Ảnh hưởng của yếu tố di truyền đối với căn bệnh vảy nến

Vảy nến là một bệnh da liễu thường gặp với người Việt Nam, nhưng không phải ai cũng biết một trong những nguyên nhân khởi phát bệnh là yếu tố di truyền.

Vảy nến được xếp loại tuỳ theo tuổi khởi phát bệnh. Vảy nến khởi phát sớm (cũng được xem là type I) khởi phát trước tuổi 40, với đỉnh khởi phát bệnh là 16-22 tuổi và chiếm 70% bệnh nhân vảy nến. Vảy nến khởi phát muộn (cũng được gọi là vảy nến type II) khởi phát sau tuổi 40 với đỉnh khởi phát bệnh giữa 57 và 60 tuổi.

Tỷ lệ mắc bệnh vảy nến trên thế giới và tại Việt Nam

Theo trang psoriasis.com.au, tỷ lệ mắc bệnh vảy nến tại các khu vực khác nhau thay đổi từ 0 đến 12%, với ước tính khoảng 2-3% dân số phương Tây mắc căn bệnh này. Tỷ lệ ở vùng cực bắc của Liên Bang Xô Viết cũ và Nauy thay đổi từ 5 đến 10% dân số và tỷ lệ cao nhất 12% được tìm thấy ở dân số khu vực Bắc Cực.

Ở Mỹ, tỷ lệ thay đổi từ 2,2% tới 3,15%. Ở Anh tỷ lệ thay đổi từ 1,3% tới 2,6%. Tỷ lệ phổ biến trong số người Mỹ gốc Phi là 1,3%. Người da đỏ Bắc Mỹ, người châu Á và người gốc Phi ở phương Tây chiếm tỷ lệ thấp 90,3%. Ở Nhật Bản, tỷ lệ này là 0,1-0,2% trong dân số, ở Trung Quốc là 0,3% và hầu như không phát hiện thấy ở người da đỏ bản xứ Nam Mỹ.

Theo số liệu thống kê tại Bệnh viện Da liễu Trung ương năm 2010, ở Việt Nam, tỷ lệ bệnh nhân vảy nến chiếm khoảng 2,2% tổng số bệnh nhân đến khám.

TS. BS Michaels Tirant là chuyên gia nghiên cứu về bệnh vảy nến và các bệnh da liễu khác.

Nhiều nghiên cứu về gia đình đã cung cấp bằng chứng thuyết phục về khuynh hướng di truyền trong bệnh vảy nến, mặc dù kiểu di truyền vẫn còn chưa rõ ràng. Bệnh sẽ phát triển ở 50% anh chị em ruột của bệnh nhân vảy nến khi cả cha mẹ đều mắc bệnh. Nhưng tỷ lệ này giảm xuống còn 16% khi chỉ có cha hoặc mẹ bị vảy nến và giảm còn 8% nếu cha mẹ không mắc bệnh. Tỷ lệ cùng mắc bệnh trong những cặp sinh đôi cùng trứng chiếm khoảng 70% so với chỉ 20% ở những cặp sinh đôi không cùng trứng. Đây là một phát hiện có tính hỗ trợ quan điểm về khuynh hướng di truyền trong vảy nến.

Các nhà khoa học ước tính rằng tính di truyền trong bệnh vảy nến chiếm 60-90%, tuy nhiên tỷ lệ cùng mắc bệnh vảy nến không bao giờ chiếm 100% trong số những cặp sinh đôi cùng trứng và có thể ở mức thấp chỉ khoảng 35%. Số liệu này gợi ý rằng yếu tố môi trường cũng đóng một vai trò quan trọng. Một nghiên cứu ở Australia cho thấy tỷ lệ cùng mắc bệnh chỉ vào khoảng 35% ở những cặp sinh đôi cùng trứng và 12% ở những cặp sinh đôi khác trứng. Điều thú vị là khi những cặp sinh đôi cùng trứng cùng mắc bệnh vảy nến thì các yếu tố như tuổi khởi phát bệnh, sự phân bố sang thương trên cơ thể, mức độ nghiêm trọng và tiến trình của bệnh ở 2 bệnh nhân đều giống nhau. Ngược lại, điều này hiếm gặp những cặp sinh đôi khác trứng.

Xác suất mắc bệnh vảy nến theo di truyền

Tùy thuộc vào yếu tố gia đình, nếu cha hoặc mẹ bị bệnh vảy nến thì người con sẽ có 16% khả năng mắc bệnh này trong điều kiện bị ảnh hưởng bởi các yếu tố kích hoạt bệnh vảy nến. Nếu cả cha và mẹ đều bị vảy nến, khả năng mắc bệnh của con sẽ tăng lên 50%. Nếu cha và mẹ đều không mắc bệnh thì tỷ lệ này giảm xuống chỉ còn 8%. Các nhà nghiên cứu cũng ghi nhận vảy nến xảy ra ở 10,6% anh chị em ruột, 4,2% ở cô, dì, chú, cậu, ông, bà và 1,4% ở anh, chị, em họ của bệnh nhân vảy nến.

Bệnh nhân mắc vảy nến sau khi được chữa trị.

Giới tính cũng sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển bệnh vảy nến, đặc biệt về thời điểm phát bệnh. Các nghiên cứu cho thấy phụ nữ có khuynh hướng phát bệnh vảy nến sớm hơn nam giới khoảng 3,5 năm (trung bình ở phụ nữ là 28,68 tuổi trong khi trung bình ở nam giới là 32,2 tuổi).

Tuy nhiên, nhiều nhà khoa học lại tin rằng tỷ lệ mắc bệnh vảy nến ở nam và nữ là ngang nhau, và nam giới thường bị ảnh hưởng nghiêm trọng hơn (theo các nghiên cứu ghi nhận theo chỉ số Psoriasis Area and Severity Index – PASI). Ở trẻ em, tuổi khởi phát bệnh trung bình ở bé gái thấp hơn đáng kể so với bé trai (5-9 tuổi so với 15-19 tuổi). Ở nhóm dân số lớn tuổi hơn, các số liệu nghiên cứu cho thấy tỷ lệ mắc bệnh giữa nam và nữ thực sự đảo ngược. Mỗi nhóm dân số cho thấy đỉnh khởi phát bệnh dường như có mối liên hệ đặc biệt về kiểu hình và gen di truyền. Bệnh nhân type I cho thấy nhiều khả năng có yếu tố di truyền làm phát triển bệnh trong khi bệnh nhân type II không có tiền sử gia đình và sẽ phát bệnh trong khoảng 55-60 tuổi.

Sơn Trà
Nguồn: Zing