Phẫu thuật đục Thể thủy tinh: Quy trình, chi phí, nguy cơ, biến chứng

Những lưu ý khi chuẩn bị phẫu thuật đục Thể thủy tinh: Quy trình, chi phí, phương pháp phù hợp, các nguy cơ, biến chứng trong và sau cuộc phẫu thuật.

Đục thể thủy tinh là khi xuất vùng đục trên thể thủy tinh vốn trong suốt, làm các tia sáng khi đi vào mắt bị lệch hướng hay bị cản trở. Người bị bệnh có cảm giác nhìn qua màng sương khói, mờ đục, nhìn có quầng, màu sắc kém sinh động. Phẫu thuật thể thủy tinh dường như là phương pháp duy nhất để điều trị đục thể thủy tinh khi nó bị mất tính trong suốt.

Trong quá trình phẫu thuật nhân mắt có từ thủa cha sinh mẹ đẻ sẽ thay bằng một thấu kính nhân tạo bé xíu hay còn gọi là kính nội nhãn( tiếng Anh viết tắt là IOL). Các bác sĩ thường sẽ giải thích cho bệnh nhân rõ hơn thế nào là IOL, phương thức hoạt động của nó như thế nào. Một vài lưu ý cho bạn dọc theo trình tự của một cuộc phẫu thuật đục thể thủy tinh (TTT) đó là:

Trước khi mổ: bạn sẽ phải làm nhiều xét nghiệm, trong đó công việc tính toán công suất của IOL là quan trọng nhất. Một vài loại thuốc cũng có thể được kê toa để bạn sử dụng. Ngược lại có những thuốc sẽ được yêu cầu không được dùng nữa như thuốc chống đông chẳng hạn (có thể gây chảy máu trong phẫu thuật). Các y tá có thể tra nhỏ vào mắt phẫu thuật một số loại thuốc: chống viêm, giãn đồng tử, kháng sinh hay thuốc sát trùng.

Quy trình phẫu thuật

Ngày diễn ra phẫu thuật

Có thể phẫu thuật viên sẽ yêu cầu bạn nhịn ăn đồ ăn rắn chí ít là 6 h trước khi mổ. Cuộc mổ có thể diễn ra ở trung tâm phẫu thuật (mổ ngoại trú) hoặc bệnh viện. Trình tự cuộc mổ thường sẽ diễn ra như sau:

Phacoemulsification

Với phương pháp mổ PHACO một dụng cụ siêu âm sẽ làm vỡ nát vùng trung tâm của nhân mắt, sau đó hút nó ra ngoài.

Bạn có thể được nhỏ mắt, tiêm cạnh mắt hoặc tiêm truyền thuốc làm bạn thư giãn, giảm đau khi mổ.

Bạn nên thức khi mổ để nhìn đèn hay chuyển động mắt khi được yêu cầu.

Phẫu thuật viên rạch một đường rất nhỏ bằng dao hoặc tia lade ở vùng rìa giác mạc, qua đường rạch này dụng cụ siêu âm sẽ được đưa vào để tiếp cận vào thể thủy tinh.  Dụng cụ làm tán nhuyễn nhân mắt rồi hút ra ngoài. Sau cùng IOL sẽ được đưa vào vị trí thay thế cho thể thủy tinh đục ngày  xưa.

Thường thì phẫu thuật viên không cần phải đóng lại đường rạch. Vết rạch sẽ tự liền theo thời gian.  Bệnh nhân sẽ được đeo khiên bảo vệ mắt hay băng mắt để thúc đẩy quá trình  làm sẹo cho vết mổ.

Bạn nên lưu lại ở khu hồi tỉnh khoảng 15 – 30 phút, sau đó có thể ra về.

Thời gian hồi phục sau phẫu thuật

Thường là sau vài ngày hay vài tuần sau phẫu thuật mắt bạn sẽ phục hồi. Những lưu ý sau phẫu thuật là:

+ Tra nhỏ thuốc theo đơn của bác sĩ, chủ yếu là thuốc nhỏ mắt.

+ Tránh để xà phòng hay nước tiếp xúc trực tiếp vào mắt.

+ Không nên gãi hay day dụi vào mắt.

+ Có thể đeo kính màu hay khiên bảo vệ mắt nếu bác sĩ yêu cầu.

+ Nên đeo kính hay khiên vào ban đêm, ngay cả lúc ngủ để bảo vệ mắt khỏi những thương tích hay va đập vô tình vào mắt.

+ Bác sĩ sẽ căn dặn những hoạt động thể lực nào có thể tiến hành sớm sau phẫu thuật, làm sao để an toàn với các hoạt động thể lực lái xe, chơi thể thao, khi nào có thể bình thường hóa mọi hoạt động.

Nguy cơ và biến chứng của phẫu thuật đục thủy tinh thể

Cũng như các phẫu thuật khác, phẫu thuật đục thủy tinh thể cũng có những tai biến và biến chứng. Có thể kể ra sau đây như:

+ Nhiễm trùng

+ Chảy máu

+ Phù nề tại mắt và quanh mắt

+ Phù võng mạc

+ Bong võng mạc

+ Tổn hại các vùng phụ cận , đau nhức

+ Giảm hay mất thị lực

+ IOL được đặt vào có thể bị lệch, rơi khỏi vị trí an toàn

Đục bao sau thể thủy tinh thứ phát

Thị lực có được sau mổ có thể lại bị giảm hay mất sau mổ vài tháng, vài năm. Biến chứng này không phải là phổ biến. Các bác sĩ thường gọi là đục bao sau (PCO), có tên khác là đục thể thủy tinh thứ phát hay tổ chức xơ sẹo. Màng đục này sẽ gây ra cảm giác mờ lại, khi đó ta cần can thiệp bằng tia lade. Tia lade sẽ khoan thủng một lỗ ở bao sau đang bị đục, gọi là thủ thuật mở bao sau bằng lade YAG. Thủ thuật này sẽ trả lại bạn thị lực như xưa.

