Những điều bạn cần biết về hội chứng kém hấp thụ

Hội chứng kém hấp thụ là một chứng rối loạn tiêu hóa khiến cơ thể không thể hấp thụ hiệu quả các chất dinh dưỡng từ thức ăn. Có nhiều nguyên nhân dẫn tới triệu chứng này, nhưng hầu hết đều liên quan đến tổn thương niêm mạc ruột non, nơi diễn ra hầu hết sự hấp thụ.

Triệu chứng kém hấp thụ là gì?

Kém hấp thụ là thuật ngữ chung cho một loạt các rối loạn ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng từ thức ăn. Hấp thụ kém có thể dẫn đến chứng khó tiêu và thậm chí là suy dinh dưỡng – không phải do ăn thiếu chất dinh dưỡng mà là do không có khả năng hấp thụ chúng.

Tiêu hóa như một quá trình gồm ba phần. Phần đầu tiên là chia nhỏ thức ăn thành những miếng dễ tiêu hóa. Phần thứ hai là hấp thụ tất cả các chất dinh dưỡng có trong thức ăn và phần thứ ba là loại bỏ những chất thải còn sót lại khi đã hấp thụ hết những chất có lợi.

Khi gặp khó khăn trong việc tiêu hóa, vấn đề có thể nằm ở một trong ba (hoặc một số) giai đoạn này. Rối loạn kém hấp thu bao gồm giai đoạn thứ hai. Chúng bao gồm tình trạng không dung nạp thực phẩm cụ thể do thiếu hụt enzyme, cũng như các bệnh về đường tiêu hóa khác nhau ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa.

Điều gì sẽ xảy ra khi chúng ta bị kém hấp thụ?

Hội chứng kém hấp thụ nói chung, ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ tất cả các chất dinh dưỡng hoặc một số chất dinh dưỡng đặc biệt. Những người mắc hội chứng kém hấp thụ thường bị tiêu chảy, làm cho tình trạng kém hấp thụ trở nên tồi tệ hơn. Khi bị tiêu chảy, thức ăn di chuyển quá nhanh qua ruột khiến chất dinh dưỡng không được hấp thụ.

Trong thời gian ngắn, tình trạng kém hấp thụ sẽ gây ra chứng khó tiêu ở đường tiêu hóa do không thể tiêu hóa một số loại thực phẩm. Theo thời gian, cơ thể sẽ bắt đầu có dấu hiệu thiếu hụt những chất dinh dưỡng mà chúng ta không thể hấp thụ. Sự thiếu hụt bất kỳ chất dinh dưỡng đa lượng nào – ví dụ, protein, chất béo hoặc carbohydrate – sẽ gây ra các dấu hiệu thiếu dinh dưỡng, chẳng hạn như teo cơ và suy giảm khả năng miễn dịch. Sự thiếu hụt vi chất dinh dưỡng – vitamin và khoáng chất – có thể ảnh hưởng đến mắt, xương, da và tóc.

Các triệu chứng của hội chứng kém hấp thụ

Hội chứng kém hấp thụ ban đầu sẽ giống như chứng khó tiêu, với các biểu hiện như:

• Đau bụng.
• Chứng bụng.
• Đầy hơi.
• Buồn nôn và ói mửa.
• Tiêu chảy.

Theo thời gian, dấu hiệu suy dinh dưỡng sẽ xuất hiện.

Suy dinh dưỡng đa lượng có các biểu hiện như:

• Giảm cân bất ngờ không có chủ đích.
• Nhiễm trùng thường xuyên.
• Dễ bị bầm tím.
• Da khô và tổn thương da.
• Tóc khô và rụng tóc.
• Mất nước.
• Phù (sưng dịch).
• Thiếu máu (yếu đuối, chóng mặt).
• Khó chịu, thờ ơ và mệt mỏi.
• Mất kinh (bỏ kinh) ở phụ nữ.
• Chậm tăng trưởng ở trẻ em.

Suy dinh dưỡng vi chất dinh dưỡng có thể biểu hiện ở các triệu chứng:

• Bệnh quáng gà (thiếu vitamin A).
• Xương yếu và đau xương (thiếu vitamin D).
• Chảy máu nướu răng và chảy máu cam (thiếu vitamin K).
• Đau, lưỡi đỏ (thiếu vitamin B12).
• Xanh xao, yếu đuối và chóng mặt (thiếu máu do thiếu vitamin).

Nguyên nhân chính của hội chứng kém hấp thụ

Chúng ta có thể gặp triệu chứng kém hấp thụ tạm thời khi bị đau dạ dày, cảm cúm, nhưng tình trạng kém hấp thụ kéo dài xảy ra do những nguy cơ tiềm ẩn trong một khoảng thời gian dài. Hội chứng kém hấp thụ có nhiều nguyên nhân, nhưng thuộc một số loại chung.

