Thực hư thuốc chữa đục thủy tinh thể?

Tin tức y học – Đục thủy tinh thể là một bệnh về mắt thường gặp ở người cao tuổi. Nhiều người vẫn còn hoài nghi về các thuốc có thể chữa khỏi được bệnh đục thủy tinh thể.

Đục thủy tinh thể là một bệnh về mắt thường gặp ở người cao tuổi. Nhiều người vẫn còn hoài nghi về các thuốc có thể chữa khỏi được bệnh đục thủy tinh thể. Vậy sự thực là có thuốc chế ngự được tình trạng mờ đục của thủy tinh thể trong mắt con người hay không?

Thủy tinh thể (TTT) là một bộ phận của nhãn cầu, có cấu tạo như một thấu kính hai mặt lồi trong suốt, dày 4mm và rộng 9mm, được bao bởi một màng bán thấm đối với nước và chất điện giải. TTT có chức năng điều tiết để nhìn dù vật gần hay xa cũng đều có hình ảnh xuất hiện trên võng mạc.

Vì sao TTT bị đục?

Đục thể thủy tinh không thể do một nguyên nhân mà phải là một nhóm nguyên nhân. Mỗi nguyên nhân lại đi theo một cơ chế bệnh lý khác nhau để gây đục (mất tính trong suốt) của thể thủy tinh. Bản chất là các protein trong cấu trúc của thể thủy tinh đang ở dạng hòa tan lại chuyển dạng thành không hòa tan, đông vón do: quá trình lão hóa; nhiễm độc các gốc ôxy hóa, gốc SH; nhiễm độc tia tử ngoại từ ánh sáng mặt trời và các tia bức xạ khác do nghề nghiệp mang lại; rối loạn chuyển hóa toàn thân, trong đó có chuyển hóa tại bản thân thể thủy tinh: đái tháo đường, kém hấp thu galactosa, rối loạn chuyển hóa phospholipid, loạn năng tuyến giáp…; màng thể tinh mất tính toàn vẹn bởi chấn thương, gây rối loạn áp lực thẩm thấu và sau đó là đục thể thủy tinh.

Có thuốc chữa không?

Nhiều người thường cho rằng không có thuốc nào uống hoặc nhỏ vào mắt làm tan được đục TTT. Khi TTT đã đục nhất là bị đục nặng thì cách chữa duy nhất là mổ để lấy TTT đục bỏ đi và đặt thay vào đó một TTT nhân tạo phục hồi lại thị lực. Tuy nhiên, có nhiều nhà y học vẫn cố gắng nghiên cứu để có thứ thuốc nào đó làm tan đục TTT, mà không cần phải dùng đến phương pháp ngoại khoa.

Vitamin C được chăng?

Vitamin C được cho là có tính năng chống lại các stress ôxy hóa mạnh (chỉ là một trong nhiều cơ chế gây đục thể thủy tinh) được hy vọng có thể làm chậm lại hoặc dừng lại quá trình đục thể thủy tinh. Về logic là có thể áp dụng nhưng đường dùng, liều dùng, thời gian dùng còn chưa được khuyến cáo đủ mạnh để áp dụng. Thuốc dùng tại chỗ cũng không có hãng dược phẩm nghiên cứu sản xuất. Có lẽ khó khăn chính về dược động học là vitamin rất khó xâm nhập vào thể thủy tinh do cấu trúc giải phẫu biệt lập và nằm sâu trong cơ thể, hàng rào máu – mắt kiên cố của nhãn cầu sẽ giữ lại tất cả các phân tử có trọng lượng cao.

Từ “thuyết Quinoid” đến thuốc nhỏ mắt

Có nhiều giả thuyết về nguyên nhân sinh bệnh đục TTT, một trong số đó là “thuyết Quinoid”, thuyết này cho rằng gốc SH của protein hòa tan trong TTT bị thoái hóa và ôxy hóa bởi chất quinoid phát triển bởi sự chuyển hóa bất thường của các acid amin thơm tryptophan, tyrozin. Thuốc được bào chế dưới dạng dùng nhỏ vào mắt (đã được phép lưu hành ở nước ta với tên thương mại quinax), chứa hoạt chất chính là sodium dihydroaza- pentacen polysulfonat, là một tinh thể màu đỏ tía, dễ tan trong nước tạo nên dung dịch màu đỏ đậm. Thuốc có ái lực mạnh với gốc SH của các protein hòa tan, ức chế tác động của chất quinoid trên protein có trong TTT. Ngoài ra, thuốc này còn có tác động hoạt hóa enzym proteolytic có trong thủy dịch của tiền phòng. Do vậy, một số thầy thuốc nhãn khoa thường kê đơn cho người bệnh dùng với hy vọng nó có thể ngăn cản quá trình thoái hóa, thậm chí có thể cải thiện thị lực.

Thuốc trong tương lai gần

Thuốc mới được bào chế từ một chất hữu cơ có tên là lanosterol. Lanosterol chính là một chất nội sinh do mắt sản xuất được, nhưng vì nhiều nguyên nhân mà rối loạn. Người ta hy vọng dùng loại thuốc mới này sẽ lập lại sự cân bằng ở TTT không để nó bị đục và chữa khỏi khi nó bị chớm đục. Các nhà nghiên cứu thuộc Trường ĐH California (Mỹ) đã bào chế thuốc này dưới dạng dùng nhỏ vào mắt và điều trị thử trên súc vật thí nghiệm. Họ công bố sau 6 tuần nhỏ thuốc vào mắt điều trị cho các con chó bị đục TTT thì có 3 con phục hồi hoàn toàn, còn những con khác thì có cải thiên về sức nhìn rất đáng kể. Các thử nghiệm trên thỏ cũng cho thấy kết quả rất đáng khích lệ. Và họ cho biết có khả năng thuốc này sẽ được thử nghiệm trên người tình nguyện vào năm tới đây.

Phòng bệnh là quan trọng

Một điều quan trọng là chúng ta phải biết cách phòng ngừa đục TTT từ những nguyên nhân gây bệnh đã xác định được. Mặt khác nên biết, chế độ dinh dưỡng có liên quan mật thiết với sự hình thành đục TTT. Chế độ ăn giàu chất chống ôxy hóa và chức năng gan tốt sẽ có tác dụng giúp phòng chống bệnh đục TTT. Khẩu phần ăn hàng ngày cần lưu tâm tới các thực phẩm giàu vitamin C, E, beta caroten… Ngoài ra, cần tránh tiếp xúc nhiều với tia tử ngoại, đi ngoài trời nắng cần đeo kính râm bảo vệ mắt, không hút thuốc lào, thuốc lá.

BS. Vũ Hướng Văn – BS. Hoàng Cương