Dân số Việt đứng trước ngưỡng ‘siêu già’

Nếu các nước phát triển mất hàng thế kỷ chuyển từ già hóa dân số sang dân số già, thì Việt Nam chỉ mất 16-18 năm, dự báo đạt mức “siêu già” vào năm 2050.

Chia sẻ tại hội thảo hưởng ứng Tháng hành động Quốc gia về Dân số diễn ra ngày 23/11, bác sĩ Mai Xuân Phương, Tổng Cục Dân số Kế hoạch hóa gia đình, Bộ Y tế, cho biết tình trạng mức sinh giảm nhanh, mức chết giảm, tuổi thọ tăng khiến Việt Nam đứng trước nhiều thách thức già hóa dân số. Trong nửa thế kỷ qua, trong khi tuổi thọ trung bình của thế giới tăng thêm 21 tuổi thì Việt Nam tăng đến 33 tuổi. 

Theo bác sĩ Phương, tăng tuổi thọ là một trong những thành tựu vĩ đại của loài người. Tuổi thọ Việt Nam hiện đạt mức cao với trung bình 73 tuổi nhưng gánh nặng bệnh tật cũng cao. Khoảng 95% người cao tuổi có bệnh, chủ yếu là các bệnh mãn tính, đặt ra nhiều khó khăn trong chăm sóc sức khỏe. 

Thống kê cho thấy trên 70% người cao tuổi phải tự lao động kiếm sống cùng với sự hỗ trợ của con cháu và gia đình. Chỉ có 25,5% sống bằng lương hưu hay trợ cấp xã hội. Tỷ lệ đất nông nghiệp ngày càng thu hẹp, sản xuất khó khăn do thiên tai, dịch họa dẫn đến thu nhập của người nông dân nói chung, người cao tuổi nói riêng còn thấp.  

Tuổi thọ tăng khiến Việt Nam đứng trước nhiều thách thức của già hóa dân số. Ảnh minh họa: T.P

Khoảng 72,3% số người cao tuổi sống cùng con cháu, trong khi xu hướng quy mô gia đình Việt Nam đang chuyển dần từ gia đình truyền thống sang gia đình hạt nhân. Tình trạng người cao tuổi sống không có vợ/chồng chiếm tỷ lệ cao, trong đó số cụ bà cô đơn cao gấp 5,44 lần so với cụ ông. Phụ nữ cao tuổi sống ly hôn, ly thân gấp 2,2 lần so với nam giới. Việc phải sống một mình là điều rất bất lợi đối với người cao tuổi, bởi gia đình luôn là chỗ dựa cơ bản cho mỗi thành viên khi về già. 

Nữ giới chiếm tỷ trọng cao trong số người già, dẫn đến hiện tượng “nữ hóa dân số cao tuổi” ở Việt Nam. Phụ nữ cao tuổi thường phải đối mặt với nhiều rủi ro hơn so với nam giới cao tuổi xét về thu nhập, tình trạng sức khỏe cũng như khả năng tiếp cận với các dịch vụ chăm sóc sức khỏe và bảo hiểm y tế. 

“Tỷ lệ người cao tuổi hiểu biết về quyền lợi dành cho họ không cao. Hệ thống an sinh xã hội, chăm sóc sức khỏe chưa đáp ứng được nhu cầu”, ông Phương nhấn mạnh. Khoảng 30% người cao tuổi không có bất cứ loại bảo hiểm y tế nào, 50% không đủ tiền chi trả điều trị.

Theo ông Phương, hiện nay nhận thức và hành vi của người dân chưa thích ứng với xã hội già hóa. Một bộ phận xã hội còn có quan niệm thiên lệch rằng người cao tuổi là gánh nặng. Người già cần được tạo cơ hội để đóng góp vào quá trình phát triển và được chia sẻ các lợi ích, phát huy lợi thế bản thân. Cần có chiến lược dài hạn làm chậm lại quá trình “già hóa dân số”, duy trì mức sinh thấp hợp lý. Việc mở rộng và đa dạng hóa các dịch vụ chăm sóc người cao tuổi là rất cần thiết. Ngày Dân số Việt Nam 26/12 năm nay tập trung vào thông điệp “Cộng đồng chung tay chăm sóc người cao tuổi”.

Lê Phương

Nguồn: VnExpress