Hoạt động thể dục thời ô nhiễm

Tập luyện thể dục thể thao hay hoạt động thể lực đều đặn, hợp lý sẽ giúp nâng cao sức khỏe, niềm vui tinh thần, kéo dài tuổi thọ và hạn chế nguy cơ bị các bệnh lý tim mạch, đái tháo đường, béo phì, loãng xương cũng như các rối loạn chuyển hóa khác.

Ngoài trời đang ô nhiễm

Hàng ngày, chúng ta thường thấy các hoạt động thể dục thể thao diễn ra xung quanh, từ các cụ già đi bộ, tập dưỡng sinh; thanh niên đánh cầu lông, chạy bộ trong công viên, trên lề đường… từ tờ mờ sáng hoặc sẩm tối; hay các nam thanh nữ tú tập thể hình, yoga trong các câu lạc bộ, phòng tập sau giờ làm việc… Tất cả đều nhằm vận động thể lực nâng cao sức khỏe bằng môn thể thao yêu thích trong điều kiện môi trường, thời gian và thể lực phù hợp với cá nhân mình.

Lợi ích của hoạt động thể lực ngoài trời có thể kể đến như: người tập luyện hòa hợp với thiên nhiên, hít thở không khí trong lành, tăng khả năng thích nghi với các khác biệt và thay đổi phong phú về địa hình và hoàn cảnh, giúp tập luyện cả về tinh thần lẫn thể chất, làm giảm stress, hấp thụ vitamin D tự nhiên giúp xương chắc khỏe, giảm béo phì …

Tuy nhiên hiện nay, tình trạng ô nhiễm không khí ở TP.HCM đang ở mức đáng lo ngại. Ô nhiễm đến từ nhiều nguồn: khí thải công nghiệp, giao thông và sinh hoạt. Trong hội thảo môi trường mới đây về môi trường TP.HCM, các nhà khoa học khẳng định: 90% các loại khí gây ô nhiễm không khí thành phố hiện nay là do phương tiện giao thông gây ra, nhất là xe gắn máy. Chỉ số chất lượng không khí (AQI) dành cho khu vực ven đường và khu dân cư kế cận, bao gồm cả các khu căn hộ cao cấp như New Pearl, Sai Gon Pearl, Vista, Estella,… hầu hết trung bình đến kém.

Hít vào, coi chừng chất độc

Tất cả các hoạt động thể lực của cơ thể gắn liền với hoạt động hô hấp, đặc biệt là nhịp thở. Mức hoạt động thể lực càng cao, nhịp thở càng tăng để hấp thu không khí. Ở người đàn ông khỏe mạnh khi hoạt động nặng, số lần thở trong một giờ sẽ bằng trong bảy giờ lúc nghỉ ngơi. Ở trẻ em từ 6 đến 13 tuổi hoạt động nặng, số lần hít vào sẽ gấp năm lần lúc ngồi nghỉ.

Khối lượng chất ô nhiễm hít vô phụ thuộc vào mức độ hoạt động thể lực, nhịp thở, kiểu thở và nồng độ chất ô nhiễm vào từng thời điểm và môi trường. Hoạt động thể lực càng cao sẽ làm tăng nhịp thở và thay đổi kiểu thở từ qua mũi sang bằng miệng, cơ chế lọc chất ô nhiễm của mũi sẽ mất tác dụng. Trẻ em sẽ hít nhiều chất ô nhiễm hơn người lớn gấp năm lần khi vận động nặng do nhịp thở tăng nhiều hơn. Khi chạy, tần suất hít vào sẽ tăng gấp hai lần khi đi bộ, do đó khối lượng chất ô nhiễm cũng sẽ vào hít vào gấp đôi. Người không khỏe mạnh hoặc người lớn tuổi sẽ phải hít thở nhiều hơn người khỏe bình thường khi cùng một mức vận động, nên sẽ dễ bị hít không khí ô nhiễm nhiều hơn.
Đã có nhiều nghiên cứu khoa học trên thế giới chứng minh rằng ô nhiễm không khí ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của người lớn và trẻ em. Chúng làm giảm chức năng phổi, gây viêm phế quản cấp và mạn, gây hen cấp tính, tăng số lần nhập cấp cứu bệnh viện vì bệnh lý hô hấp và tim mạch, tăng nguy cơ bị ung thư phổi, nhồi máu cơ tim, đột quị và cao huyết áp. Tiếp xúc trong khoảng thời gian dài với ô nhiễm không khí sẽ thúc đẩy quá trình lão hóa, gây suy giảm chức năng phổi và làm giảm tuổi thọ. Ngoài ra, ô nhiễm không khí còn tác động xấu đến phụ nữ mang thai, người cao tuổi, trẻ em, người đang mang bệnh…

