Khóc thầm vì thuốc kháng viêm giảm đau tức thời

Với công dụng kháng viêm, giảm đau tức thời, thuốc có chứa corticoid từng được coi là thần dược, song các chuyên gia cảnh báo, lạm dụng loại thuốc này có thể để lại những hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe.

Anht minh họa

Thần dược giá rẻ?

Corticoid vốn là một chất nội tiết do tuyến thượng thận tiết ra, giúp chống lại các đau đớn, nhiễm trùng… Khi chúng ta mắc phải một bệnh nào đó, lượng corticoid tự nhiên sản xuất không đủ đáp ứng, cơ thể sẽ trở nên mệt mỏi, cảm giác đau nhức tăng cao… Lúc này, để gia tăng khả năng chống chọi lại các tác nhân ngoài, thuốc chứa corticoid chính là sự lựa chọn lý tưởng của nhiều người.

Chính vì khả năng trị bách bệnh (dị ứng, hen phế quản, các loại viêm nhiễm, …), có hiệu quả tức, corticoid vốn được coi là thuốc bất ly thân của không ít người, đặc biệt là những người mắc các bệnh mãn tính như đại tràng, gout, thấp khớp….

Tại Việt Nam, thuốc chứa corticoid xuất hiện ở tất cả các hiệu thuốc dưới nhiều dạng bào chế khác nhau như: thuốc mỡ, viên nén, con nhộng. Đặc biệt, giá thành của nhóm thuốc này lại vô cùng rẻ (có loại chỉ vài trăm đồng/viên) nên rất được ưa dùng, nhất là ở các vùng nông thôn.

Lý giải về tiền sử dùng corticoid, chị Nguyễn Thanh Bình (Hoàng Mai, Hà Nội) chia sẻ: “Ngày còn học phổ thông, mỗi lần ho hay sổ mũi, mình đều dùng kháng sinh kèm một loại kháng viêm Mekocetin màu xanh, giá rất rẻ, chỉ 500 đồng/viên và thấy hiệu quả của nó khá nhanh. Đặc biệt, nếu đau đầu, dùng một viên “đề – xa” (Dexamethasone) thì khỏi hẳn. Dù đã thử qua nhiều loại thuốc khác, nhưng mình thấy corticoid vẫn là lợi hại nhất”.

Không chỉ tìm đến corticoid để chữa bệnh, nhiều chị em còn sử dụng corticoid để trị trứng cá, làm đẹp da. Trong khi các nhà sản xuất chính quy còn nhiều e dè với các sản phẩm chứa thành phần này thì người tiêu dùng lại như lạc vào mê trận của các loại thuốc tự chế có nguồn gốc corticoid.

Theo đó, các hiệu thuốc hay các cơ sở kinh doanh không giấy phép đã tự ý trộn “thần dược” này với một số chất khác như vitamin E, Aspirine (bản chất acid, làm trắng da nhờ lột nhẹ), Bépanthen (dưỡng da)… để tạo nên một loại kem làm trắng, trị mụn thần tốc và rất được tin dùng.

Nói về phương pháp làm đẹp trên, chị Hoàng Anh Thư (Thủ Đức, TP. Hồ Chí Minh) tỏ ra tâm đắc: “Da mình ngày trước mụn nhỏ, mụn to chen nhau mọc. Mình đã từng đi chữa ở nhiều phòng khám da liễu song cũng chỉ đỡ phần nào. Cuối cùng, được chị bán thuốc tư vấn cho dùng loại thuốc trộn tự chế này thì thấy ổn hẳn. Chỉ bôi thuốc có một tuần mà bao nhiêu mụn trứng cá biến hết, da mình trắng hơn trông thấy”.

Hậu họa khôn lường

Mặc dù đã được nhận giải Noel về lĩnh vực Sinh lý và Y học vào năm 1950, cũng từng được ca ngợi như bước tiến dài của ngành dược, tuy nhiên, qua thời gian sử dụng, các chuyên gia đã phát hiện ra nhiều nhược điểm của corticoid. Bởi thế, nó đã từng được ví là con dao 2 lưỡi mà lưỡi nào cũng sắc.

Thực tế cho thấy, việc lạm dụng corticoid sẽ gây ra nhiều hậu quả, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của người sử dụng. Điều đầu tiên có thể nhận thấy là dùng corticoid trong thời gian dài, tuyến thượng thận sẽ giảm dần khả năng bài tiết ra corticoid tự nhiên, khiến cơ thể thường xuyên rơi vào tình trạng mệt mỏi, buồn nôn… Cũng chính vì vậy, nó làm giảm khả năng đề kháng, từ đó khiến chúng ta dễ bị mắc các bệnh viêm nhiễm. Không những thế, với tác dụng giữ nước, corticoid còn làm người sử dụng bị béo phì do tích nước. Biểu hiện đặc trưng trong trường hợp này là: vai rộng, bụng to, chân tay teo… Chưa hết, corticoid còn làm gia tăng tình trạng viêm loét dạ dày, đục thủy tinh thể, tăng nhãn áp…

Với những người mắc các bệnh về xương khớp, thường xuyên dùng loại thuốc này liều cao có thể dẫn tới loãng xương, xốp xương, thậm chí là hoại tử xương, teo cơ. Còn với trẻ em, lạm dụng corticoid chính là nguyên nhân gây còi xương, chậm lớn, hay rối loạn cơ quan sinh dục ở nam giới và rối loạn kinh nguyệt ở nữ giới.

Đối với các chị em muốn sáng da, sạch mụn nhanh nhờ corticoid thì cái giá phải trả cũng vô cùng đắt. Lúc đầu, khi mới sử dụng, kết quả của loại thuốc này đúng rất “ép phê”, song dần dần da sẽ bị bào mòn, mỏng dần, dễ bắt nắng, dễ kích ứng. Mụn trứng cá lúc đầu hết sạch song nếu ngừng dùng là nổi lên như “khởi nghĩa”…

Đừng tự ý dùng

Đúng với mệnh danh con dao 2 lưỡi, corticoid chỉ tốt khi dùng đúng cách và sẽ mang đến hậu họa khôn lường khi lạm dụng hay tự ý dùng không theo hướng dẫn. Thế nên, cách tốt nhất là chỉ sử dụng theo hướng dẫn của bác sĩ, ngay cả với các sản phẩm bôi ngoài da. Thời gian khuyến cáo đối với loại thuốc này là không nên dùng quá 7 ngày liên tiếp. Đối với các loại thuốc tiêm (thường gây nhiều biến chứng), cần được thực hiện ở các bệnh viện, dưới sự giám sát trực tiếp của bác sĩ.

Nếu đã trót “nghiện” corticoid, bạn cũng không nên đột ngột dùng thuốc mà cần cắt giảm từ từ theo lộ trình cụ thể, tránh ảnh hưởng đến tuyến thượng thận. Trong quá trình điều trị, cần ăn nhiều chất đạm nhằm đảm bảo dinh dưỡng, đồng giảm chất béo, muối…, để không gây thêm áp lực cho thận.

Lê Ngọc