Bệnh do Leptospira: Nguồn lây, triệu chứng, điều trị

Bệnh do Leptospira là bệnh truyền nhiễm cấp tính với những biến chứng nguy hiểm gây tổn thương thận.

Bệnh do Leptospira là bệnh truyền nhiễm cấp tính, do xoắn khuẩn Leptospira gây ra, lây truyền chủ yếu qua đường da, niêm mạc. Đây là bệnh của động vật truyền sang người, từ nhiều loài thú hoang và chó mèo, có ổ bệnh thiên nhiên. Đặc điểm lâm sàng là hội chứng nhiễm khuẩn nhiễm độc toàn thân và hội chứng tổn thương gan, thận.

Nguồn lây bệnh do Leptospira

Người bị nhiễm vi khuẩn này do những con vật gieo rắc chúng trong nước tiều gây nhiễm ở đất, nước. Da bị trầy hoặc niêm mạc phơi trần như giác mạc, mũi, miệng là những chỗ vi khuẩn xâm nhập. Bệnh xảy ra ở mọi lứa tuổi, trên 75% ở nam, bệnh cũng là một bệnh nghề nghiệp, nông dân, thợ may, công nhân lò mổ thường mắc bệnh, nhưng cũng có thể mắc bệnh khi vui chơi (chẳng hạn bơi trong hồ nước nhiễm khuẩn). Đây cũng được coi là một bệnh nghề nghiệp được bảo hiểm.

Cơ chế sinh bệnh do Leptospira

Sau khi qua da và niêm mạc, leptospira vào máu gây nhiễm khuẩn huyết, kéo dài khoảng 5 – 7 ngày, tương ứng với giai đoạn khởi phát. Sau đó leptospira khu trú vào các tạng: gan, thận, màng não, tim, phổi, thượng thận và gây tổn thương các tạng này. Giai đoạn này kéo dài 7 – 8 ngày, tương ứng với thời kỳ toàn phát. Thường từ ngày thứ 8 của bệnh, xoắn khuẩn thải ra ngoài qua đường nước tiểu.

Biến chứng nguy hiểm của bệnh do Leptospira

Tổn thương gan:

Tổn thương gantrong leptospira gây triệu chứng vàng da. Nguyên nhân do tổn thương mạch máu nuôi dưỡng tế bào gan dẫn đến hoại tử tế bào và do độc tố xoắn khuẩn gây hủy hồng cầu.

Tổn thương thận:

Chủ yếu là tổn thương ống thận gây thiểu vô niệu, ure và creatinin máu tăng là nguyên nhân chính gây tử vong. Nguyên nhân gây tổn thương ống thận là do thiếu oxy máu và do tác động trực tiếp của nội độc tố leptospira.

Xuất huyết:

Nguyên nhân là do độc tố làm tổn thương thành mạch và một phần do đông máu nội mạch.

Triệu chứng của bệnh do Leptospira

Sốt cao đột ngột 39 – 40oC, rét run, sốt liên tục hoặc dao động kèm theo mạch nhanh, huyết áp dao động.

Nhức đầu, đau nhức cơ dữ dội, ớn lạnh, nhức mắt, buồn nôn, nôn. sốt, tràn máu giác mạc.

Những trường hợp nặng có biểu hiện li bì, vật vã mê sảng.

Da niêm mạc xung huyết dãn mạch rõ, mắt đỏ, nhiều tia máu giống như mắt cá chầy, có thể có xuất huyết dưới kết mạc. Niêm mạc mũi xung huyết hay chảy máu cam. Có thể xuất hiện ban dát sần cuối tuần đầu của bệnh.

Đau cơ thường dữ dội, tự nhiên và tăng khi sờ nắn, nhất là cơ bắp chân, cơ đùi, cơ thẳng bụng, cơ gáy v.v.. đau làm cho bệnh nhân đi lại khó khăn, không dám thở sâu v.v…

Triệu chứng phục hồi

Thường đánh dấu bằng cơn đa niệu: nhiệt độ giảm dần.

Các triệu chứng toàn thân giảm, bệnh nhân hồi phục.

Một số trường hợp tái phát, sốt lại nhưng nhẹ hơn.

Chẩn đoán bệnh do Leptospira

+ Xét nghiệm đặc hiệu soi trực tiếp:

Soi tươi dưới kính hiển vi nền đen, bệnh phẩm lấy từ máu (trong 5 ngày đầu của bệnh), dịch não tủy, nước tiểu ly tâm v.v.. thấy xoắn khuẩn di động nuôi cấy ở môi trường đặc hiệu (Terkich) hoặc tiêm truyền cho chuột lang.

+ Xét nghiệm: Bạch cầu bình thường hoặc giảm, máu lắng bình thường, ure không tăng, tiểu cầu giảm, Hematocrit tăng, phản ứng HI(+).

+ Chẩn đoán huyết thanh:

Phản ứng ngưng kết tan Martin – Pettit, làm hai lần cách nhau 7 ngày. Phản ứng dương tính khi huyết thanh lần hai có hiệu giá tăng gấp 4 lần huyết thanh lần 1 hoặc làm 1 lần hiệu giá kháng thể cao trên 1/1000.

Phản ứng miễn dịch huỳnh quang cho kết quả nhanh.

Phản ứng ELISA nhạy, đặc hiệu.

+ Chẩn đoán phân biệt viêm gan virut và viêm gan virut diễn biến: đều có sốt, vàng da nhưng trong viêm gan virut diễn biến có hai giai đoạn tiền hoàng đản và hoàng đản rõ rệt, khi vàng da thì hết sốt.

Triệu chứng xuất huyết và suy thận chỉ gặp ở trường hợp nặng không có triệu chứng đau cơ và hội chứng màng não. Xét nghiệm men SGOT, SGPT tăng cao, ure máu bình thường hoặc giảm. Bạch cầu bình thường, tốc độ máu lắng không tăng. Da niêm mạc xung huyết, đau cơ, nhưng trong Dengue xuất huyết không có vàng da, đau cơ nhưng khi bóp vào thì đỡ đau.

Điều trị bệnh do Leptospira

Trong điều trị bệnh nặng có thể dùng penicillin G từ 6 -12 triệu đ.v./ngày tiêm tĩnh mạch hoặc ampicillin 500 – 750 mg cứ 6 giờ một lần hoặc 500 mg amoxicillin cứ 6 giờ một lần, uống từ 5 – 7 ngày. Chỉ định liệu pháp truyền dịch và chất điện ly để hỗ trợ. Không cần cách ly nhưng phải thận trong khi thải bỏ nước tiểu. Phòng chống suy thận bằng cách bù đủ nước điện giải, sử dụng thuốc lợi tiểu khi có biểu hiện suy thận.

Yhocvn.net