Nguyên nhân, chẩn đoán và xử trí khi bị trật khớp khuỷu

Trật khớp khuỷu thường do ngã chống bàn tay xuống đất, khi khuỷu duỗi làm đầu trên 2 xương cẳng tay bị trật ra sau so với đầu dưới xương cánh tay.

Trật khớp khuỷu là chấn thương hay gặp đứng hàng thứ 2 sau trật khớp vai, chiếm 18 – 27% tổng số trật khớp. Có thể gặp ở mọi lứa tuổi (từ  5 – 76 tuổi) Tỉ lệ nam/ nữ là 1/2.

Trật khớp khuỷu thường do ngã chống bàn tay xuống đất, khi khuỷu duỗi làm đầu trên 2 xương cẳng tay bị trật ra sau so với đầu dưới xương cánh tay.

Phân loại trật khớp khuỷu

Trật ra sau

Chiếm khoảng 90%, đầu trên 2 xương cẳng tay bật ra khỏi khớp bị kéo lên trên ở mặt sau đầu dưới xương cánh tay. Nếu 2 xương không bị kéo thẳng lên trên mà lại  nghiêng sang bên sẽ tạo nên kiểu trật ra sau và lệch vào bên trong hoặc bên ngoài

Thường tất cả các dây chằng đều bị rách trừ dây chằng vòng. Khi dây chằng vòng bị đứt chỏm xương quay sẽ bật hẳn ra xa, trật khớp sẽ phức tạp hơn.

Trật ra trước

Chỉ gặp trật khớp khuỷu ra trước khi có gẫy mỏm khuỷu, các dây chằng bị đứt (trừ dây chằng vòng) các cơ nhị  đầu, cơ bám vào mỏm trên lồi cầu bị đụng giập hoặc rách. Thần  kinh trụ cũng có thể bị thương tổn.

Triệu chứng khi bị trật khớp khuỷu

Khuỷu sưng to và sưng rất  sớm (vì các dây chằng bị rách gây tụ máu). Cẳng  tay ở  tư thế gấp 400, hơi  sấp  trông cẳng  tay như bị ngắn đi. Cánh tay trông như dài ra.

Mất cơ năng hoàn toàn, làm động tác thụ động thấy gấp bị hạn chế (thường chỉ tới  900) Động tác duỗi thì bình thường, đặc  biệt có các động  tác bên. Trục cẳng tay lệch vào trong hoặc ra ngoài so với trục cánh tay.

Sờ được rõ 3 đầu xương: mỏm khuỷu nhô ra sau, đầu dưới xương cánh tay nhô  ra trước, đầu trên xương quay lồi ra sau và ra ngoài. Cần chụp X quang khớp khuỷu thẳng, nghiêng để chẩn đoán xác định và tìm thêm các thương tổn phối hợp ở xương.

Biến chứng khi bị trật khớp khuỷu

Cần khám kỹ để phát hiện các biến chứng thần kinh, mạch máu

Biến chứng thần kinh

Hay bị nhất là dấu hiệu liệt thần kinh trụ. Trong cấp cứu phát hiện bằng mất cảm  giác ở đầu ngón năm. Liệt thường hồi  phục trong vòng 4 tuần.

Biến chứng mạch máu

Gặp ít  tỷ lệ 1 – 5% trật  khớp, thường động mạch cánh tay bị chèn ép, co thắt hoặc có thể bị rách.

Nguyên tắc xử trí khi bị trật khớp khuỷu

Cần gây mê sau đó cho bệnh nhân nằm ngửa, luồn một băng vải vòng qua giữa cánh tay giao cho một người kéo lại, hoặc buộc vào 1 móc ở tường.

Người phụ, tay phải  nắm lây ngón tay cái và tay trái nắm lấy các tay còn lại kéo thẳng theo trục cẳng tay. Người nắn dùng các ngón cái đẩy mỏm khuỷu và chỏm xương  quay ra trước đồng thời các ngón tay giữa kéo đầu dưới xương cánh tay ra sau.

Sau nắn bó bột cánh-cẳng- bàn tay rạch dọc, khuỷu gấp 900 cẳng tay để ngửa, thời gian giữ bột 3 tuần. Cần chụp X quang kiểm tra sau bó bột vì trật khớp khuỷu có thể  trật tái phát trong bột. Sau tháo bột cho bệnh nhân tập chủ động gấp duỗi khuỷu, không được xoa nắn vùng khuỷu vì sợ vôi hóa cạnh khớp.