Nguy cơ cúm mùa có thể bùng phát thành đại dịch

Hơn 5 năm đã trôi qua, đại dịch COVID-19 đã để lại những bài học sâu sắc cho các quốc gia trên toàn thế giới về công tác phòng chống dịch bệnh hô hấp trên toàn cầu. Những hậu quả do COVID-19 gây ra khiến nhân loại không thể lơ là trước lời cảnh báo về nguy cơ tái diễn một đại dịch do dịch cúm mùa đang diễn biến phức tạp tại nhiều quốc gia thuộc châu Á, châu Âu và châu Mỹ với số ca nhiễm và tử vong có dấu hiệu gia tăng.

Theo số liệu thống kê từ cuối năm 2024 đến thời điểm hiện tại, dịch cúm mùa đã diễn biến phức tạp tại nhiều quốc gia thuộc châu Á, châu Âu và Mỹ với số ca nhiễm và tử vong gia tăng nhanh chóng. Những hệ lụy do cúm mùa cảnh báo những diễn biến bất thường cũng như các biện pháp ứng phó cần được cập nhật, điều chỉnh để phù hợp với tình hình dịch bệnh ở thời điểm hiện tại.

Lịch sử ghi nhận vào thế kỷ 16 cúm mùa bùng phát lần đầu tiên tại Tây Ban Nha năm 1918-1919 đã khiến khoảng 21 triệu ca tử vong trên toàn thế giới để lại nỗi ám ảnh đối với nhân loại. Sau 16 năm, năm 2015 cúm mùa tiếp tục thu hút sự chú ý của dư luận và giới chuyên môn do đã cướp đi mạng sống của diễn viên nổi tiếng người Đài Loan tại Nhật Bản vì bệnh cúm.

Tại châu Á, từ tháng 12/2024, nhiều quốc gia phải đối mặt với dịch cúm tồi tệ nhất trong nhiều thập niên qua. Nhật Bản chứng kiến số ca nhiễm cúm tăng đột biến, cao hơn gấp 3 lần so với cùng kỳ năm trước. Số lượng bệnh nhân mắc cúm mùa chiếm đa số so với các bệnh khác với đỉnh điểm vào cuối tháng 1/2025. Số liệu ước tính số bệnh nhân trên toàn quốc tính đến ngày 19/1 khoảng 386.000 người và tổng số bệnh nhân trong mùa cúm kể từ ngày 2/9/2024 là khoảng 9.523.000 người. Thống kê từ cơ quan y tế Nhật Bản cho thấy số ca mắc cúm mùa vào cuối năm 2024 đã ở mức cao nhất trong 10 năm qua.

Tương tự Hàn Quốc, kể từ đầu tháng 1 đến thời điểm hiện tại cũng trải qua đợt dịch cúm lan rộng với số ca bệnh tăng mạnh, đặc biệt ở nhóm tuổi từ 13 đến 18 tuổi. Cơ quan Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hàn Quốc (KDCA) cho biết tỷ lệ người nghi mắc cúm khoảng 74 người trên 1.000 lượt khám tại 300 cơ sở y tế, tăng 136% so thời điểm cuối năm 2024. Tỷ lệ này tiến gần đến mức đỉnh 86,2 vào năm 2016. Các số liệu trên cho thấy mùa đông 2024 đã chứng kiến sự bùng phát mạnh mẽ của dịch cúm tại nhiều quốc gia châu Âu đặc biệt là Bỉ đã trải qua đợt dịch tồi tệ nhất kể từ sau đại dịch COVID-19.

Tại Cộng hòa Czech, tỷ lệ người mắc bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cũng tăng lên tới 86% trong tuần đầu của tháng 2/2025 với số ca mắc cúm là 2.219 bệnh nhân trên 100.000 dân. Tại Pháp cúm lây lan mạnh hơn bình thường bởi sự lưu hành cùng lúc của 3 loại virus cúm gồm cúm AH1N, H3N2 và cúm B. Thống kê hàng năm từ 2-6 triệu người Pháp bị nhiễm virus cúm và khoảng 10.000 người tử vong vì căn bệnh này. Tương tự, Romania cũng ghi nhận số ca nhiễm trùng đường hô hấp và cúm ở mức kỷ lục vượt quá 170.000 ca trên toàn quốc từ ngày 27/1 – 2/2.

Khu vực Nam Bán cầu tình trạng cũng không khả quan hơn. Hệ thống giám sát bệnh tật quốc gia Australia cho biết trong tuần đầu tiên của năm 2025 quốc gia này đã ghi nhận 1.055 ca mắc cúm. Từ những số liệu trên, các chuyên gia y tế cảnh báo có khả năng sẽ xảy ra một mùa cúm nghiêm trọng trong năm 2025 tại sứ sở chuột túi do khu vực Bắc bán cầu đang có sự gia tăng các ca bệnh.

Tại Mỹ cũng đã trải qua mùa cúm và được đánh giá là bất thường với tỷ lệ nhập viện vượt COVID-19 thời đại dịch, nhiều cơ sở y tế quá tải với nhiều bệnh nhân nặng. Các số liệu tổng hợp ghi nhận kể từ ngày 23/1 đến ngày 1/2, cứ 100.000 người Mỹ có 14,4 người nhập viện do cúm, cao hơn tỷ lệ nhập viện do COVID-19 trong đỉnh điểm làn sóng Delta tháng 9/2021.

