Viêm gan A: virus, dịch tễ, tiến triển bệnh

1.Virus học

Virus gây viêm gan A (HAV) được tìm thấy vào năm 1973, thuộc họ Picornaviridae, trong đó bao gồm cả những virus gây bệnh cảm lạnh thông thường. Đây là loại virus nhỏ không có vỏ bọc, đường kính 27-32mm, bộ gen chỉ chứa một sợi đơn RNA, dài7.5kb

Có 152 chủng virus viêm gan A đã được xác định, phân chia thành 7 loại kiểu gen (I-VII), trong đó hơn 85% trình tự nucleotide đã được nhận dạng giữa các chủng trên mỗi kiểu gen. Kiểu gen I và III được phân chia thành 2 nhóm phụ A và B. Các chủng HAV có kiểu gen I,II,II và VII được phân lập trên người trong khi kiểu gen IV,V,VI được tìm thấy ở các loại khỉ.

Viêm gan A tìm thấy khắp nơi trên thế giới, nhiều nhất ở Trung-Nam Mỹ, Phi châu, Á châu và Địa trung Hải. Ở các nuớc đang phát triển hầu hết trẻ em dưới 10 tuổi đều nhiễm siêu vi A ở dạng không có triệu chứng lâm sàng. Tỉ lệ nhiễm siêu vi A rất cao ở những nơi đông dân cư, vệ sinh kém: trại lính, nhà tù …

2.Tần xuất nhiễm

Trên thế giới, virus viêm gan A là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh vàng da truyền nhiễm, có khoảng 1.4 triệu ca nhiễm HAV mỗi năm. Ở những vùng có tiêu chuẩn vệ sinh thấp như  Châu Phi, Châu Á, Châu Mỹ La Tinh, tỷ lệ huyết thanh dương tính gần như ở 100% trẻ em dưới 5 tuổi. Ngược lại tỷ lệ này thấp hơn nhiều ở Mỹ và Tây Âu (một số vùn rất thấp chỉ dưới 10%) và chủ yếu là trên người lớn

HAV thường được lây truyền qua đường tiêu hóa, qua thức ăn , nước uống bị nhiễm, qua dịch tiết vùng mũi – họng, khí dung, nước bọt, có thể bùng phát thành dịch trong cộng đồng. Các đối tượng đồng tình luyến ái, có thể lây qua tiếp xúc tình dục qua đường miệng-sinh dục-hậu môn. Những triệu trứng ủ bệnh khoảng 10 – 50 ngày, mặc dù HAV được tìm thấy trong phân 1-2 tuần trước khi xuất hiện triệu chứng, nguy cơ lây nhiễm được ghi nhận là cao nhất trong giai đoạn này.

3.Tiến triển bệnh

Virus viêm gan A chỉ gây bệnh viêm gan cấp tính. Các triệu trứng thường đột ngột trong vòng 24h. Thường là các triệu trứng không điển hình và gây sốt cao chủ yếu trên 50% trường hợp. Tiêu chảy, buồn nôn, nôn ói thường gặp ở trẻ nhỏ, những triệu trứng nặng hơn thường gặp ở người lớn. Bệnh nhân thường đi khám khi thấy biểu hiện vàng da, khoảng 10 ngày sau khi xuất hiện triệu chứng, trong nhiều trường hợp bệnh nhân đã hết sốt. Các triệu chứng sẽ dần phục hồi trong vòng vài tuần rồi khỏi hẳn trong vòng 3-6 tháng. Bệnh tái phát có thể sau vài tuần đến vài tháng nhưng tiên lượng tốt. Hầu như khỏi hẳn.

Mặc dù nhiễm HAV không gây viêm gan mãn tính, trong một số trường hợp có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng. Ví dụ gây ứ mật (vàng da kéo dài), những triệu chứng khác như viêm khớp, suy gan và viêm gan kịch phát. Nhiễm HAV cũng có thể kích hoạt viêm gan tự miễn.