Kiểm soát hội chứng vi khuẩn phát triển quá mức ở ruột non (SIBO)

Hội chứng vi khuẩn phát triển quá mức ở ruột non có thể tái phát và thuyên giảm ảnh hưởng đến 10-15% dân số nói chung. Dấu hiệu đặc trưng của SIBO là ruột non trở thành nơi tập trung các vi khuẩn đường ruột bình thường.

Ruột non thường không có bất kỳ sự xâm lấn nào của vi khuẩn nhưng những thay đổi môi trường trong ruột non có thể dẫn đến sự phát triển quá mức của vi khuẩn, biểu hiện với vô số triệu chứng là dấu hiệu đặc trưng của SIBO.

Triệu chứng

Khi bệnh nhân bị Hội chứng vi khuẩn phát triển quá mức ở ruột non (SIBO), họ có thể xuất hiện một loạt các triệu chứng bao gồm đầy hơi, khó chịu ở bụng, tiêu chảy và mệt mỏi, cùng nhiều triệu chứng khác. Trong nhiều năm, bệnh nhân có triệu chứng SIBO đã được chẩn đoán và cho là mắc hội chứng ruột kích thích. Điều này chủ yếu là do thiếu sự đồng thuận và rõ ràng trên phạm vi quốc tế về lịch sử tự nhiên của bệnh, phương thức tốt nhất để chẩn đoán bệnh nhưng cũng thiếu dữ liệu chắc chắn về phác đồ điều trị tối ưu cho những bệnh nhân này.

Các yếu tố nguy cơ

Một số yếu tố nguy cơ đã được xác định đối với Hội chứng vi khuẩn phát triển quá mức ở ruột non (SIBO). Điều quan trọng là nó có thể xảy ra ở những người bình thường và một số người có thể có những bất thường về mặt giải phẫu như phẫu thuật cắt bỏ ruột non trước đó hoặc cắt dạ dày . Một số loại thuốc làm chậm nhu động ruột như thuốc giảm đau có chất gây nghiện và thuốc chống tiêu chảy. Một kết luận nữa vẫn gây tranh cãi: một số ít người dùng thuốc ức chế axit như thuốc ức chế bơm proton làm giảm lượng axit đi vào ruột non cũng có thể bị vi khuẩn phát triển quá mức. Những bệnh nhân bị rối loạn mô liên kết tiềm ẩn như đau xơ cơ, hội chứng Ehlers-Danlos và viêm khớp dạng thấp cũng có thể dễ bị tái phát các triệu chứng do vi khuẩn đường ruột phát triển quá mức.

Chẩn đoán

Việc chẩn đoán sự phát triển quá mức của vi khuẩn vẫn còn là một lĩnh vực gây tranh cãi với nhiều phương thức khác nhau được đề xuất. Có thể sử dụng phương pháp kiểm tra đơn giản và không xâm lấn bằng cách sử dụng Test kiểm tra hơi thở Hydro đơn giản. Việc sử dụng test kiểm tra hơi thở hydro bằng uống lactulose đã trở nên phổ biến rộng rãi trong vài năm qua. Mục đích của xét nghiệm này là để tái tạo môi trường trong ruột non xảy ra hàng ngày ở những bệnh nhân có sự phát triển quá mức của vi khuẩn đường ruột và sau đó đo lường việc sản sinh khí trong ruột non để định lượng xem thực sự có SIBO hay không. Định lượng khí hydro và khí metan trong các mẫu hơi thở là xét nghiệm rẻ tiền nhất, không xâm lấn và có lẽ là xét nghiệm phổ biến rộng rãi nhất để chẩn đoán sự phát triển quá mức của vi khuẩn ở Vương quốc Anh. Những loại khí này trong hơi thở của con người phản ánh quá trình chuyển hóa carbohydrate có thể lên men ở ruột non. Chưa có bằng chứng thực sự rõ ràng việc lặp lại kiểm tra hơi thở vài tuần sau khi điều trị có giá trị như thế nào.

Phương pháp điều trị SIBO

Phương pháp điều trị bao gồm 3 bước. Đầu tiên là tạo nên sự thuyên giảm SIBO, thứ hai là cố gắng duy trì sự thuyên giảm và ngăn chặn hội chứng vi khuẩn phát triển quá mức ở ruột nonSIBO quay trở lại và cuối cùng là điều trị hoặc sửa đổi nguyên nhân cơ bản hay các yếu tố ảnh hưởng dẫn đến sự phát triển của SIBO.

