệu nhập khẩu, đa phần chúng thường kém chất lượng hoặc đã bị chiết xuất một phần hoạt chất.

Hàng năm ngành dược sử dụng khoảng 60.000 tấn dược liệu các loại, trong đó dược liệu nhập khẩu chiếm 80%, chủ yếu nhập từ Trung Quốc. Việc nhập khẩu dược liệu không rõ nguồn gốc đang là vấn nạn trong những năm gần đây, theo thông tin tại tọa đàm Phát triển dược liệu bền vững do Bộ Y tế tổ chức ngày 8/6 ở Hà Nội.

Cục Quản lý Y, Dược cổ truyền (Bộ Y tế) cho biết, gần đây đơn vị này liên tục kiểm tra chất lượng dược liệu, vị thuốc y học cổ truyền tại các cơ sở kinh doanh, cơ sở khám chữa bệnh và phát hiện nhiều loại không đảm bảo chất lượng.

Năm 2015, cơ quan này đã lấy 227 mẫu dược liệu kiểm nghiệm thì có tới 60% mẫu không đạt chất lượng về hàm lượng, hoạt chất, làm giả dược liệu. Đây chủ yếu là các mẫu với các vị thuốc gồm ý dĩ, hoàng kỳ, thăng ma, thiên ma, hoài sơn, những mẫu dược liệu này nằm trong “tầm ngắm” của cơ quan chức năng bởi nhiều năm nay đã được phát hiện làm giả. Năm 2014 Cục từng có công văn yêu cầu các Sở Y tế chỉ đạo các bệnh viện tạm dừng sử dụng 5 vị thuốc trên vì bị làm giả rất nhiều và yêu cầu phải có phiếu kiểm nghiệm đạt chất lượng mới được sử dụng.

Cá biệt, trong số các mẫu kiểm nghiệm có dược liệu đã bị chiết hết hàm lượng như khương hoạt, nên khi kiểm tra định lượng không tìm thấy chất trong loại thuốc này.

Kết quả kiểm tra tại cơ sở khám chữa bệnh và cơ sở kinh doanh dược liệu năm 2014-2015 cũng cho thấy hầu như tại những nơi này đều có 2 loại: một loại có chất lượng tốt, đúng loài và một loại không đúng loại hoặc có chất lượng không tốt. Kết quả giám sát tại Viện Kiểm nghiệm thuốc Trung ương với gần 400 mẫu dược liệu phát hiện tới 60% chưa đạt chất lượng. Trong đó, 20% bị trộn rác, cát, xi măng, lẫn tạp chất, thậm chí tẩm ướp cả hóa chất độc hại.

Nguồn dược liệu của Trung Quốc có 2 loại, nông sản và dược liệu trồng, thu hái tự nhiên. Những dược liệu ở dạng nông sản không đảm bảo chất lượng để làm thuốc thường có giá rẻ. Nguồn này lại được nhập chủ yếu vào Việt Nam.

Tình trạng nhập khẩu theo con đường tiểu ngạch đang bị thả nổi nên dược liệu không rõ nguồn gốc, xuất xứ lưu hành trôi nổi ngày càng nhiều trên thị trường và không đảm bảo chất lượng để làm thuốc. Trong khi đó, dược liệu thông qua cửa khẩu thì không có bao bì, nhãn mác theo đúng quy định, phần lớn được đóng gói trong bao dứa, thùng giấy, không kiểm tra được cụ thể các mặt hàng. Cán bộ hải quan chỉ kiểm tra được về số lượng, trọng lượng các bao hàng, không kiểm tra được chất lượng của dược liệu. Do vậy, đa phần những dược liệu nhập khẩu thường kém chất lượng hoặc đã bị chiết xuất một phần hoạt chất.

Theo ông Phạm Vũ Khánh, Cục trưởng Cục Quản lý Y dược cổ truyền, Bộ Y tế để nguồn dược liệu được cung cấp đảm bảo, Bộ Y tế đã có thông tư yêu cầu dược liệu nhập vào Việt Nam phải chứng minh được nguồn gốc xuất xứ, có đối tác bên nhập từ Trung Quốc được phép kinh doanh dược liệu. Từ ngày 1/7, dược liệu nhập khẩu trong Danh mục phải có Phiếu kiểm nghiệm của từng lô dược liệu của cơ sở sản xuất nếu cơ sở đó đạt tiêu chuẩn “Thực hành tốt sản xuất thuốc” (GMP). Đối với cơ sở sản xuất chưa đạt tiêu chuẩn GMP thì phải có Phiếu kiểm nghiệm của cơ quan hoặc tổ chức có thẩm quyền của nước xuất khẩu cấp.

Sắp tới, Bộ sẽ ban hành các văn bản quy phạm pháp luật về quản lý dược liệu để khắc phục tình trạng hoạt động sản xuất, kinh doanh dược liệu vẫn dựa theo các quy định về quản lý thuốc tân dược như hiện nay. Đồng thời tăng cường công tác thanh kiểm tra lấy mẫu kiểm nghiệm dược liệu, các vị thuốc y học cổ truyền. 

Phương Trang

Nguồn: VnExpress