Ô nhiễm môi trường không khí làm ảnh hưởng khá nhiều đến các hoạt động thể lực ngoài trời vốn được coi là phương thức tìm sức khỏe phổ biến và nhiều ưu điểm của chúng ta. Vậy liệu môi trường tập luyện trong nhà có phải là tối ưu?

Theo nhiều nghiên cứu về môi trường sức khỏe thể dục thể thao tại Mỹ và Canada, không khí trong nhà cũng bị ô nhiễm không kém ngoài trời nếu công tác vệ sinh, bảo vệ môi trường không được chú trọng. Tại môi trường trong nhà thông khí với bên ngoài, tỷ lệ các chất ô nhiễm cũng cao gần bằng môi trường bên ngoài, đặc biệt nhà ở ven đường, khu công nghiệp. Trong nhà kín có máy điều hòa, ô nhiễm đến từ các hạt bụi kích thước nhỏ, các loại nấm mốc, Ô-xýt Nitơ (NO2) và Ô-xýt Cạc bon (CO) từ bếp nấu gas, khói thuốc, Ô-zôn từ các vật dụng chạy điện và máy lạnh, và các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi.

Tập để khỏe

Đối với những người yêu thích hoạt động thể thao để nâng cao sức khỏe, chúng ta vẫn có thể hạn chế các tác động xấu của môi trường đến sức khỏe khi thực hiện các lời khuyên sau đây.

1. Có ý thức và hiểu biết về ô nhiễm môi trường và tác hại của các chất ô nhiễm đến sức khỏe. Tránh tập luyện thể thao tại các nơi ô nhiễm không khí cao như ven đường giao thông nhộn nhịp trong thời gian cao điểm của khói bụi (8-19 giờ), các khu sản xuất công nghiệp.

2. Lý tưởng, nên luyện tập tại những nơi có nhiều cây xanh, sông, hồ nước trong sạch như công viên, khu bảo tồn thiên nhiên hoặc khu dân cư yên tĩnh, môi trường trong lành.

3. Thời gian tập luyện ngoài trời tốt nhất là trước 7 giờ sáng và sau 8 giờ tối. Đây là thời điểm nồng độ chất ô nhiễm xuống thấp nhất và nhiệt độ môi trường cũng giảm.

4. Khi chỉ có thể tập luyện được vào thời gian khác trong ngày, nên tránh những giờ cao điểm giao thông, chú ý lắng nghe cơ thể khi có những triệu chứng cảnh báo như: ho, đau thắt ngực, khò khè, đau khi hít sâu, khó thở và mau mệt… để ngưng tập luyện và đến khám bác sĩ, giảm thời lượng và cường độ tập luyện, tăng các khoảng nghỉ ngơi và uống nước đầy đủ khi môi trường nóng và ẩm.

5. Nếu sống ở những nơi ô nhiễm cao hoặc không có điều kiện tập luyện ngoài trời, bạn có thể luyện tập môi trường trong nhà. Nhưng phải nhớ rằng trong nhà cũng có thể bị ô nhiễm, cần phải vệ sinh máy móc, máy điều hòa không khí, hút bụi thảm, tiêu diệt nấm mốc, tránh khói thuốc lá…

6. Những người lớn, trẻ em có bệnh tim mạch, bệnh về đường hô nhạy cảm với ô nhiễm không khí, đều cần phải được các bác sĩ tư vấn chọn chế độ tập luyện ngoài trời hay trong nhà phù hợp nhất.