Việc điều trị sự phát triển quá mức của vi khuẩn, mặc dù còn nhiều tranh cãi, vẫn chủ yếu tập trung vào việc cố gắng giảm số lượng và sự phát triển quá mức của vi khuẩn trong ruột non và hiện nay kháng sinh vẫn là phương pháp điều trị chính. Sự lựa chọn, liều lượng và thời gian điều trị bằng kháng sinh vẫn chưa được hiểu đầy đủ vì có rất ít nghiên cứu chất lượng cao hướng dẫn bác sĩ về việc sử dụng loại kháng sinh nào.

Trong tương lai, sẽ tập trung nhiều hơn vào các phương pháp điều trị phù hợp hơn để nhắm mục tiêu vào các bộ phận cụ thể trong hệ vi sinh của mỗi cá nhân. Thông thường bác sỹ hay sử dụng Rifaximin, một trong những loại kháng sinh được nghiên cứu rộng rãi nhất ở những bệnh nhân mắc tất cả các loại rối loạn chức năng đường ruột. Các nghiên cứu cho thấy nó an toàn và hiệu quả để điều trị SIBO. Loại kháng sinh này đặc biệt hiệu quả ở những người sản xuất quá nhiều hydro và có các triệu chứng tiêu chảy và đầy hơi. Ở Vương quốc Anh, loại kháng sinh này được chấp thuận sử dụng cho bệnh tiêu chảy của khách du lịch và cho bệnh nhân mắc bệnh gan, do đó việc sử dụng trong trường hợp vi khuẩn đường ruột phát triển quá mức thường gặp những khó khăn: nhiều bệnh viện hoặc bác sĩ đa khoa sẽ không kê đơn và bệnh nhân thường phải trả tiền cho một đợt kháng sinh kéo dài hai tuần. Các lựa chọn thay thế bao gồm doxycycline, rẻ hơn nhiều nhưng có ít bằng chứng khoa học vững chắc hơn để sử dụng.

m-SIBO – Sản phẩm của khí metan

Cũng cần lưu ý rằng khi bác sỹ thực hiện các bài kiểm tra hơi thở để tìm SIBO, bác sỹ cũng tìm kiếm sự sản sinh khí metan. Có bằng chứng rõ ràng đã được trình bày gần đây tại Tuần báo Digestive Disease tại Chicago năm 2017, cho thấy rằng việc sản sinh quá nhiều khí metan có thể dẫn đến quá trình vận chuyển và vận động của ruột chậm lại và những bệnh nhân này thường không đáp ứng với Rifaximin đơn thuần, cần loại kháng sinh thứ hai. Neomycin là một loại kháng sinh an toàn đã được sử dụng trong nhiều tình trạng bệnh khác và đã được chứng minh là cải thiện tình trạng sản xuất quá nhiều khí metan ở bệnh nhân. Việc sử dụng prokinetic trong nhóm bệnh nhân này như một loại thuốc gọi là prucalopride liều thấp có thể bổ sung tác dụng của kháng sinh để kích thích nhu động ruột và nâng cao hiệu quả điều trị.

Thuốc kháng sinh thảo dược

Ở một số bệnh nhân còn có lựa chọn dùng kháng sinh thảo dược. Tuy nhiên, các tùy chọn rất hạn chế.

Duy trì

Việc duy trì sự thuyên giảm là rất quan trọng vì SIBO có biểu hiện rối loạn tái phát ở một số bệnh nhân nặng. Trong một số nghiên cứu, có tới một phần ba số bệnh nhân sẽ tái phát do vi khuẩn đường ruột phát triển quá mức và việc theo dõi thận trọng là bắt buộc ở những bệnh nhân sau khi thuyên giảm SIBO để đảm bảo nếu có các triệu chứng tái phát thì cần điều trị sớm.

Một số phương pháp có thể sử dụng để ngăn nừa SIBO quay trở lại:

