Vừng đen – thức ăn ngon, chữa bệnh tốt

Vừng đen (miền Nam gọi là mè đen) là một thực phẩm có giá trị dinh dưỡng cao và vị thuốc chữa bệnh tốt.

Theo các chuyên gia thực phẩm thì ăn những thực phẩm có màu đen như vừng đen, đỗ đen, gà ác, gạo cẩm… có thể điều tiết khả năng sinh lý của con người, kích thích hệ thống bài tiết tiêu hóa, tuần hoàn làm tăng lượng hồng cầu, da dẻ hồng hào, tóc đen trở lại và kéo dài tuổi thọ.

Theo y học cổ truyền, hạt vừng đen có tên thuốc là hắc chi ma. Tuệ Tĩnh (Nam dược thần hiệu) đã dùng hạt vừng đen sao cháy tán bột, mỗi lần uống 12 g với ít rượu pha mật hoặc nước gừng để chữa đau lưng.

Phụ nữ có thai sắp sinh con thường ăn chè vừng đen để dễ đẻ; sau khi đẻ bị thiếu sữa, đem sao hạt vừng đen với muối giã ăn với cơm hàng ngày. Để chữa nhọt lở lâu ngày không liền miệng, lấy hạt vừng đen 20 – 30 g sao cháy, giã đắp hàng ngày.

Phối hợp với nhiều vị thuốc khác, hạt vừng đen được dùng trong những trường hợp sau:

Thuốc bổ mạnh gân xương: hạt vừng đen 300 g đồ chín, phơi khô, sao vàng; lá dâu non 500 g rửa sạch, phơi trong râm hoặc nắng nhẹ cho khô, vò nát bỏ cuống và gân lá, sấy khô.

Tán 2 thứ riêng biệt, rây thành bột mịn, trộn đều, thêm dầu mật ong đánh nhuyễn thành khối bột không dính tay, làm viên khoảng 1g. Thuốc có màu đen, hơi mềm, vị ngọt, mùi thơm. Ngày uống 2 lần, sau bữa ăn. Người lớn, mỗi lần 10 – 20 g; trẻ em 5 – 10 g.

Thuốc an thần, gây ngủ:hạt vừng đen 40 g rang chín; hạt đỗ đen 40 g sao; hạt muồng 20 g sao; lá vông 40 g; lá dâu non 40g, lạc tiên 20 g, vỏ núc nác 12 g sao với rượu. Tất cả làm khô, giã nhỏ, rây bột mịn, thêm đường đủ ngọt luyện với hồ làm viên bằng hạt ngô. Người lớn ngày uống 2 lần, mỗi lần 20 g.

Chè vừng đen nấu với hạt sen là món ăn vị thuốc an thần thông dụng của nhân dân ta cũng như nhân dân một số nước Đông Nam Á và Trung Quốc.

Chữa táo bón: hạt vừng đen 300 g rang chín, giã nhỏ, rây bột; lá cối xay 300 g thái nhỏ, nấu với 2 – 3 lần nước rồi cô thành cao đặc. Trộn bột với cao, làm thành bánh 5 g. Ngày dùng 2 bánh, hãm với nước sôi, uống sau mỗi bữa ăn.

Hoặc hạt vừng đen 20 g; sinh địa, huyền sâm, mạch môn, sa sâm mỗi vị 16 g; thạch hộc 12 g. Tất cả phơi khô, sao vàng, tán bột, luyện với mật ong vừa đủ để làm viên, ngày uống 10 – 20 g.

Chữa táo bón do trương lực cơ giảm: vừng đen 12 g, đảng sâm 16 g; bạch truật, sài hồ, hoài sơn, kỷ tử mỗi vị 12 g. Sắc uống ngày 1 thang. Hoặc vừng đen 8 g; hoàng kỳ, bạch truật, đảng sâm, sài hồ, thăng ma mỗi vị 12 g; đương quy, nhục thung dung, bá tử nhân mỗi vị 8 g; trần bì, cam thảo mỗi vị 6 g. Sắc uống.

Chữa tăng huyết áp, xơ cứng mạch máu: hạt vừng đen, rễ hà thủ ô đỏ, rễ ngưu tất mỗi vị 100 g. Tất cả phơi khô, tán nhỏ rây bột mịn, trộn với mật làm thành viên bằng hạt ngô. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 12 g.

Hạt vừng đen ép sống, lấy dầu uống mỗi lần 1 thìa canh với ít rượu để chữa tụ máu, đau nhức, sưng tấy do ngã. Dầu vừng đen còn có tác dụng hạ thấp cholesterol trong máu vì chứa nhiều acid béo không bão hòa.

Ở Trung Quốc, người ta vẫn ưa chuộng một loại trà của cung đình xưa để bồi bổ khí huyết, làm cho da thịt săn đẹp, mịn màng, tăng cường tuổi thọ.

Trà gồm hạt vừng đen 375 g, gạo tẻ 750 g, đậu đỏ, đậu tương, đậu xanh, mỗi thứ 700 g, chè búp 500 g, tiểu hồi 150 g, hoa tiêu 75 g, gừng khô 30 g, muối tinh 30 g. Tất cả sao vàng, tán nhỏ. Ngày dùng 6 – 10 g hãm với nước sôi để uống.