Hội chứng Zollinger-Ellison: chẩn đoán, điều trị

Các bác sĩ sẽ dựa những điều sau để chẩn đoán hội chứng Zollinger-Ellison.

Chẩn đoán

Bác sĩ thường dựa vào những điều sau để chẩn đoán:

+ Tiền sử bệnh án.  Các triệu chứng trong quá khứ và xem xét tiền sử bệnh án

+ Xét nghiệm máu. Một mẫu máu được xét nghiệm để đánh giá mức gastrin cao hay không. Khi mức gastrin cao có thể gợi ý có khối u ở tuyến tụy hoặc tá tràng, hoặc do các tình trạng khác gây ra Ví dụ, như dạ dày không sản xuất axit hoặc nếu dạ dày đã bị phẫu thuật. Uống thuốc giảm axit cũng có thể làm tăng mức gastrin.

Để làm xét nghiệm này cần nhịn ăn, ngừng dùng thuốc giảm axit. Vì nồng độ gastrin có thể thay đổi, xét nghiệm này có thể được thực hiện nhiều lần.

Xét nghiệm kích thích secretin cũng là xét nghiệm có thể được thực hiện. Secretin là một loại hormone điều chỉnh axit dạ dày. Đối với xét nghiệm này, trước tiên bác sĩ sẽ đo nồng độ gastrin. Sau đó, người làm xét nghiệm sẽ được tiêm secretin. Nồng độ gastrin sẽ được đo lại. Nồng độ gastrin sẽ tăng đáng kể nếu người làm xét nghiệm mắc Zollinger-Elliso.

+ Nội soi đường tiêu hóa trên:

+ Phương pháp này cần dùng thuốc gây mê. Nội soi là phương pháp đưa một ống mềm xuống cổ họng vào dạ dày và tá tràng. Dụng cụ này được gọi là ống nội soi. Nó có đèn và camera ở đầu. Nó cho phép bác sĩ tìm kiếm các vết loét.

Trong quá trình nội soi, có thể lấy mẫu mô để sinh thiết. Mô sẽ được kiểm tra để tìm khối u sản xuất gastrin.

Nội soi cũng có thể xác định dạ dày có sản xuất axit hay không. Nếu dạ dày sản xuất axit và mức gastrin cao, thì có thể chẩn đoán Zollinger-Ellison. Người bệnh sẽ được yêu cầu nhịn tối trước ngày là nội soi.

+ Siêu âm nội soi. Quy trình này sử dụng ống nội soi được gắn đầu dò siêu âm. Đầu dò giúp phát hiện khối u ở dạ dày, tá tràng và tuyến tụy dễ dàng hơn.

Bác sĩ có thể lấy mẫu mô qua nội soi.Xét nghiệm này cũng yêu cầu nhịn ăn tối và dùng thuốc gây mê

+ Chụp MRI – cộng hưởng từ tìm khối u . Bác sĩ có thể sử dụng các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh để tìm khối u. Đây là phương pháp  quét phóng xạ gọi là xạ hình thụ thể somatostatin. Phương pháp này sử dụng chất phóng xạ để giúp xác định vị trí khối u. Các phương pháp hình ảnh hữu ích khác bao gồm siêu âm, chụp cắt lớp vi tính (CT), chụp cộng hưởng từ (MRI) và quét PET-CT.

Xử trí

Việc điều trị hội chứng Zollinger-Ellison tập trung vào việc điều trị các khối u tiết hormone cũng như các vết loét mà chúng gây ra.

Điều trị khối u

Phẫu thuật cắt bỏ u gastrin đòi hỏi bác sĩ phẫu thuật có tay nghề cao vì khối u thường nhỏ và khó tìm. Nếu bệnh nhân chỉ có một khối u, bác sĩ có thể cắt bỏ khối u bằng phẫu thuật. Nhưng phẫu thuật có thể không phải là lựa chọn nếu bệnh nhân có nhiều khối u hoặc khối u đã di căn đến gan. Mặt khác, ngay cả khi bệnh nhân có nhiều khối u, bác sĩ phẫu thuật vẫn có thể đề nghị cắt bỏ một khối u lớn.

Trong một số trường hợp, bác sĩ sẽ đề xuất các phương pháp điều trị khác để kiểm soát sự phát triển của khối u, bao gồm:

+ Cắt bỏ càng nhiều khối u gan càng tốt, một thủ thuật được gọi là cắt bỏ khối u.

+ Cố gắng tiêu diệt khối u bằng cách cắt đứt nguồn cung cấp máu, gọi là thuyên tắc các mạch máu nuôi khối u.

+ Sử dụng nhiệt để tiêu diệt tế bào ung thư bằng phương pháp đốt sóng cao tần.

+ Tiêm thuốc vào khối u để làm giảm các triệu chứng ung thư.

+ Sử dụng hóa trị để cố gắng làm chậm sự phát triển của khối u.

+ Ghép gan.

Xử lý axit dư thừa

Việc sản xuất axit dư thừa hầu như luôn có thể được kiểm soát. Thuốc ức chế bơm proton là phương pháp điều trị đầu tay. Đây là những loại thuốc hiệu quả để kiểm soát việc sản xuất axit trong hội chứng Zollinger-Ellison.

Thuốc ức chế bơm proton là thuốc giảm axit mạnh. Chúng hoạt động bằng cách ngăn chặn hoạt động của các “bơm” nhỏ bên trong các tế bào tiết axit. Các loại thuốc thường được kê đơn bao gồm Lansoprazole (Prevacid), Omeprazole (Prilosec, Zegerid), Pantoprazole (Protonix), Rabeprazole (Aciphex) và Esomeprazole (Nexium).

Sử dụng thuốc ức chế bơm proton trong thời gian dài có thể dẫn đến nguy cơ gãy xương hông, cổ tay và cột sống tăng cao. Những người từ 50 tuổi trở lên có nguy cơ cao hơn. Tuy nhiên, nguy cơ này là nhỏ do đó nên cân nhắc so với lợi ích ngăn chặn axit của thuốc.

Octreotide (Sandostatin), một loại thuốc tương tự như hormone somatostatin, có thể chống lại tác dụng của gastrin và có hiệu quả đối với một số người.

BÀI CÙNG CHỦ ĐỀ:

Tại sao stress, căng thẳng gây đau dạ dày?

Mối liên hệ giữa viêm tụy mạn và bệnh Crohn

Bệnh Crohn: triệu chứng lâm sàng, hình ảnh nội soi

Video Nội soi thực quản – dạ dày – tá tràng gây mê và không gây mê

Nội soi chẩn đoán sớm ung thư đại trực tràng (Phần 1)

Yhocvn.net (Lược dịch theo mayoclinic.org)