+ Áp dụng chế độ ăn riêng biệt: hạn chế carbohydrate có thể lên men và tuân theo chế độ ăn kiêng như chế độ ăn ít FODMAP để đảm bảo môi trường trong lòng ruột được tiếp xúc với thực phẩm có khả năng lên men thấp và ít thuận lợi cho bất kỳ vi khuẩn còn sót lại nào phát triển quá mức. Dữ liệu đã chỉ ra rằng chỉ riêng chế độ ăn FODMAP thấp có thể giúp thuyên giảm ở những bệnh nhân bị vi khuẩn phát triển quá mức. Điều quan trọng là sự chuyển động và nhu động của ruột non cần được tối ưu hóa bằng cách sử dụng hỗ trợ động học. Prokinetic giúp kích thích phức hợp vận động di chuyển của ruột non để ngăn ngừa sự tái phát và tái tổ hợp của vi khuẩn. Ngay sau khi bệnh nhân kết thúc đợt điều trị bằng kháng sinh đầu tiên, bác sỹ có thể xem xét các yếu tố hỗ trợ nhu động. Và những lựa chọn này thuộc về các lựa chọn thảo dược như thuốc nhỏ iberogast có thể uống vào ban đêm hoặc phương pháp điều trị bằng dược lý như liều thấp Resolor (prucalopride) vào ban đêm. Các bác sỹ cũng khuyến khích bệnh nhân khám phá việc sử dụng các enzyme tiêu hóa và tuyến tụy trong việc cố gắng tối ưu hóa môi trường ruột non sau khi điều trị để ngăn SIBO quay trở lại.

Kiểm soát chế độ ăn uống khi bị SIBO

Ở một số bệnh nhân mà các biện pháp trên không thành công, có thể xem xét sử dụng chế độ ăn kiêng nghiêm ngặt hơn. Điều này chỉ dành riêng cho những bệnh nhân có các triệu chứng thực sự dai dẳng mặc dù đã phải dùng ít nhất ba đợt kháng sinh và thất bại khi thử nghiệm chế độ ăn ít FODMAP. Chế độ ăn có thể áp dụng là chế độ ăn kiêng cơ bản. Theo mô tả đơn giản nhất, chế độ ăn kiêng cơ bản là chế độ ăn kiêng bao gồm một công thức lỏng chứa carbohydrate, protein và chất béo được tiêu hóa trước và đã được sử dụng trong nhiều năm để điều trị các tình trạng như bệnh Crohn. Chế độ ăn uống cơ bản có nghĩa là các chất dinh dưỡng trên được hấp thụ rất nhanh qua hệ thống tiêu hóa, điều này rất hữu ích ở những bệnh nhân bị vi khuẩn phát triển quá mức vì không ai muốn thức ăn đọng lại trong ruột non. Một chế độ ăn uống cơ bản cung cấp một cách để nuôi dưỡng bệnh nhân trong khi loại bỏ vi khuẩn. Việc thực hiện chế độ ăn kiêng cơ bản cần được thực hiện dưới sự giám sát của một chuyên gia dinh dưỡng và bệnh nhân sẽ uống sữa công thức thay vì các bữa ăn thông thường trong tối đa hai đến ba tuần tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng và tình trạng bệnh lý của họ. Cũng phải nhấn mạnh rằng không có nhiều nghiên cứu chất lượng cao về việc sử dụng chế độ ăn kiêng cơ bản nhưng có một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng ở một số bệnh nhân sau 14 ngày áp dụng chế độ ăn kiêng cơ bản, có 80% phản hồi là âm tính khi kiểm tra hơi thở sau điều trị. Rõ ràng điều này có những hạn chế và điều quan trọng nhất là sự tuân thủ, có thể cực kỳ khó khăn để hạn chế chế độ ăn uống của một người chỉ ở dạng lỏng trong hai tuần.

Probiotic

Cuối cùng, đã có rất nhiều sự quan tâm đến vai trò của men vi sinh và prebiotic trong thập kỷ qua. Vai trò chính xác của men vi sinh trong việc quản lý SIBO vẫn chưa rõ ràng và cần được làm rõ. Về lý thuyết, việc thay thế vi khuẩn không mong muốn bằng vi khuẩn tốt có thể nói là sẽ có tác dụng có lợi cho bệnh nhân. Tuy nhiên, nên thận trọng khi sử dụng men vi sinh sau khi điều trị tình trạng vi khuẩn phát triển quá mức vì nó có thể khiến mọi thứ trở nên tồi tệ hơn trong thời gian ngắn ở một số bệnh nhân.

BÀI CÙNG CHỦ ĐỀ:

Chướng bụng, đầy hơi nên ăn gì giúp giảm nhanh

Bật mí cách xoa bụng chữa đầy hơi cực hiệu quả

Hội chứng loạn khuẩn ruột non có phải là nguyên nhân gây ra những vấn đề tiêu hóa?

Test hơi thở Hydrogen chẩn đoán vi khuẩn phát triển quá mức ở ruột non (SIBO)

Xét nghiệm hơi thở và hội chứng ruột kích thích (IBS)

Yhocvn.net (Lược dịch theo Gastrolondon)