Hội chứng ruột ngắn: triệu chứng, nguyên nhân, cách điều trị chuẩn

Hội chứng ruột ngắn đề cập đến tình trạng kém hấp thu các chất dinh dưỡng từ thực phẩm do bệnh tật hoặc do phẫu thuật cắt bỏ một phần hoặc nhiều hơn làm cho chiều dài đoạn ruột còn lại ngắn không quá 120cm.

Nguyên nhân phổ biến của hội chứng ruột ngắn là những bất thường trong phát triển của ruột non hoặc các bệnh Crohn và viêm ruột hoại tử gây ra.

Điều trị nhằm mục đích cung cấp chất lỏng và chất dinh dưỡng cần thiết để hỗ trợ sức khỏe với chế độ ăn uống và thuốc đặc biệt.

Ruột non không thể hấp thụ chất dinh dưỡng thực phẩm đúng cách

Thông thường, quá trình hấp thụ chất dinh dưỡng thực phẩm diễn ra ở ruột non. Thức ăn được ép từ dạ dày, qua cơ thắt (van) và vào phần đầu tiên của ruột non (tá tràng), nơi nó được trộn với các enzym tiêu hóa. Tiếp theo, các cơn co thắt cơ (nhu động) nhào trộn thức ăn đẩy vào phần dưới của ruột non (hỗng tràng và hồi tràng).

Các chất dinh dưỡng được hấp thụ dọc theo chiều dài của ruột non, nơi được lót bằng hàng triệu cực nhỏ giống như ngón tay được gọi là nhung mao. Mỗi nhung mao được kết nối với một mạng lưới mao mạch để chất dinh dưỡng có thể đi vào máu. Hội chứng ruột ngắn đề cập đến tình trạng kém hấp thu các chất dinh dưỡng từ thực phẩm do ruột non bị suy.

Triệu chứng của hội chứng ruột ngắn

Các triệu chứng của hội chứng ruột ngắn có thể bao gồm:

+ Đau bụng

+ Bệnh tiêu chảy

 + Phân nổi hoặc có mùi đặc biệt khó chịu

+ Giữ nước

+ Giảm cân ngoài ý muốn

Biến chứng suy dinh dưỡng ở hội chứng ruột ngắn

Người mắc hội chứng ruột ngắn có thể bị thiếu một loạt chất dinh dưỡng quan trọng như canxi, folate, sắt, magie, vitamin B12 và kẽm.

Một số rối loạn do suy dinh dưỡng bao gồm:

+ Thiếu máu

+ Viêm da

+ Cảm giác da bất thường

+ Mệt mỏi

+ Mất nước

+ Tăng tính nhạy cảm với nhiễm trùng

+ Chứng loãng xương

+ Suy giảm sự tăng trưởng và phát triển ở trẻ em.

Nguyên nhân gây hội chứng ruột ngắn

Các nguyên nhân phổ biến nhất của hội chứng ruột ngắn bao gồm:

– Trục trặc ở ruột non – sự bất thường nghiêm trọng trong cách thức hoạt động của ruột non. Điều này có thể do một tình trạng hoặc căn bệnh nào đó gây ra, chẳng hạn như giả tắc nghẽn đường ruột, trong đó ruột không thể di chuyển thức ăn và chất lỏng dọc theo chiều dài của nó một cách bình thường và khả năng hấp thụ thức ăn bị ảnh hưởng.

– Phẫu thuật ruột – có thể được yêu cầu để cắt bỏ một phần đáng kể ruột non do bệnh tật hoặc dị tật.

Các tình trạng có thể cần phẫu thuật ruột non bao gồm:

Viêm ruột hoại tử

Viêm ruột hoại tử là một tình trạng thường xảy ra ở trẻ sơ sinh, đặc biệt là trẻ sinh non, không rõ lý do. Giảm cung cấp máu cho thành ruột dẫn đến cái chết của niêm mạc ruột. Các mô chết sau đó phải được phẫu thuật cắt bỏ. Khoảng 1/3 số trẻ mắc bệnh này sẽ tử vong dù được điều trị y tế.

Dị dạng ruột

Dị dạng ruột là tình trạng ruột không phát triển đúng cách.

