Tăng huyết áp ở bệnh nhân đái tháo đường (đại cương)

Khoảng 50 năm trở lại đây thuốc điều trị huyết áp mới được phát hiện, đã cải thiện đáng kể tỉ lệ biến chứng tim mạch do tăng huyết áp.

Con người phát hiện tăng huyết áp cách đấy 100 năm và tăng huyết áp đã được đề cập. Khoảng 50 năm trở lại đây thuốc điều trị huyết áp mới được phát hiện, đã cải thiện đáng kể tỉ lệ biến chứng tim mạch do tăng huyết áp.

Tăng huyết áp ở bệnh nhân đái tháo đường rất thường gặp và là yếu tố làm tăng mức độ nặng của đái tháo đường. Tỉ lệ tăng huyết áp ở các bệnh nhân này cao hơn ở người không bị đái tháo đường. Tăng huyết áp ở bệnh nhân đái tháo đường làm tăng nguy cơ tim mạch, bệnh lý mạch vành và đột quị lớn 2-3 lần so với ở người không mắc đái tháo đường. ở Mỹ tăng huyết áp chiếm tỉ lệ hơn 20% dân số trên 15 tuổi. Khi tuổi thọ trung bình tăng kèm theo tỉ lệ bệnh lý chuyển hoá và tăng huyết áp sẽ trở thành vấn đề lớn của chăm sóc sức khoẻ cộng đồng.

Bệnh thận do đái tháo đường là một nguyên nhân làm tăng huyết áp ở bệnh nhân đái tháo đường, tỉ lệ này tăng theo thời gian bị bệnh đái tháo đường và có tương quan chặt chẽ với các biến chứng mãn tính khác. ở các nước công nghiệp phát triển thì bệnh thận do đái tháo đường là một nguyên nhân thường gặp của suy thận giai đoạn cuối, chiếm 1/4 trường hợp cần lọc máu hoặc ghép thận. Microalbumin niệu dương tính thường xuất hiện sớm và là yếu tố dự đoán rất có giá trị về nguy cơ tim mạch sớm ở bệnh nhân đái tháo đường.

Bệnh nhân đái tháo đường có nguy cơ mắc bệnh lý mạch máu lớn cao gấp 2-3 lần người không mắc đái tháo đường. Đây có thể là hậu quả của bệnh đái tháo đường nhưng cũng có sự góp phần quan trọng của các yếu tố nguy cơ : béo phì, tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, kháng Insulin. Tăng huyết áp sẽ làm cho tổn thương mạch máu trầm trọng.

Tỉ lệ tăng huyết áp chung ở bệnh nhân đái tháo đường tăng gấp đôi so với người không bị đái tháo đường. Tuy nhiên có khác nhau ở thể đái tháo đường. ở bệnh nhân đái tháo đường type 1 nếu không có biến chứng thận thì tỉ lệ tăng huyết áp tương đương với người bình thường. Đái tháo đường type 2 cho thấy 50% trường hợp có tăng huyết áp ngay ở thời điểm chẩn đoán đái tháo đường.

Mỹ:  Nam da trắng béo        : 30% tăng huyết áp.

Nam da trắng không béo     : 20% tăng huyết áp.

Nữ da trắng béo                    : 18% tăng huyết áp.

Nữ da trắng không béo        : 30% tăng huyết áp

Nam da den béo                    : 47% tăng huyết áp.

Nam da den không béo        : 28% tăng huyết áp.

Nữ da den béo                       : 35% tăng huyết áp.

Nữ da den không béo           : 27% tăng huyết áp.

PGS Ts Đỗ Trung Quân – BV Bạch Mai