Bệnh rò trực tràng âm đạo: nguyên nhân, chẩn đoán, điều trị

Rò trực tràng-âm đạo (Recto-Vaginal fistules recto-vaginales) là thương tổn ít gặp, tỉ lệ chỉ khoảng 5% các nhiễm trùng mủ hậu môn.

NGUYÊN NHÂN

Nguyên nhân thường gặp nhất là các tai biến sản khoa, do sanh khó và lâu làm hoại tử vách âm đạo-trực tràng hay do rách phức tạp ở tầng sinh môn.

Nguyên nhân thứ hai là nhiễm trùng. Một áp xe ở thành trước trực tràng có thể vỡ vào âm đạo, để lại một đường thông giữa hai tạng. Một viêm tuyến Bartholin cũng có thể mở vào trực tràng. Khi đang mắc bệnh Crohn thì rò trực tràng-âm đạo là một biến chứng kinh điển của bệnh ở vị trí này.

Rò trực tràng-âm đạo do chiếu xạ hiếm gặp.

THƯƠNG TỔN 

Thương tổn của rò trực tràng-âm đạo là một lỗ thông từ trực tràng sang âm đạo.

Lỗ rò có thể nhỏ, khó tìm kiếm, có thể to, dễ dàng luồn một que thông hay đút lọt đầu ngón tay.

Có hai loại rò

· Rò đơn giản: lỗ rò ở thấp, kích thước nhỏ, dưới 2,5 cm. Nguyên nhân thường là do nhiêm trùng hoặc chấn thương như tai biến sản khoa.

· Rò phức tạp: lỗ rò ở cao, kích thước lỗ rò lớn hơn 2,5 cm. Nguyên nhân thường là do chiếu xạ.

LÂM SÀNG 

Chẩn đoán rò trực tràng-âm đạo rất dễ, khi thấy có phân thoát ra ở âm đạo. Khám thấy môt lỗ thông giữa trực tràng và âm đạo. Có thể dễ dàng luồn một que thăm qua lỗ thông này.

Khi lỗ thông nhỏ, khó xác định. Đặt vào âm đạo một miếng gạch trắng và bơm xanh methylen vào trực tràng. Nếu có thông sẽ thấy miếng gạc trắng đặt trong âm đạo có màu xanh.

ĐIỀU TRỊ

Rò thấp

Mổ qua đường dưới. Có nhiều loại phẫu thuật:

· Bằng đường tầng sinh môn, tách rời trực tràng và âm đạo. Kết quả thất thường.

· Bóc tách thành trước trực tràng một khối gồm niêm mạc, lớp dưới niêm mạc và lớp cơ, rồi hạ xuống. Là một phẫu thuật phức tạp, kết quả khám chắc chắn.

· Mổ hai lần. Lần đầu làm sạch đường rò. Chờ vài tháng cho tới khi vết mổ tầng sinh môn lành sẽ mổ lần hai, sửa lại tầng sinh môn và hệ thống cơ thắt hậu môn. Nhược điểm của phương pháp này là phải mổ hai lần cách nhau nhiều tháng và có thể gây biến chứng đại tiện không tự chủ mà công việc sửa chữa biến chứng này rất khó khăn phức tạp.

· Hạ niêm mạc trực tràng. Phẫu thuật có hai thì, thì âm đạo và thì trực tràng.

– Thì âm đạo: cắt một mảnh thành sau âm đạo, lấy cả lỗ rò. Khâu lại nơi cắt bỏ bằng chỉ tan tổng hợp hay bằng chromic catgut.

– Thì trực tràng: nong rộng hậu môn, banh rộng hậu môn trực tràng, bộc lộ rõ thành trước trực tràng và ống hậu môn. Rạch niêm mạc ở dưới lỗ rò, chỗ mô lành lặn. Bắt đầu từ bờ trên đường rạch, bóc tách niêm mạc khỏi lớp cơ ở dưới. Bóc tách phải đủ độ dài để có thể kéo mảnh niêm mạc xuống dễ dàng, mảnh niêm mạc đã được bóc tách không bị căng. Kéo niêm mạc xuống, khâu với mép dưới của đường cắt niêm mạc để phủ kĩn lỗ rò.

Rò cao

Phẫu thuật điều trị rất phức tạp. Phải đi đường bụng. Parks đề nghị cắt đại tràng, nối trực tràng-hậu môn.