Polyp mũi: Các bước phẫu thuật, tai biến và xử trí

Sự hình thành của polyp mũi, các bước phẫu thuật polyp mũi tai biến và xử trí

Polyp mũi là một khối u lành tính thường gặp trong hốc mũi hình thành từ lớp niêm mạc của mũi hoặc của các xoang. Polyp mũi gây ra các triệu chứng giống như viêm mũi xoang như: nghẹt mũi, khó thở, chảy nước mũi liên tục, thay đổi về khứu giác,… có thể gây biến chứng và làm nặng thêm các bệnh viêm mũi, xoang khác.

Polyp mũi hình thành như thế nào

Polyp mũi hình thành từ lớp niêm mạc của mũi hoặc của các xoang – là 4 khoang trống trên và sau mũi, thường do hậu quả của viêm mũi dị ứng, viêm xoang mạn tính không được điều trị triệt để hoặc do phản ứng miễn dịch của cơ thể chống lại các vi nấm. Viêm mạn tính khiến các mạch máu ở niêm mạc mũi xoang tăng tính thấm tạo điều kiện cho nước tích tụ trong các tế bào. Theo thời gian, trọng lực sẽ kéo các mô ứ nước này xuống dưới, hình thành các polyp.

Có thể có một hoặc nhiều polyp, từng chùm như chùm nho, thường mềm và có ánh ngọc trai, đặc như thạch. Bệnh thường gặp nhiều ở người trên 40 và ở trẻ em mắc các bệnh như hen phế quản, viêm mũi, xoang dị ứng do nấm, viêm xoang mạn, sổ mũi mùa và xơ nang phổi.

Polyp mũi có thể gặp ở mọi lứa tuổi, hiếm khi có ở trẻ em dưới 10 tuổi, thường xuất hiện sau 30 tuổi, nam có tần suất polyp mũi nhiều hơn nữ. Trẻ nhỏ có polyp mũi coi chừng trẻ mắc bệnh xơ hóa dạng nang (Cystic fibrosis). Người cao tuổi có polyp một bên mũi cần cảnh giác tổn thương ung thư nằm bên dưới bị che đậy bởi polyp.

Có nhiều giả thiết về sự hình thành polyp mũi như: dị ứng, nhiễm khuẩn, thần kinh, diếu tố, tắc nghẽn, tương kỵ thuốc kháng viêm non-corticosteroides (Salicylic Acid, Ibuprofen). Triệu chứng polyp mũi giống viêm mũi, xoang

Người bệnh thường có các triệu chứng giống như viêm mũi, viêm xoang: nghẹt mũi, khó thở, chảy nước mũi liên tục, thay đổi về khứu giác… khi có polyp mũi,

Polyp phát triển một cách chậm chạp, gây nghẹt mũi từ 1 bên hoặc 2 bên. Lúc đầu người bệnh ít chú ý nhưng khi polyp lớn dần lúc đó có cảm giác khó chịu nhất là khi phải thở bằng miệng. Những dấu hiệu kèm theo là có cảm giác nặng đầu, chảy nước mũi màu xanh hay vàng, đặc, đôi khi có mùi hôi. Thỉnh thoảng có sốt nhẹ, ho có đờm. Khứu giác cũng giảm dần và có thể hoàn toàn không ngửi được mùi.

Polyp mũi nhỏ và đơn độc không gây ra vấn đề gì nghiêm trọng, ít khi gây biến chứng, nhưng nếu polyp lớn hoặc nhiều polyp nhỏ (đa polyp) có thể gây những biến chứng như: Viêm xoang cấp hoặc mạn tính, khó thở tắc nghẽn lúc ngủ, biến đổi cấu trúc của mặt gây song thị (nhìn đôi) hoặc 2 mắt xa nhau bất thường. Biến chứng này hiếm gặp và thường xảy ra nhất ở những bệnh nhân xơ nang phổi.

Chỉ định

Điều trị bệnh polyp mũi có 2 phương pháp chính là dùng thuốc và phẫu thuật. Những trường hợp dùng thuốc là những polyp còn nhỏ và cần tuân thủ chặt chẽ hướng dẫn của thầy thuốc để tránh các tác dụng phụ.

Đối với những polyp lớn gây khó thở, giảm hoặc mất khứu giác, ù tai… hoặc biến chứng cần phải phẫu thuật nội soi để cắt polyp và mổ xoang tạo sự thông thoáng trong mũi xoang và giảm khả năng tái phát polyp. Chỉ định đối với:

– Polyp gây ngạt tắc mũi.

– Polyp gây rối loạn thông khí vòi nhĩ.

Chống chỉ định

– Cơ địa hen hay trạng thái hen (tạm thời, điều trị nội khoa trước phẫu thuật).

– Nhiễm khuẩn mũi hoặc viêm xoang mủ (tạm thời, điều trị trước phẫu thuật).

Lưu ý:

Hen phế quản là bệnh lý thường đi kèm với polyp mũi, ngược lại 15% – 30% bệnh nhân polyp mũi có hen phế quản đi kèm.. Những người bị tình trạng tương kỵ Salicylate (Aspirin) hoặc Ibuprofen có nguy cơ polyp mũi đến 50%.

Chuẩn bị phẫu thuật

Phương tiện

– Banh mũi (Puplan, Killian).

– Dao LASER.

Người bệnh

Được giải thích về kỹ thuật, hồ sơ bệnh án theo quy định.

Các bước tiến hành phẫu thuật

Cắt polyp bằng dao Laser

Chỉ định: Tất cả các loại polyp mũi.

Kỹ thuật:

– Dùng dao laser cắt hút khối polyp từ trước ra sau, lấy hết chân.

– Đặt bấc mũi/merocel.

Xử trí tai biến và theo dõi sau phẫu thuật   

– Chảy máu: kiểm tra vùng chảy máu và nhét bấc.

– Viêm nhiễm sau mổ: kháng sinh toàn thân và thuốc chống viêm.

– Cơn hen kịch phát sau mổ: điều trị nội khoa tích cực trước mổ để tránh tai biến.

– Rút bấc/merocel ngày thứ 2 sau mổ.

Phòng ngừa bệnh polyp mũi

Điều trị triệt để các bệnh viêm mũi, viêm xoang, tránh tiếp xúc với dị ứng nguyên và các chất gây ô nhiễm, đeo khẩu trang trong môi trường có nhiều bụi.

Khi có tính trạng nghẹt mũi, sổ mũi kéo dài cần đến khám tại các cơ sở y tế chuyên khoa tai – mũi – họng khám và điều trị.

Yhocvn.net (Theo Bộ y tế)