Bệnh tổ đỉa còn gọi là chàm tổ đỉa (Dyshidrotic Eczema), là một bệnh da liễu phổ biến, dai dẳng kéo dài và dễ tái phát. Đặc trưng của bệnh là những mụn nước mọc rải rác hoặc thành từng chùm gây ngứa và nóng rát, ảnh hưởng đến sức khoẻ và cuộc sống của người bệnh. Bệnh thường xuất hiện ở những vùng miền điều kiện sinh hoạt còn hạn chế, thiếu nước…vì vậy những người sinh ra ở thập niên 60, 70 sẽ hiểu rõ hơn về căn bệnh này. Căn cứ vào tình trạng thực tế của bệnh nhân, các bác sỹ sẽ đưa ra những giải pháp giúp giảm ngứa, ngăn ngừa bệnh tiến triển…Đối với người bệnh cần hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh tổ đỉa, qua đó có những giải pháp phòng ngừa hiệu quả.
Tổ đỉa là một dạng đặc biệt của bệnh chàm (Eczema) thường khu trú ở lòng bàn tay, lòng bàn chân và rìa các ngón tay, ngón chân. Tính đặc trưng của bệnh tổ đỉa là sự xuất hiện của các mụn nước ăn sâu dưới da, nhỏ (1-2mm) thường căng, chắc, trong suốt như hạt kê hoặc bọt nước. Những mụn nước này thường mọc rải rác hoặc thành từng chùm, gây cảm giác ngứa dữ dội và nóng rát trước khi mụn nổi lên. Sau quá trình tiến triển, mụn nước sẽ xẹp sau khoảng 2-4 tuần, sau đó da khô lại, đóng vảy, tróc da và có thể để lại nền da đỏ hồng, dày sừng. Bệnh có xu hướng tiến triển dai dẳng, theo từng đợt và dễ tái phát.
So với những bệnh da liễu khác, bệnh tổ đỉa không lây nhiễm từ người sang người qua tiếp xúc thông thường tuy nhiêm các tổn thương có thể lan rộng sang vùng da lành khác trên cơ thể. Đến thời điểm hiện tại, nguyên nhân gây bệnh tổ đỉa vẫn chưa được xác định rõ ràng tuy nhiên các chuyên gia cho rằng bệnh hình thành do sự phối hợp của nhiều yếu tố bao gồm cơ địa & tình trạng di truyền. Người mắc tổ đỉa thường có tiền sử cá nhân gia đình mắc các bệnh dị ứng khác như viêm da cơ địa, hen suyễn, viêm mũi dị ứng, mề đay…
Ngoài ra việc tiếp xúc với các yếu tố tiếp xúc dị nguyên như hóa chất, chất tẩy rửa, các chất gây kích ứng như xà phòng, nước rửa chén, bột giặt, xăng, dầu mỡ, xi măng, hoặc kim loại nặng như Niken và Coban…cũng là yếu tố khởi phát bệnh.
Đối với những người rối loạn chức năng tăng tiết mồ hôi (đổ mồ hôi tay chân quá mức) cũng là một yếu tố làm nặng thêm tình trạng bệnh vì môi trường ẩm ướt tạo điều kiện cho vi khuẩn và nấm phát triển. Ngoài ra tình trạng căng thẳng tâm lý kéo dài cũng dẫn đến suy giảm sức đề kháng, kích hoạt các phản ứng miễn dịch, khiến bệnh bùng phát hoặc tái phát.
Đến thời điểm hiện tại, phương pháp điều trị bệnh tổ đỉa là kiểm soát tình trạng viêm, giảm ngứa và ngăn ngừa bội nhiễm. Vì vậy việc điều trị cần tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ da liễu bao gồm các phương pháp điều trị tại chỗ áp dụng cho trường hợp nhẹ và vừa. Những trường hợp ở giai đoạn mụn nước (cấp tính) cần ngâm rửa tay/chân trong dung dịch sát khuẩn nhẹ như thuốc tím pha loãng sau đó lau khô, chấm dung dịch Milian hoặc BSI (1-3%) lên các mụn nước.
Ở giai đoạn mụn nước vỡ, nhiễm khuẩn cần được sát khuẩn sau đó bôi thuốc chống nhiễm khuẩn. Giai đoạn tiếp theo khi khô da, bong tróc đối với những người mắc bệnh mạn tính cần sử dụng các loại kem dưỡng ẩm dịu nhẹ, không mùi, giúp phục hồi hàng rào bảo vệ da và giảm nứt nẻ, đau rát.
Một số trường hợp, các bác sĩ sẽ chỉ định dùng thuốc chống viêm Corticosteroid bôi ngoài da, các loại thuốc có chứa corticosteroid mạnh (trong thời gian từ 2-4 tuần để giảm viêm và ngứa). Đối với những bệnh nhân nặng, bội nhiễm hoặc không đáp ứng với điều trị tại chỗ phải điều trị toàn thân sẽ dùng thuốc kháng Histamin giúp giảm ngứa như Cetirizine, Loratadine. Các loại kháng sinh/kháng nấm sẽ dùng khi có dấu hiệu bội nhiễm vi khuẩn như mụn mủ, sưng tấy hoặc nhiễm nấm kèm theo. Tuy nhiên corticosteroid đường uống chỉ sử dụng trong thời gian ngắn (5-10 ngày) với liều lượng giảm dần đối với các trường hợp bệnh rất nặng. Ngoài ra có thể sử dụng liệu pháp ánh sáng (Quang hóa trị liệu – PUVA). Chiếu tia cực tím (UVA/UVB) tại chỗ để điều trị những trường hợp tổ đỉa mạn tính khó điều trị.
