Một số lưu ý đặc biệt về bệnh đau mắt đỏ, cách phòng ngừa hiệu quả

Một số lưu ý đặc biệt về bệnh đau mắt đỏ, cách phòng ngừa hiệu quả

Đau mắt đỏ hay viêm kết mạc cấp là bệnh lý theo mùa, gây dịch qui mô nhỏ kiểu liên gia đình, thường do nhóm virus Adeno gây nên. Chúng ta quên lãng nó vì sau 2 năm COVID, một năm hậu dịch bệnh hiếm xuất hiện hoặc ở qui mô lẻ tẻ. Dễ hiểu vì cách ly, biện pháp vệ sinh thân thể và ngoại cảnh quá tuyệt vời…đã khiến virus không có cơ hội gây hại. Năm nay thì đã khác, ta thoải mái hơn trong việc đeo khẩu trang- sát trùng tay thì dịch quay lại rầm rộ hơn, nhiều người than phiền vì bệnh dễ lây thế, biến chứng này nọ…

Bệnh năm nay thế nào?

Không có khuyến cáo nào của quốc tế hay giới chuyên môn về chủng virus có độc tính này nọ hay chủng huyết thanh mới. Mọi chuyện vẫn là “đến hẹn- lại lên”. Thường là một mắt đỏ vằn, sưng nể, ra gỉ nhiều khiến mi dính chặt, cảm giác cộm như có cát ở trong mắt. Vài ngày sau mắt còn lại cũng vậy. Bệnh toàn phát sẽ biểu hiện ở cả hai mắt. Điều trị làm bệnh nhân dễ chịu hơn, thầy thuốc an tâm hơn thế nhưng giỏ nước muối sinh lý thông thường thì bệnh cũng sẽ khỏi sau 7-10 ngày. Thời gian này cũng là thời gian ủ bệnh cho một lây nhiễm mới sang bạn bè, gia đình, cơ quan…bất cứ ai tiếp xúc gần với bệnh nhân qua hơi thở – nước bọt, tiếp xúc trực tiếp qua con đường tay – mắt, dùng chung vật dụng… Không dễ đến mức chỉ nhìn thấy nhau cũng lây đau mắt…nhưng bạn hãy hình dung: mắt đầy virus dây ra tay, tay lan ra đồ vật cầm nắm. người khác lại dính ra tay rồi đưa lên mắt của mình …cứ vậy, trong nhà – ra phố – thang máy – siêu thị. Chưa kể đến nói chuyện cự ly gần, ôm hôn, quan hệ vợ chồng cũng gây nhiễm bệnh.

Những người có biến chứng, bệnh lâu khỏi, tuy vẫn chỉ là 10 – 20%, nhưng sẽ là nỗi ám ảnh với họ và người xung quanh. Mắt chói cộm, sợ sáng, nhìn mờ. Trẻ em thì có chảy máu mắt (xuất huyết kết mạc), giả mạc, viêm màng bồ đào trước hay viêm nội nhãn gây đau đớn cho trẻ, lo lắng cho cha mẹ. Tất cả những trường hợp có biến chứng đều nên được điều trị ở môi trường chuyên khoa, tuy nhiên rất hiếm khi phải nhập viện. Thuốc men đã rất tốt rồi nhưng lác đác vẫn có di chứng: sẹo giác mạc, khô mắt, viêm giác mạc dưới biểu mô…gây giảm thị lực nhiều thậm chí mù loà.

Ai ở nhà, ai đến viện?

Thực tế là không phải ai cũng bị bệnh tuy là mùa dịch và khi bị bệnh ai cũng đi khám mắt. Rất nhiều người bệnh chỉ thoáng qua, chưa kịp dùng thuốc đã khỏi. Đặc biệt là những người cao tuổi, những người lây nhiễm sau cùng trong chuỗi lây nhiễm. Khi ta phòng bệnh bằng vệ sinh, kiêng cữ, nhỏ nước muối có thể coi là điều trị bước đầu. Cao cấp hơn có người mua kháng sinh tra nhỏ kèm nước muối cũng sớm thoả mãn nếu ở thể bệnh thông thường. Những trường hợp sau 7 ngày vẫn còn bệnh, có chói mắt – nhìn mờ – chảy nước mắt nhiều đều bị coi là bất thường nên đi khám mắt để lấy thuốc chống viêm có và không có cortizol, thuốc bảo vệ và tăng liền sẹo giác mạc. Trẻ em có kèm ho sốt, quấy khóc, khó mở mắt, viêm hô hấp, chảy máu mắt, có giả mạc… cũng cần chăm sóc chuyên khoa sâu bằng bóc giả mạc, dùng thuốc mỡ tra mắt, điều trị toàn thân cùng bác sĩ nhi khoa.

Lưu ý đặc biệt về bệnh đau mắt đỏ

Không nên vắt sữa vào mắt, nhỏ nước chanh cho trẻ nhỏ. Bệnh không đỡ và rất dễ trở thành bội nhiễm, viêm mủ của lòng đen (giác mạc), viêm mủ nội nhãn.

Xông mắt bằng nước nóng lại thêm lá có tinh dầu (trầu không, bạc hà) khiến ta dễ bị bỏng mắt, viêm tấy lan rộng, nhiều biến chứng hơn. Ngày xưa các cụ có câu “nhiệt ngộ nhiệt tắc cuồng” là do vậy, đang viêm đỏ không thể dùng đồ nóng để trị bệnh.

Thuốc có cortizol không phải là cứu tinh cũng chẳng phải là kẻ thù của đau mắt đỏ. Tuy không làm bệnh nhanh khỏi hơn nhưng làm êm dịu các triệu chứng đi nhiều. Khi có biến chứng viêm giác mạc có thể dùng khéo léo để bệnh lui giảm nhanh, trả thị lực lại cho bệnh nhân.

Dexamethasone được dùng khá phổ biến trong ngành mắt, đã có ứng dụng để điều trị đau mắt đỏ khi phối hợp với Betadine nồng độ thấp (công thức của công ty Novatis), sản phẩm chưa có tại Việt nam.

Chuyện tiêm vaccine được coi là việc không thể do virus có hơn 50 chủng huyết thanh khác nhau, ta không chế được vaccine gây miễn dịch chủ động chống lại chúng.

Rửa tay nhiều lần bằng xà phòng hay nước rửa tay chuyên dụng, kiên trì đeo khẩu trang khi tiếp xúc với nguồn bệnh, rửa mắt buổi sáng và khi đi làm về…khiến tôi một bác sĩ mắt hơn 20 năm làm việc ở môi trường đậm đặc người đau mắt đỏ chưa bị đau mắt bao giờ.

Như vậy đau mắt đỏ năm nay không đáng sợ lắm!

TS. BS. Hoàng Cương – Bệnh viện Mắt Trung ương