Bệnh Crohn

Bệnh Crohn là tình trạng gây viêm toàn bộ độ dày của thành ruột và có thể nhắm vào bất kỳ phần nào của đường tiêu hóa, từ miệng đến hậu môn mà không rõ lý do. Nếu ruột non bị ảnh hưởng, khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng từ thức ăn sẽ bị suy giảm.

Sự thích ứng của ruột sau phẫu thuật ruột

Một người có thể mất hơn một nửa ruột non trước khi gặp các vấn đề như suy dinh dưỡng. Điều này cho thấy khả năng phục hồi và hoạt động vượt trội của ruột non sau bệnh tật hoặc phẫu thuật rộng rãi, đặc biệt ở trẻ em. Điều này được gọi là ‘sự thích ứng của đường ruột’.

Sau khi một phần ruột non được phẫu thuật cắt bỏ và những phần khỏe mạnh được khâu lại với nhau, cơ quan này sẽ giãn ra và phát triển lớn hơn. Các nhung mao trở nên lớn hơn để có thể hấp thụ nhiều chất dinh dưỡng từ thực phẩm hơn và chuyển động của thức ăn dọc theo ruột non (nhu động) chậm lại để có nhiều thời gian hơn cho việc hấp thụ chất dinh dưỡng. Các cơ chế đằng sau sự thích ứng này vẫn chưa được hiểu rõ. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng axit amin glutamine rất quan trọng trong việc tái tạo tế bào sau phẫu thuật cắt bỏ ruột.

Chẩn đoán hội chứng ruột ngắn

Nếu một người đã trải qua cuộc phẫu thuật ruột lớn và một đoạn ruột non dài đã bị cắt bỏ, họ có thể gặp các triệu chứng như tiêu chảy nặng và sụt cân. Những triệu chứng này có thể chỉ ra rằng người đó mắc hội chứng ruột ngắn. Tình trạng này có thể được cải thiện kịp thời khi quá trình thích ứng của đường ruột diễn ra.

Một số xét nghiệm để xác nhận chẩn đoán hội chứng ruột ngắn có thể bao gồm:

– Xét nghiệm máu

– Xét nghiệm phân (poo)

– Tia X

– Sinh thiết ruột.

Điều trị hội chứng ruột ngắn

Những trường hợp hội chứng ruột ngắn không khỏi kịp thời cần phải điều trị suốt đời. Mục đích của việc điều trị là cung cấp sự cân bằng chính xác về chất dinh dưỡng và chất lỏng để giúp trẻ phát triển, tăng cân và hoạt động bình thường.

Các phác đồ điều chị có thể bao gồm:

Chế độ ăn uống đặc biệt – bao gồm các loại thực phẩm giàu calo và chất dinh dưỡng, ít chất béo và ít dư lượng

Bổ sung vitamin và khoáng chất

Thuốc làm chậm nhu động

Thuốc gắn muối mật

Thuốc làm giảm axit dạ dày, nếu quá nhiều axit là một yếu tố góp phần

Trong trường hợp nặng, có thể truyền dịch đặc biệt chứa chất dinh dưỡng vào tĩnh mạch (tiêm trực tiếp vào tĩnh mạch)

Trong những trường hợp nghiêm trọng khi đây là những biến chứng của liệu pháp dinh dưỡng qua đường tĩnh mạch, phẫu thuật ghép ruột non có thể được xem xét.

Ghép ruột non

Các hoạt động cấy ghép ruột non đang trở thành hiện thực lâm sàng hơn là các phương pháp điều trị thử nghiệm. Vì ruột non chứa mô bạch huyết nên vấn đề đào thải cần được khắc phục bằng các thuốc ức chế miễn dịch mạnh.

BÀI CÙNG CHỦ ĐỀ:

Mối liên hệ vi khuẩn đường ruột và bệnh crohn như thế nào?

Những căn bệnh rối loạn tiêu hóa thường gặp nhất ở trẻ em

Viêm ruột hoại tử: nguyên nhân, dấu hiệu, lưu ý khi phát hiện

Bệnh viêm ruột xuất huyết hoại tử

Viêm ruột E coli: nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị

Yhocvn.net (lược dịch theo betterhealth.vic.gov.au)