Biểu hiện triệu chứng và chẩn đoán lao cho người bệnh nhiễm HIV/AIDS

Bệnh lao phổi hiện nay diễn biến ngày càng phức tạp, vi khuẩn trở nên kháng thuốc với tỷ lệ tăng lên. Với bệnh nhân HIV/AIDS tình trạng này càng khó kiểm soát hơn.

Quản lý người bệnh đồng nhiễm lao/HIV được thực hiện theo quy trình “Phối hợp trong chẩn đoán, điều trị và quản lý người bệnh lao/HIV” Quyết định số3116/QĐ-BYT ngày 21 tháng 8 năm 2007 của Bộ trưởng Bộ Y tế

Chẩn đoán lao

1. Sàng lọc lao:

Sàng lọc lao dựa trên các triệu chứng cho người nhiễm trong tất cảcác lần đến khám tại các cơ sở y tế. Nghi ngờ mắc lao khi có 1 trong các dấu hiệu sau:

–  Ho khạc đờm, có thể có ho ra máu

–  Sốt kéo dài

–  Gầy sút

–  Ra mồ hôi ban đêm trên 2 tuần.

Người nghi lao cần được khám lâm sàng, chụp X-quang phổi và xét nghiệm đờm tìm AFB để chẩn đoán lao phổi và lao ngoài phổi.

2. Chẩn đoán lao phổi

2.1. Chẩn đoán lao phổi AFB (+)

Người nhiễm HIV có ít nhất 1 tiêu bản xét nghiệm đờm AFB (+) được coi là lao phổi AFB (+) và cần được đăng kí và điều trị càng sớm càng tốt (quy trình chẩn đoán).

2.2. Chẩn đoán lao phổi AFB (-)

Lao phổi AFB (-) ở người nhiễm HIV được xác định theo quy trình chẩn đoán và thoả mãn các điều kiện sau đây: ≥2 tiêu bản đờm AFB (-), hình ảnh X-quang phổi nghi lao tiến triển và bác sỹchuyên khoa quyết định.

Chú thích:

a Người bệnh đến không có dấu hiệu nặng (tự đi lại được, không khó thở, không sốt cao, mạch dưới 120/phút).

b Lao phổi AFB (+) khi có ít nhất một lần xét nghiệm AFB đờm dương tính,

c AFB âm tính khi có ≥2 mẫu đờm AFB(-).

d  Đánh giá HIV bao gồm: phân loại lâm sàng, xét nghiệm đếm CD4 và xem xét điều trị HIV/AIDS (bao gồm cả điều trị ARV).

e Nếu có điều kiện nuôi cấy

f  Phim chụp X-quang đã sẵn có từ lần khám đầu tiên, nếu có phim chụp các lần trước đây để so sánh càng tốt. Người bệnh được đánh giá kỹ về lâm sàng và X-quang phổi để chẩn đoán xác định hoặc loại trừ.

g Kháng sinh phổ rộng (trừ nhóm Quinolone): Điều trị theo kinh nghiệm bằng kháng sinh phổ rộng

h  Đánh giá lại theo quy trình nếu triệu chứng tái xuất hiện.

Chú thích:

a Có một trong các dấu hiệu sau: nhịp thở>30/phút, sốt >39oC, mạch >120/phút và không tự đi lại được.

b Kháng sinh phổ rộng trừ nhóm Quinolon.

c Các xét nghiệm này cần được thực hiện sớm để tăng tốc độ chẩn đoán.

d AFB dương tính được xác định khi có ít nhất một lần dương tính, AFB âm tính – khi có 2 hay nhiều hơn các mẫu AFB âm tính.

e Đánh giá lại lao bao gồm xét nghiệm AFB và đánh giá lâm sàng.

3. Chẩn đoán lao ngoài phổi

Chẩn đoán dựa trên:

– Một bệnh phẩm từ cơ quan ngoài phổi soi trực tiếp AFB (+) hoặc nuôi cấy dương tính với Mycobacterium tuberculosis hoặc

– Có chứng cứ mô bệnh học tế bào hay lâm sàng phù hợp với chẩn đoán lao ngoài phổi tiến triển và được bác sỹ chuyên khoa quyết định.