Bệnh xơ vữa động mạch: Các tổn thương và cơ chế hình thành

Bệnh xơ vữa động mạch: Các tổn thương và cơ chế hình thành

Tổn thương xơ vữa động mạch

Tổn thương vữa xơ động mạch ban đầu chỉ là những vạch lipid ở mặt trong thành động mạch. Thành phần của những vạch này là những tế bào cơ trơn và đại thực bào chứa đầy cholesterol. Về sau các vạch lipid này phát triển lên thành những mảng xơ vữa.

Mảng xơ vữa này có thể bị loét ra, hoặc từ những cục máu đông bám vào nó, dễ gây tắc mạch, có thể nhiễm vôi trở nên cứng làm cho ta sờ vào mạch người bị vữa xơ động mạch cứng như xe điếu.

Vị trí hay gặp xơ vữa nhất là ở các động mạch lớn, các ngã ba chỗ phân nhánh của động mạch như: động mạch chủ, động mạch chi (nhất là động mạch chi dưới), động mạch cảnh, động mạch nền sọ, động mạch vành, động mạch mạc treo tràng.

Cơ chế hình thành bệnh xơ vữa động mạch  

Hiện nay người ta cho cơ chế sự hình thành mảng vữa xơ động mạch là do có nguyên nhân gây tổn thương nội mạc thành mạch như: tằng huyết áp, một số thuốc, hoá chất, thức ăn giàu Cholestrerol, nhiễm vi khuẩn.

Do nội mạc bị tổn thương, tiểu cầu tập trung vào đây rồi kết dính lại, bạch cầu đến đây để thực bào và biến thành đại thực bào. Hai loại tế bào trên cùng với tế bào cơ trơn ở nội mạc mạch máu tiếp nhận các lipoprotein có tỷ trọng thấp thành ra các tế bào đây mỡ rồi vỡ ra, xâm nhập ra xung quanh tạo thành các mảng vữa xơ. Mảng vữa xơ này nhiễm Canxi thành mảng cứng.

Ở những quần thể ăn nhiều chất chứa Cholesterol  hàm lượng cao thì dễ bị xơ vữa động mạch hơn.

Nồng độ Cholesterol càng cao trong máu thì tai biến do vữa xơ động mạch càng tăng.

Cholesterol di chuyển trong máu dưới dạng lipoprotein là một phức hợp gồm nhiều thành phần như:

– Cholesterol tự do

– Cholesterol este hoá

– Triglycerit

– Phospholipit

– Các Apoprotein

Có nhiều lipoprotein trong đó đáng chú ý có hai loại:

– Lipoprotein có tỷ trọng cao HDL (Hight pensity Lipoprotein)

– Lipoprotein ‘có tỷ trong thấp LDL (Low Density Liprotein)

Lipoprotein có tỷ trọng thấp chứa nhiều Apoprotein B1, có nhiệm vụ vận chuyển Cholesterol đi đến các tế bào, nên gây xơ vữa động mạch.

Lipoprotein có trọng lượng phân tử cao chứa nhiều Apoprotein A1 có nhiệm vụ thu nhận cholesterol từ tế bào đưa về gan để chuyển hóa thành mật, đào thải ra ngoài, loại này không gây bệnh xơ vữa.

Xơ vữa động mạch liên quan thế nào với bệnh huyết áp

Xơ vữa động mạch rất phổ biến ở Châu Âu, ở các nước công nghiệp phát triển vì ở đó vừa có chế độ ăn cao dễ thừa chất, lại vừa là nơi có nhịp độ sống và làm việc khẩn trương, căng thẳng, mà cả hai yếu tố này đều là yếu tố thúc đẩy cho quá trình xơ vữa động mạch.

Bệnh có từ khi còn trẻ, càng về già càng phát triển nhanh. Giai đoạn đầu về lâm sàng không có triệu chứng gì, mãi cho đến khi các mảng vữa xơ trong lòng động mạch gây ra hẹp lòng mạch, gây giảm lưu lượng tưới máu ở não, tim và tứ chi thì mới xuất hiện triệu chứng.

Trong tăng huyết áp, nội mạc thành mạch do bị áp lực máu cao, dễ tăng tính thấm đối với lipoprotein, vì vậy làm mảng xơ dễ phát triển và dễ gây tai biến hơn.

Một nghiên cứu ở Framingham thấy nguy cơ do xơ vữa động mạch vành gây ra tăng gấp 8 lần nếu huyết áp tối đa tăng từ 120 lên 180mmHg. Rõ ràng tăng huyết áp đã thúc đẩy đáng kể quá trình vữa xơ động mạch.

Khi có vữa xơ động mạch, thành mạch bị cứng kém đàn hồi, lòng mạch hẹp lại làm tăng sức cản đối với dòng máu, gây ra tăng huyết áp.

Hai bệnh nay hay cùng đi với nhau, thúc đẩy nhau phát triển làm cho mỗi bệnh ngày càng trở nên nặng hơn, cùng gây ra những biến chứng nặng nề cho bệnh nhân.

Yhocvn.net