Cẩn thận sét đánh!

Ước tính mỗi năm trên thế giới có khoảng 250.000 người bị sét đánh và hàng chục nghìn người trong số đó thiệt mạng, những người sống sót cũng bị tổn thương sức khỏe nghiêm trọng. Ở Việt Nam, sét thường xuất hiện trong các cơn giông mùa hè. Gần đây, xảy ra liên tiếp các vụ sét đánh chết người, có trường hợp chết một lúc 3-4 người.

Thần Sét liên tiếp lấy mạng người

Sáng 16/6, tại cánh đồng ngã 3 Quán Ráng, thuộc các thôn Đồng Tiến, Đồng Xuân, Xuân Tiến, xã Bắc Hưng, huyện Tiên Lãng (thành phố Hải Phòng) sét đánh bất ngờ khiến 1 người thiệt mạng và 4 người bị thương. Được biết, lúc 7 giờ 10 phút, vợ chồng ông Nguyễn Thế Hoàn và bà Phạm Thị Dung (đều 60 tuổi); ông Nguyễn Bá Kha (50 tuổi); ông Phạm Văn Tuyên (56 tuổi) và ông Bùi Công Khoa (52 tuổi ) đều thuộc xã Bắc Hưng, huyện Tiên Lãng, đang gặt lúa tại cánh đồng ngã 3 Quán Ráng, thì trời đổ mưa to kèm sấm chớp. Thấy mưa, mọi người cùng chạy về để tránh nhưng bất ngờ bị 1 tia sét đánh trúng 5 người khiến ông Bùi Công Khoa văng ra một bên nằm bất động, 4 người còn lại bị thương. Cả 5 người đã được người dân đưa đi cấp cứu nhưng ông Bùi Công Khoa không qua khỏi.

Trước đó, khoảng 13h ngày 11/6, tại làng Lung Leng, xã Sa Bình, huyện Sa Thầy (Kon Tum) trong khi hai mẹ con chị Y Long (23 tuổi) đang làm rẫy cách làng khoảng 3km thì trời đổ mưa to, hai mẹ con đã đứng vào gốc cây lộc vừng trên rẫy để trú mưa. Khoảng 15 phút sau, sét đánh trúng vào cây khiến chị Y Long bị cháy ở cổ và bỏng toàn bộ phần ngực và tử vong tại chỗ, còn cháu A Hinh – con chị bị thương nặng phải cấp cứu trong tình trạng nguy kịch.

Cách đó vài ngày, khoảng 14h ngày 9/6, tại đường đê thuộc địa phận xã Minh Thành giáp ranh với xã Hoàng Tân, thị xã Quảng Yên (Quảng Ninh), 6 người đi trên hai chiếc xe máy bất ngờ bị sét đánh khiến 2 người chết tại chỗ, 4 người khác bị thương nặng…

Những vụ sét đánh chết người ở trên thường xảy ra ngoài trời, trong lúc mưa giông nhưng ngay cả khi trú ẩn trong nhà – nơi tưởng như an toàn nhất thì sét vẫn đánh trúng mâm cơm gia đình, khiến 1 bé gái tử vong, 3 bé bị thương. Vụ tai nạn đau lòng trên xảy ra vào khoảng 11 giờ ngày 8-6, tại thôn 9, xã Cư Knia, huyện Cư Jút (Đắk Nông).

Ông Ngôn Hữu Tình- Phó Chủ tịch UBND xã Cư K’Nia, cho biết vào thời điểm trên, tại địa bàn xã xuất hiện mưa lớn kèm sấm, sét. Lúc này, 8 người trong gia đình cháu Dậu đang quây quần ăn cơm thì bị sét đánh trúng mâm cơm. Hậu quả, cháu Dậu bị sét đánh trúng trực tiếp tử vong tại chỗ; 3 nạn nhân khác là Thào Thị Thề (SN 1991), Thào Văn Sinh (SN 2000) và Thào Thị Diễm (SN 2003, là anh, chị em ruột của Dậu) bị thương nặng được đưa đi cấp cứu tại BV Đa khoa huyện Cư Jút. 4 người thân còn lại của cháu Dậu cũng bị choáng váng.

Cấp cứu thật nhanh trong 7 phút đầu tiên

Ở Việt Nam, sét thường xuất hiện trong các cơn giông mùa hè. Tần suất sét lớn hơn ở vùng núi, vùng trung du phía Bắc và đồng bằng Nam bộ. Vùng núi tuy giông sét xuất hiện nhiều hơn nhưng lại ít gây nguy hiểm vì có nhiều cây to là những vật dẫn điện tốt. Còn ở trung du và đồng bằng có ít cây xanh nên người và gia súc dễ bị sét đánh trúng. Hằng năm, gần như tỉnh nào cũng có người chết vì bị sét đánh. Song vẫn có nhiều người, đặc biệt là bà con nông dân còn thiếu hiểu biết về việc phòng tránh sét và cấp cứu người bị sét đánh.