Bạn cũng cần lưu ý là mổ thể thủy tinh không thể là giải pháp cho mọi bệnh mắt của người già như thoái hóa hoàng điểm, glocom, bênh lý võng mạc tiểu đường hay cao huyết áp…Các bệnh lý trên có thể sẽ lại cướp đi thị lực của bạn cho dù bạn đã mổ thể thủy tinh thành công.

Mổ phaco kinh điển hay phaco có lade trợ giúp?

Loại nào thích hợp với bạn?

Nếu bạn có kế hoạch mổ thể thủy tinh? Có hai lựa chọn dành cho bạn: phaco kinh điển và phaco có lade trợ giúp.

Phẫu thuật phaco kinh điển phổ biến trên phạm vi toàn cầu. Nó được công nhận về tính an toàn và hiệu quả. Phẫu thuật phaco có lade trợ giúp không được chi trả bởi hầu hết các hãng bảo hiểm, đắt đỏ hơn mặc dù nó có vài ưu điểm về độ chính các và  tính an toàn- trong những trường hợp nhất định. Vậy làm sao bạn có thể lựa chọn đúng?

Bạn nên có hiểu biết về hai phương pháp phẫu thuật này

Nói chuyện thẳng thắn với bác sĩ, hỏi han thêm những bác sĩ khác khi bạn chưa yên tâm để đi đến quyết định đúng đắn nhất.

Phẫu thuật phaco có lade trợ giúp hoạt động như thế nào?

Trong phẫu thuật thiết bị quan trắc sẽ vẽ lên bản đồ về bề mặt và thông tin cấu trúc của thể thủy tinh.  Thông tin sẽ được máy tính xử lý nhằm thiết kế một đường rạch trên giác mạc chuẩn xác đề độ sâu , vị trí, chiều dài. Phẫu thuật viên dùng tia lade để  rạch giác mạc và bao trước thể thủy tinh. Năng lượng lade cũng có thể được dùng khi thể thủy tinh có cấu trúc mềm. Sau đó đầu phaco sẽ được đưa vào làm tán nhuyễn thể thủy tinh như phẫu thuật phaco kinh điển rồi hút ra ngoài.  IOL sau đó sẽ được đặt vào vị trí, vết rach cũng không cần khâu hay chăm sóc đặc biệt gì.

Những ai có thể mổ phương pháp mới?

Có những bệnh nhân đặc biệt thích hợp để mổ theo phương pháp phaco có lade trợ giúp.  Ví dụ bệnh nhân có loạn thị kèm đục thể thủy tinh chẳng hạn, phương pháp này có thể hiệu chỉnh đồng thời loạn thị nhờ việc thiết kế chủ động đường rạch trên giác mạc.  Một khi bác sĩ định ưu tiên xử dụng IOL loại toric hay đa tiêu( multifocal IOL)  thì đây là phương pháp đáng để lựa chọn bởi nó cho phép định hình bao chính xác, đảm bảo IOL chính tâm. Nếu bạn nằm đúng hai chỉ định vừa nêu trên một số công ty bảo hiểm có thể sẽ không bắt bạn phải phụ chi cho phương pháp mổ mới này.

Như vậy phương pháp phaco có lade trợ giúp ưu điểm nổi bật bởi khả năng điều trị loạn thị đi kèm đục thể thủy tinh trong khi tính an toàn,  độ giảm thiểu biến chứng còn đang cần thời gian thử thách.

Phương pháp nào có thời gian phục hồi sau phẫu thuật nhanh hơn?

Về vấn đề này thì cả hai phương pháp mổ có độ ưu việt như nhau. Một vài người nhìn sáng ngay, số còn lại phải chờ đợi 1 đến 2 tuần. Nên nhớ rằng mốc thời gian 3 tháng là thời gian bình phục hoàn toàn của một phẫu thuật thể thủy tinh.

Chi phí cho mổ thể thủy tinh

Chi phí của phẫu thuật thường được bảo hiểm y tế hay các hãng bảo hiểm chi trả( nếu bạn có mua bảo hiểm). Tuy nhiên không phải loại IOL nào cũng được Bảo hiểm chi trả. Một vài loại IOL đặc biệt có thể không được bảo hiêm thanh toán.  Mức thị lực của bạn cũng là một lý do để BHYT chấp nhận hay từ chối thanh toán chi phí phẫu thuật. Bạn cần bàn bạc, lắng nghe bác sĩ phẫu thuật nói về bệnh tình của mình.  Gói bảo hiểm, công ty bảo hiểm cũng có những điều kiện, qui định chi trả đặc thù.  Bạn nên xin tư vẫn kỹ càng từ phía công ty Bảo hiểm.

Bạn trông đợi gì từ cuộc mổ đục thể thủy tinh?

Với ai đó thì chỉ đơn giản là thay thể thủy tinh bị đục bằng thể thủy tinh nhân tạo( IOL) trong suốt. Một vài hoạt động khác cũng vẫn có thể phải đeo kính: đi nắng, chơi thể thao, đọc sách… Nhưng với những người khác phải là thị lực tối ưu mà không cần mang kính. Nhu cầu của cá nhân, ước muốn của họ kèm theo tư vấn của thày thuốc sẽ là sự lựa chọn tối ưu cho tất cả các bên.

Bs Hoàng Cương – Bệnh viện Mắt TƯ