Phòng chống bệnh sốt xuất huyết Dengue/ sốt Dengue

Hiện nay chưa có vacxin đề phòng nhiễm virus Dengue và cũng không có thuốc điều trị đặc hiệu. Vì vậy, biện pháp phòng chống sốt xuất huyết Dengue/ sốt Dengue chủ yếu dựa vào phòng chống muỗi A.aegypti, tức là cắt đứt con đường lây truyền của bệnh. Các biện pháp phòng chống A.aegypti bao gốm:

Ngăn cản muỗi A.aegypti có điều kiện sinh sản và phát triển

-Biện pháp quản lý môi trường: loại trừ ổ bọ gậy, quản Ịý các chất thải rắn, thay đổi nơi sinh sản của muỗi do con người tạo ra, cải tạo thiết kế nhà cửa:

– Can thiệp và cải tạo môi trường: bao gồm nâng cấp hệ thống cung cấp nước. Ở những nơi cung cấp nước không đầy đủ, người dân sử dụng các dụng cụ chứa nước (chum, vại…), chính những dụng cụ này là nơi sinh sản và phát triển của muối A.aegypti. Phần lớn những dụng cụ chứa nước này lớn nên khó khăn trong việc rửa. Những giếng nước sạch không được sử dụng cũng là nơi để muỗi A.aegypti sinh sản và phát triển. Do đó, cần phải cung cấp nước đầy đủ và loại bỏ các dụng cụ chứa nước đó.

Đối với những nơi cần dùng bể để chứa nước chúng ta cần sử dụng các lưới chắn muỗi, làm bể ngầm. Cần thoát nước tốt cho các thiết bị cấp nước để tránh những chỗ đọng nước có thế là nơi để muỗi A.aegypti sinh sản và phát triển. Bỏ các lọ hoa, chậu hoa, cây cành, các dụng cụ hứng nước vì đây là các nơi mà muỗi có thể sinh sản và phát triển.

Xử lý tốt các chất thải rắn như vỏ đồ hộp, chai lọ, xô thùng, lốp xe…

Biện pháp báo vệ cá nhân

-Ngăn không cho muỗi đốt bệnh nhân và người lành truyền bệnh bằng cách mặc quần áo đủ dầy, rộng để làm giảm muỗi đốt. Chân và tay là những nơi hay bị muỗi đốt nên phải mặc quần áo dài và đi tất, đặc biệt là đối với trẻ nhỏ. Quần áo tẩm hóa chất như permethrin có tác dụng chống muỗi hiệu quả.

– Sử dụng hộp xua, hương muỗi và bình xịt để phòng muỗi đốt.

– Nằm màn và rèm, đặc biệt là màn và rèm tẩm hóa chất diệt côn trùng.

Tiêu diệt muỗi

-Biện pháp hóa học:

Biện pháp này được sử dụng từ đầu thế kỷ 20. Các phương pháp sử dụng hóa chất diệt côn trùng bao gồm diệt bọ gậy và phun không gian.

Hóa chất diệt bọ gậy hay biện pháp phòng chống A.aegypti khu trú, chỉ áp dụng cho các dụng cụ chứa nước trong nhà, là những dụng cụ khó hủy hay khó quản lý. Các loại hóa chất có thể dùng để xử lý các dụng cụ chứa nước ăn: temephos 1 % dạng hạt; các chất điều hoà sinh trường (IGRs) nhằm ngân cản sự phát triển tới trước giai đoạn trưởng thành của muỗi bằng cách ngăn cản sự tổng hợp chất kitin trong quá trình lột xác của bọ gậy hoặc cát đứt quá trình chuyển từ lăng quăng thành muỗi trường thành; Bacillus thuringiensis H14 (Bt.H-14), chất này hoàn toàn vô hại đối với người khi cho vào nước ăn với liều thông thường. Ưu điểm của Bt.H-14 là chúng diệt bọ gậy nhưng không làm tổn hại đến các loài vi sinh vật khác.

– Phun không gian: là phương pháp tạo ra nhũng hạt nhỏ hóa chất trong không khi để diệt muỗi trường thành.

Đây là phương pháp chủ yếu được dùng trong phòng chống sốt xuất huyết Dengue/ sốt Dengue trong những năm qua ở hầu hết các nước trong khu vực. Các loại hóa chất dùng phun không gian là hóa chất thuộc nhóm phốt pho hưu cơ như malathion, fenitrothion…

đang được sử dụng để diệt muỗi trường thành. Ngoài dạng hóa chất trên, các loại hóa chất thuộc nhóm pyrethroid như permethrin, deltamethrin có thể được sử dụng..

Lưu ý: cần phải đảm bảo an toàn trong sử dụng hóa chất vi tất cả các hóa chất diệt côn trùng đều có mức độ độc nhất định.

Biện pháp sinh học: các biện pháp này đang được áp dụng theo hướng tác động tới giai đoạn bọ gậy của muỗi A.aegypti.

Sử dụng các biện pháp:

– Thả cá để ăn bọ gậy.

– Vi khuẩn: 2 loài vi khuẩn sinh dộc tố Bt.H-14 và Bacillus sphaericus (Bs) là những tác nhân sinh học chống vector hiệu quả.

– Cyclopoid: vai trò ăn mồi của Cyclopoid (Mesocyclops) đã được công nhận từ những năm 1930 -1950. Tại Việt Nam, sử dụng Mesocyclops có tác dụng, góp phần loại trừ A.aegypti.

Các biện pháp phòng chống tổng hợp: Sử dụng hóa chất để phòng chống vector truyền bệnh nên kết hợp với các biện pháp làm giảm sự  sinh sản và phát triển của muỗi A.aegypti. Trong giai đoạn không có dịch, các biện thường xuyên là làm giảm nguồn sinh sản và phát triển của A.aegypti kết hợp với hóa chất diệt bọ gậy và các biện pháp sinh học.

Phòng chống bệnh sốt xuất huyết Dengue/ sốt Dengue

Bài liên quan: Thông tin y học chuyên sâu về bệnh sốt xuất huyết Dengue

PGS.TS. Cao Văn Viên – ThS. Nguyên Văn Dũng – Khoa Truyền nhiễm – BV Bạch Mai.

Yhocvn.net