Theo các chuyên gia y tế, việc hô hấp nhân tạo kết hợp xoa bóp tim ngoài lồng ngực giúp cứu sống rất nhiều nạn nhân bị sét đánh mà trước đó tưởng như đã chết. Vấn đề là phải làm thật nhanh trong khoảng 7 phút đầu tiên. Khi có người bị sét đánh, đặt nạn nhân nằm lên chỗ khô ráo, bằng phẳng, nới rộng quần áo để người bị nạn thở được dễ dàng. Khẩn trương làm ngay hô hấp nhân tạo kết hợp hà hơi thổi ngạt và xoa bóp tim ngoài lồng ngực. Cứ 5 lần xoa bóp tim ngoài lồng ngực thì hô hấp nhân tạo hoặc thổi ngạt một lần. Làm liên tục như thế nhiều lần.

Theo bác sĩ Lương Quốc Chính (Khoa Cấp cứu Bệnh viện Bạch Mai), người bị sét đánh có thể ngừng tim ngay lập tức, có những trường hợp có thể không thấy các dấu hiệu tổn thương bên ngoài. Một số người có thể bị các triệu chứng như ngừng tim ngay lập tức; mất ý thức trong thời gian khác nhau, thậm chí có người lú lẫn hoặc không nhớ chuyện gì xảy ra. Ngoài ra, nạn nhân có thể bị bỏng da; bị gãy xương và trật khớp; bị vỡ xương sọ và các tổn thương cột sống. Cũng có thể bị khó thở, tổn thương mắt gây ra nhìn mờ ngay lập tức hoặc bị đục thủy tinh thể muộn, thủng màng nhĩ gây đau, điếc và chóng mặt.

Vì thế việc cấp cứu người bị sét đánh, theo BS Chính cần phải tiến hành hồi sinh tim phổi ngay lập tức cho bất cứ nạn nhân nào ngừng thở hoặc không có mạch. Sau đó đưa ngay đến bệnh viện gần nhất. “Bất cứ nạn nhân nào nghi ngờ bị tổn thương do sét đánh cần được đánh giá tại khoa cấp cứu của bệnh viện”, BS Chính cho biết.

Ngoài ra, cần kiểm tra các dấu hiệu gãy xương và cố định chắc chắn trước khi di chuyển nạn nhân. Những vị trí bỏng cần để khô tự nhiên và đưa đến cơ sở y tế. Không được sờ mó hoặc bôi các loại thuốc mỡ, lá theo kinh nghiệm dân gian để hạn chế nhiễm trùng. Nếu nạn nhân có mảnh quần áo, giày cháy sém do sét đánh thì nhanh chóng tách vải ra khỏi vết thương để hạ nhiệt, tháo đồng hồ, trang sức, vật cứng tì vào vết thương để tránh phù nề.

Đề phòng sét đánh

Cơ quan khẩn cấp liên bang Mỹ (FEMA) khuyến cáo người dân thực hiện nguyên tắc 30/30. Sau khi nhìn thấy tia sét, mọi người phải đi vào nhà ngay lập tức trong thời gian không quá 30 giây; không đi ra ngoài trước 30 phút kể từ thời điểm tiếng sét kết thúc.

Tại Việt Nam, nơi hiện tượng sét xảy ra khá thường xuyên, để đề phòng sét đánh, BS Chính khuyến cáo người dân cần tránh ở ngoài trời với khoảng không mở (đồng không mông quạnh) trong cơn giông bão. Khi mưa giông, cần phải tìm nơi trú ẩn ngay lập tức nếu đang ở bên ngoài. Sét có thể di chuyển 16-19 km phía trước hoặc phía sau cơn giông bão.

Đặc biệt, khi đang ở dưới cơn bão, nên tránh khu vực cao hoặc những đối tượng (cột, cây) cao. Đồng thời, không mang hoặc giữ các đối tượng cao bằng kim loại trong cơn giông bão. Bỏ bất cứ gậy đánh gôn, cần câu cá hoặc gậy bóng chày và các vật nhiều kim loại ra khỏi cơ thể. Trong trường hợp không tìm thấy nơi trú ẩn, hãy cúi mình trong tư thế bắt bóng. Đặt hai tay lên đầu gối hoặc che lên tai (bảo vệ tai khỏi tiếng sấm). Nếu ở bệnh cạnh một người khác thì nên cách nhau 4 đến 5m.

Những phương tiện giao thông bằng kim loại kín đáo như ô tô con hoặc xe buýt có thể là nơi trú ẩn tốt. Nhưng phải với điều kiện đóng tất cả các cửa và không chạm vào bất cứ kim loại nào được kết nối với xe. Không sử dụng điện thoại và các thiết bị điện bao gồm cả máy tính, vì sét có thể tấn công đường dây ngoài trời và lan truyền vào trong.

Sét đánh thẳng vào vị trí nạn nhân từ trên đám mây xuống khi nạn nhân đứng cạnh vật bị sét đánh. Sét có thể phóng qua khoảng cách không khí giữa người và vật, gọi là sét đánh tạt ngang. Theo thống kê thì sét đánh thẳng là nguy hiểm nhất, cứ 10 người bị sét đánh thẳng thì 8 người chết. Độ nguy hiểm phụ thuộc vào bản chất của vật bị sét đánh và vị trí tương đối với nạn nhân.

Lan Phương

Nguồn: Đại đoàn kết