Từ những phân tích trên, các chuyên gia đánh giá, dù tỷ lệ nhập viện bằng một nửa so với đỉnh dịch COVID-19 nhưng đây là mùa cúm đầu tiên của năm 2025 có số ca nhập viện tích lũy cao hơn COVID-19. Khoảng 64 ca nhập viện do cúm trên 100.000 người tính đến 1/2, cao hơn so với 44 ca do COVID-19. Điều đáng quan ngại là số ca tử vong hàng tuần do cúm tại Mỹ cũng lần đầu vượt COVID-19. Hai tuần cuối tháng 1, cúm khiến 1.302 người tử vong, nhiều hơn so với 1.066 người mắc COVID-19. Theo CDC, virus cúm hoạt động ở mức độ cao trên toàn quốc, cứ ba người xét nghiệm tại phòng khám hoặc bệnh viện thì có một người dương tính. Một số phòng khám ở Washington, 50% bệnh nhân xét nghiệm dương tính dẫn đến tình trạng khan hiếm thuốc ở một số nơi cũng như quá tải hệ thống y tế do dịch cúm.

Tiến sĩ Ryan Maves, chuyên gia y học hồi sức cấp cứu tại Trường Y Đại học Wake Forest (Mỹ) cho biết cường độ mùa cúm 2025 tương tự đại dịch cúm 2009 do virus H1N1 mới xuất hiện ở Mexico và nhanh chóng lan rộng trên toàn cầu “Tại Mỹ, bệnh viện kín chỗ. Người bệnh không tràn ra bãi đỗ xe như đại dịch nhưng các phòng mạch đều rất đông. Chúng tôi chứng kiến những điều đã không thấy vài năm gần đây như người cao tuổi phải thở ECMO để hồi phục”.

Tại Bỉ, dữ liệu hằng tuần từ Viện Y tế công cộng (Sciensano) cũng cho thấy tỷ lệ người đến khám vì các triệu chứng giống cúm đã lên tới gần 1.200 ca trên 100.000 dân. Số ca nhập viện do cúm hiện ở mức 6,6/100.000 dân. Từ những thống kê trên, nhà vi trùng học nổi tiếng tại Hong Kong (Trung Quốc) Yuen Kwok-Yung người đã có kinh nghiệm chiến đấu với những loại virus nguy hiểm nhất đưa ra nhận định “So sánh với đại dịch cúm Tây Ban Nha hồi năm 1918 có thể thấy dân số toàn cầu đã tăng lên ít nhất gấp 3 lần. Do đó, tôi hy vọng chính phủ các nước có thể lường trước các thách thức về những đại dịch tiềm ẩn có thể xảy ra trong tương lai. Giờ là lúc chúng ta cần nhìn lại những gì đã xảy ra vào thời kỳ dịch COVID-19 để rút ra những kinh nghiệm và phương hướng để biết nên làm gì tiếp theo”.

Theo giới chuyên môn yếu tố thời tiết là một trong những nguyên nhân chính khiến cơ thể dễ mắc cúm vào mùa đông. Các yếu tố như nhiệt độ lạnh, ít nắng hơn có thể làm gia tăng sự lây lan của bệnh cúm do nhiệt độ thấp ức chế phản ứng miễn dịch bẩm sinh của con người.

Một nghiên cứu khác cũng chỉ ra rằng việc giảm nhiệt độ bên trong mũi chỉ 5°C sẽ tiêu diệt gần một nửa trong số hàng tỷ tế bào chống vi khuẩn và virus trong lỗ mũi. Ngoài ra, không khí khô khiến các giọt dịch tiết từ đường hô hấp bốc hơi nhanh hơn khiến cho các giọt bắn và hạt chứa virus cúm trở nên nhỏ nhẹ hơn, có thể di chuyển xa hơn, tồn tại lâu hơn, làm tăng nguy cơ lây nhiễm khi ho hoặc hắt hơi. Vì vậy việc lây nhiễm không cứ phải giao tiếp trực tiếp với người bị cúm mà chỉ cần chạm vào những bề mặt đồ vật chứa virus là có thể lây bệnh. Từ những phân tích khoa học trên các chuyên gia khuyến cáo người dân cần tiêm phòng vaccine cúm hàng năm, tiêm đúng lịch hẹn và tiêm định kỳ để mang lại hiệu quả phòng bệnh tốt nhất. Ngoài ra cần giữ gìn vệ sinh cá nhân, rửa tay thường xuyên, đeo khẩu trang nơi đông người, vệ sinh sạch sẽ môi trường sống… để tránh lây nhiễm cúm.

BÀI CÙNG CHỦ ĐỀ

Cảnh báo 3 chủng virus cúm dễ lây nhiễm bùng phát thành dịch

Những loại trà thảo mộc giúp cải thiện bệnh cúm hiệu quả

Đặc tính của cúm A H3N2

Điểm danh những căn bệnh truyền nhiễm khi giao mùa

Yhocvn.net