Nọc ong bắp cày có thể tiêu diệt tế bào ung thư

Chất hoá học có trong nọc độc của nhiều loài ong bắp cày có thể tiêu diệt vi khuẩn. Trong vài năm qua, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng những chất này cũng tiêu diệt cả tế bào ung thư.

Quá trình này diễn ra như thế nào vẫn còn là một điều bí ẩn. Cho tới khi, một nghiên cứu gần đây cho thấy, những chất này phá huỷ tế bào ung thư bằng cách đục những lỗ nhỏ ở màng tế bào.

Ong bắp cày Brazil Polybia paulista

Ảnh: Giáo sư Mario Palma/Đại học Sao Paulo

Nọc ong bắp cày Brazil Polybia paulista chứa một phân tử có tên là MP1. Các nhà khoa học đã phát hiện ra phân tử MP1 này có thể ngăn chặn bệnh bạch cầu đa kháng thuốc, đồng thời, kìm hãm sự phát triển của các tế bào ung thư tuyến tiền liệt và bàng quang mà không hề ảnh hưởng đến các tế bào khoẻ mạnh.

Vậy tại sao MP1 chỉ tác động đến các tế bào ung thư? Các nhà nghiên cứu cho rằng sự khác biệt trong lớp màng tế bào chính là câu trả lời cho câu hỏi này. Các tế bào ung thư được MP1 nhắm đến có chứa hai phân tử chất béo là phosphatidylserine (PS) và phosphatidylethanolamine (PE) ở lớp màng mà các tế bào bình thường không có. Hai loại chất béo này dường như là biển chỉ dẫn cho MP1 tìm đến các tế bào ung thư và phá huỷ chúng.

Để tìm hiểu xem MP1 tiêu diệt các tế bào ung thư như thế nào, hai nhà nghiên cứu João Ruggiero Neto và Paul Beales đã tạo ra các lớp màng tế bào có chứa PS, hoặc PE hoặc cả hai loại chất béo. Sau đó họ cho những lớp màng này tiếp xúc với MP1.

Tất cả các lớp màng đều bị ảnh hưởng sau thí nghiệm, tuy nhiên, chỉ những màng tế bào có chứa cả PS và PE mới khiến cho tế bào ung thư dễ bị tiêu diệt bởi MP1. Chất béo PS giúp MP1 bám vào tế bào trong khi PE cho phép MP1 đục một lỗ lớn trong màng tế bào.Có thể nói, quá trình MP1 tiêu diệt tế bào ung thư bao gồm 2 giai đoạn. Đầu tiên, MP1 bám vào mặt ngoài tế bào rồi sau đó đục một lỗ vừa đủ lớn để cho ruột tế bào rò rỉ ra ngoài. PS là yếu tố quan trọng trong giai đoạn đầu vì lượng phân tử MP1 bám vào màng tế bào có chứa PS cao hơn gấp 7 lần so với tế bào bình thường. Trong giai đoạn thứ hai, sau khi đã tìm cách vào được bên trong màng tế bào, MP1 sẽ đục một lỗ lớn hơn 20 đến 30 lần ở những tế bào có chứa PE.

Ông Neto cho biết: “Những lỗ hổng này được tạo ra chỉ trong vài giây nhưng lại đủ lớn để các phân tử quan trọng như RNA và protein thoát ra khỏi tế bào”. Khi điều này xảy ra, các tế bào ung thư sẽ chết.

Kết quả nghiên cứu cho thấy MP1 có thể là một ứng cử viên sáng giá cho việc điều trị ung thư trong tương lai. Nếu thật sự có hiệu quả, đây sẽ là loại thuốc chống ung thư đầu tiên trên thị trường nhắm vào lớp màng tế bào. Ông Neto, Beales và các cộng sự cho rằng sẽ đặc biệt hữu ích khi kết hợp MP1 với những loại thuốc khác, để mỗi thành phần trong thuốc có thể tác động đến một phần riêng biệt trong tế bào ung thư.

Kết quả nghiên cứu đã mang lại một hy vọng mới cho bệnh nhân ung thư. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu còn phải thực hiện nhiều thí nghiệm nữa cho đến khi MP1 được sử dụng làm thuốc. Họ cần phải tìm hiểu thêm về cách thức hoạt động của MP1 và chắc chắn rằng sử dụng MP1 không hề gây hại gì cho bệnh nhân.

Vì các chuỗi axit amin kháng khuẩn như MP1 thường không phân biệt được tế bào ung thư và tế bào bình thường một cách rõ ràng nên chưa thể coi MP1 là phương pháp điều trị ung thư. Tuy nhiên, trong phòng thí nghiệm, MP1 đã tiêu diệt các tế bào ung thư và vi khuẩn ở chuột mà không hề làm hại đến những tế bào khoẻ mạnh khác.

Ông Beales phát biểu trong một thông cáo báo chí rằng MP1 đã được chứng minh tại phòng thí nghiệm là có thể tiêu diệt tế bào ung thư một cách có chọn lọc và không gây hại đến các tế bào khoẻ mạnh khác. Do đó, việc sử dụng nó trong dược phẩm có thể an toàn cho bệnh nhân. Tuy nhiên, vẫn cần có những nghiên cứu mới để chứng minh điều đó.