Tổn thương niêm mạc ruột non

Ruột non là nơi diễn ra hầu hết quá trình hấp thụ chất dinh dưỡng. (Một lượng nhỏ xảy ra ở ruột già.) Lớp niêm mạc của thành ruột có liên quan đến việc tiết ra các enzym tiêu hóa và hấp thụ thức ăn lỏng vào máu. Nhưng tình trạng viêm (viêm ruột) và chấn thương có thể làm tổn thương lớp niêm mạc này. Các tổn thương có thể là tạm thời (cấp tính) hoặc lâu dài (mãn tính). Một số nguyên nhân bao gồm:

• Các bệnh truyền nhiễm như bệnh Whipple và bệnh nhiệt đới.
• Các bệnh viêm đường ruột như viêm loét đại tràng và bệnh Crohn.
• Các bệnh tự miễn dịch như bệnh celiac.
• Lạm dụng một số loại thuốc và dược phẩm.
• Rối loạn sử dụng rượu.
• Xạ trị và hóa trị.
• Hội chứng ruột ngắn.
• Sự phát triển quá mức của vi khuẩn đường ruột nhỏ (SIBO).
• Sản sinh quá nhiều axit dạ dày, như trong hội chứng Zollinger-Ellison.

Các bệnh về tuyến tụy, túi mật và gan

Tuyến tụy, gan và túi mật đều hoạt động cùng với ruột non để phân hủy thức ăn. Tuyến tụy tạo ra các enzyme tiêu hóa quan trọng, trong khi gan và túi mật tạo ra và lưu trữ mật, rất quan trọng trong việc tiêu hóa chất béo. Những cơ quan này vận chuyển các chất đến ruột non khi có thức ăn. Nhưng nếu một căn bệnh ngăn cản chúng thực hiện công việc của mình, ruột non sẽ không thể phân hủy thức ăn đủ để hấp thụ, ví dụ như:

• Suy tụy.
• Bệnh xơ nang.
• Tắc nghẽn ống mật.
• Bệnh túi mật.
• Bệnh gan.

Bệnh liên quan tới hệ bạch huyết

Ruột non hấp thụ chất béo vào máu thông qua các mạch bạch huyết. Các bệnh về hệ bạch huyết sẽ làm tắc nghẽn các mạch, làm ảnh hưởng đến sự hấp thụ chất béo. Giãn mạch bạch huyết đường ruột và ung thư hạch là hai ví dụ cho việc này.

Không dung nạp được thực phẩm

Việc kém hấp thu một số carbohydrate hoặc protein có thể xảy ra do tác dụng phụ của bệnh liên quan tới đường tiêu hóa. (Kém hấp thu fructose là một ví dụ phổ biến.) Nhưng đôi khi con người sinh ra đã thiếu các enzyme cần thiết để phân hủy một số chất dinh dưỡng. (Không dung nạp Lactose là ví dụ phổ biến nhất.)

Cách điều trị hội chứng kém hấp thụ

Hội chứng kém hấp thu có thể có nhiều nguyên nhân cơ bản và để lại nhiều di chứng. Việc điều trị hội chứng này sẽ dựa trên những yếu tố sau đây.

Để điều trị di chứng của tình trạng kém hấp thụ, chúng ta cần bổ sung dinh dưỡng bằng sữa công thức uống, thông qua ống hoặc qua tĩnh mạch. Chúng ta cần thay thế các enzyme tiêu hóa đặc biệt để điều trị chứng không dung nạp thức ăn hoặc suy tụy nói chung.

Việc điều trị nguyên nhân cơ bản của tình trạng kém hấp thụ có thể phức tạp hơn. Nếu vấn đề chỉ là do không dung nạp thực phẩm, chúng ta cần phải điều chỉnh chế độ ăn uống của mình. Nhiễm trùng đơn giản có thể được điều trị bằng thuốc kháng sinh. Nhưng các bệnh mãn tính sẽ cần điều trị đặc biệt hơn. Đôi khi không có cách chữa trị trực tiếp nhưng việc điều chỉnh lối sống có thể giúp giảm các triệu chứng.

BÀI CÙNG CHỦ ĐỀ:

Probiotic hỗ trợ điều trị hội chứng ruột kích (IBS) như thế nào?

Mối liên hệ vi khuẩn đường ruột và bệnh crohn như thế nào?

Bệnh Crohn: Chẩn đoán và biến chứng

Hội chứng ruột kích thích (IBS), bệnh đại tràng chức năng

Yhocvn.net (Lược dịch theo my.clevelandclinic.org)