Tổ đỉa là bệnh có tính chất mạn tính, dễ tái phát vì vậy cần tuân thủ những quy định của các bác sỹ điều trị. Trường hợp Anh T (32 tuổi), làm nghề cơ khí mắc bệnh tổ đỉa cấp tính do dị ứng kim loại. Bệnh nhân cho biết bị bùng phát mụn nước, gây ngứa dữ dội ở lòng bàn tay và kẽ ngón tay sau khi tiếp xúc với các dụng cụ kim loại và dầu máy. Sau khi thực hiện các xét nghiệm, kết quả cho thấy nguyên nhân do cơ thể phản ứng dị ứng mạnh với Niken. Vì vậy phác đồ điều trị là loại bỏ dị nguyên bằng cách đeo găng tay bảo hộ chuyên dụng (không chứa Latex) khi làm việc, tránh tiếp xúc trực tiếp với kim loại.
Phương pháp điều trị cấp tính là ngâm tay với dung dịch sát khuẩn kết hợp bôi kem Corticosteroid mạnh trong 2 tuần & ống thuốc kháng Histamin để kiểm soát ngứa. Kết quả sau 3 tuần, mụn nước đã khô xẹp, bong vảy, da trở về trạng thái bình thường. Bệnh được kiểm soát tốt trong 2 năm nhờ tuân thủ nghiêm ngặt việc tránh dị nguyên.
Ngoài nguyên nhân trên, một bệnh nhân nữ 45 tuổi, nhân viên văn phòng cũng bị mắc tổ đỉa. Sau khi thăm khám, nhận kết quả, chị tá hoả không nghĩ căng thẳng kéo dài cũng là nguyên nhân gây bệnh. Tình trạng tổ đỉa tái phát liên tục ở lòng bàn chân trong nhiều tháng. Do ngứa nhiều nên gãi mạnh khiến mụn nước vỡ ra, gây bội nhiễm vi khuẩn (sưng, có mủ). Quá trình điều trị các bác sỹ kê đơn kiểm soát nhiễm trùng bằng thuốc kháng sinh đường uống trong 7 ngày để tiêu diệt vi khuẩn bội nhiễm kết hợp chống viêm thông qua các loại kem bôi Corticosteroid và thuốc ức chế Calcineurin (Tacrolimus) xen kẽ để giảm tác dụng phụ teo da do dùng Corticosteroid lâu dài.
Sau một thời gian chăm sóc và phục hồi theo hướng dẫn của các bác sỹ như bôi kem dưỡng ẩm thường xuyên kết hợp các biện pháp giảm căng thẳng như yoga, thiền. Kết quả tình trạng nhiễm trùng được xử lý dứt điểm, da lành hoàn toàn sau 1 tháng điều trị.
Từ những trường hợp trên, các chuyên gia khuyến cáo người dân cần tránh xa các chất kích ứng, áp dụng các phương pháp bảo vệ da như đeo găng tay (găng vải bên trong, găng cao su bên ngoài) khi tiếp xúc với hóa chất, chất tẩy rửa, xà phòng, nước bẩn, hoặc khi làm vườn… Tránh các kim loại dễ gây dị ứng như Niken/Coban hoặc đồ trang sức, đồng hồ, các dụng cụ kim loại…Ngoài ra cần giữ da khô thoáng, đi giày dép, tất có chất liệu thông thoáng, thay tất thường xuyên, bôi kem dưỡng ẩm hàng ngày, sử dụng các loại dịu nhẹ, không mùi, không chất bảo quản ít nhất 2 lần/ngày sau khi rửa tay hoặc tắm…
Lưu ý ngăn ngừa stress thông qua thực hành yoga, thiền, đạp xe, tập thể dục hàng ngày…giúp giảm căng thẳng tâm lý, một yếu tố dễ kích hoạt bệnh. Tránh các loại thực phẩm mà cơ thể đã từng bị dị ứng như hải sản, thịt bò, đồ lên men, đậu phộng…Khi xuất hiện những dấu hiệu của bệnh tổ đỉa cần đến các chuyên khoa da liễu thăm khám sớm, chẩn đoán chính xác và có phác đồ điều trị phù hợp nhất. Cần hạn chế cào gãi, chà xát vùng da bị bệnh để tránh làm vỡ mụn nước, gây nhiễm trùng, khiến bệnh nặng thêm.
BÀI CÙNG CHỦ ĐỀ
Các dạng ung thư da triệu chứng, giải pháp
Đặc điểm của bệnh nấm da, giải pháp
Bệnh nấm da chân rất dễ lây, lan ra các bộ phận khác
Nhóm thực phẩm hỗ trợ điều trị ung thư biểu mô tế bào đáy
Những thực phẩm không tốt cho làn da
Yhocvn.net
Chưa có bình luận.
