Thuốc bổ não, lợi bất cập hại

Hơn 1 triệu học sinh, sinh viên ở Mỹ đang có dấu hiệu lạm dụng các biện pháp trị liệu bằng thuốc với hy vọng tăng sự tập trung, khả năng ghi nhớ hoặc năng lượng cơ thể.

Theo một nghiên cứu mới trên động vật, những loại thuốc này có khả năng gây ra những tổn thương về lâu dài cho não bộ.

Các nhà nghiên cứu cho biết các loại “thuốc thông minh” có khả năng tăng hoạt động của não trong một thời gian ngắn trên thực tế có thể để lại những ảnh hưởng lâu dài lên việc phát triển não bộ, khiến não khó thích nghi hơn với việc thực hiện nhiều yêu cầu cùng một lúc, vạch trước kế hoạch và tổ chức công việc.

TS Wen-Jun Gao – Nhà khoa học thần kinh thuộc Đại học Y khoa Philadelphia (Mỹ) – cho biết: Bộ não của con người vẫn tiếp tục phát triển trong giai đoạn 20 – 30 tuổi, cụ thể là ở vùng vỏ não trước trán, một khu vực liên quan tới lập kế hoạch và ra quyết định.

Các loại thuốc tăng cường hoạt động não có thể làm tăng việc sản sinh các chất hóa học trong não như dopamine, giúp tăng cường trí nhớ, khả năng học tập và động lực làm việc trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, nếu lạm dụng, chúng sẽ gây hại cho sức khỏe.

“Bất cứ loại thuốc nào kích thích sản sinh dopamine quá mức đều có thể gây ra những vấn đề nghiêm trọng” – TS Gao cho biết.

Một trong những loại thuốc giúp tăng cường hoạt động thần kinh phổ biến là methylphenidate, được biết đến nhiều hơn dưới tên gọi ritalin hoặc concerta. Loại thuốc này được kê cho những người mắc chứng rối loạn tăng động giảm tập trung (ADHD).

Thống kê số liệu của tổ chức MetLife và Drugfree.org cho thấy có khoảng 1,3 triệu thiếu niên Mỹ đang lạm dụng loại thuốc này.

Các nghiên cứu tiến hành trên chuột đang trong độ tuổi trưởng thành cho thấy dù chỉ dùng một lượng nhỏ methylphenidate cũng có thể ảnh hưởng tới quá trình phát triển não bộ do loại thuốc này gây hại lên hoạt động thần kinh, trí nhớ và khả năng chuyển dịch giữa các công việc đang làm.

Một loại thuốc tăng cường hoạt động não khác có thể kể đến là modafinil, tên gọi trên thị trường là Provigil, thường được dùng cho những người mắc các chứng rối loạn về giấc ngủ cũng như được dùng cho các phi công của lực lượng Không quân Mỹ nhằm làm tăng sự tỉnh táo.

Loại thuốc này được cho là giúp tăng cường trí nhớ, sự tỉnh táo và khả năng làm việc với các con số, cũng như tăng sản sinh dopamine trong các khớp thần kinh giữa các tế bào não. Nhưng loại thuốc này cũng có ảnh hưởng lên não tương tự methylphenidate.

Các nhà nghiên cứu khuyến cáo, việc lạm dụng các loại thuốc như trên có thể khiến hệ thần kinh bị kích thích quá mức, dẫn đến việc tế bào não bị tổn thương hoặc bị chết đi. TS Gao cũng chia sẻ, cần có thêm nhiều nghiên cứu sâu hơn về tác động của những loại thuốc thông minh này lên cơ thể con người.