Cuộc sống không khác gì ‘nô lệ’ của những osin ở Hồng Kông khiến ai cũng phải đau lòng

Thực trạng về nghề giúp việc nhà ở Hồng Kông

Có thể bạn chưa biết, thị trường môi giới osin bắt đầu từ những năm 1970 khi chính phủ Philippines tiến hành xuất khẩu lao động như một biện pháp để chống lại tỉ lệ thất nghiệp đang ngày càng tăng cao vào lúc bấy giờ. Họ thúc đẩy xuất khẩu lao động sang các nước láng giềng như Đài Loan, Hồng Kông, Singapore và Malaysia với những hứa hẹn về cải cách đời sống cho những người đang không có việc làm. Điều này cũng là một kết quả tất yếu cho nhu cầu lao động giá rẻ ngày càng tăng cao ở thời điểm đó.

Cho đến ngày nay, có trên 300.000 người giúp việc nhà làm việc tại Hồng Kông, con số này tăng hơn gấp đôi so với năm 1995. Những người lao động nhập cư này chiếm xấp xỉ 10% tổng số lao động của toàn thành phố. Theo ước tính, cứ 8 hộ gia đình, sẽ có một hộ cần người giúp việc và trong 3 nhà có trẻ em sẽ có một nhà cần bảo mẫu.

Hồng Kông là điểm đến của hơn 300.000 người giúp việc từ các nước Indonesia, Philippines,…

Đối tượng lao động chủ yếu là những cô gái trẻ. Họ được hứa hẹn rất nhiều lời “có cánh” và tràn đầy hi vọng vì cuộc đời mình sắp sang một trang mới. Tuy nhiên, điều kiện vật chất lẫn tinh thần của những osin ở đây không được sung sướng và nhẹ nhàng như đã hứa. Sau khi chi trả một khoản chi phí lớn để giới thiệu, làm visa và nhiều khoản phí khác cho công ty trung gian, mỗi tháng họ đều phải trích một phần lương của mình để trả nợ, một món nợ khổng lồ dài hạn. Nếu họ có ý định bỏ trốn, số tiền nợ sẽ tăng gấp đôi và nhất là nguy hiểm luôn rình rập họ khi an ninh cho những lao động nhập cư chưa được chính quyền thực sự quan tâm.

Về tiền lương, ở nhiều quốc gia châu Á, mức lương cơ bản tối thiểu không được áp dụng cho những lao động người nước ngoài. Ví dụ, ở Hồng Kông, mức lương tối thiểu là khoảng 4$ Mỹ/giờ (hơn 80.000 VND), khoảng 1.800$/tháng (hơn 40 triệu VND) trong khi với những người giúp việc nhà thì con số đó chỉ vỏn vẹn 530$/tháng (12 triệu VND/tháng). Tình trạng tương tự cũng diễn ra ở Đài Loan, Singapore và Malaysia. Đây cũng chính là lý giải cho sự chênh lệch mức sống giữa những người dân bản địa và dân nhập cư, một khoảng cách được tạo ra bởi chính luật pháp của quốc gia sở tại.

Những osin người Philippines tụ tập với nhau trong những ngày nghỉ hiếm hoi.

Về quyền lợi và những phúc lợi xã hội khác của người lao động cũng không được đảm bảo. Quyền tự do cơ bản nhất của những người giúp việc nhà cũng bị hạn chế tối đa. Luật pháp Hồng Kông phủ nhận quyền tự do lựa chọn điều kiện sống của họ và chính điều này là lí do dẫn đến những cuộc đánh đập, bạo hành. Trong một cuộc khảo sát vào năm 2012, khoảng 20% gia đình có người giúp việc nhà đều có gắn camera giám sát và 25% người tham gia phỏng vấn cho biết rằng họ tuyệt nhiên không hề có bất cứ quyền riêng tư nào. 35% trên tổng số người tham gia khảo sát bày tỏ mong muốn được sống riêng với chủ nhà nếu như họ có quyền được chọn.

Thêm vào đó, chính phủ Hồng Kông còn ban hành một luật mang tên “luật hai tuần”. Luật này quy định, nếu như trong khoảng thời gian hai tuần, người lao động nước ngoài nào không tìm được công việc mới hoặc không kịp xin cấp thêm visa sẽ phải ngay lập tức rời khỏi thành phố. Bộ luật này hoàn toàn vô lý khi thời gian hai tuần là quá ngắn để tìm được một công việc giữa một thành phố đông đúc như Hồng Kông. Trong khi đó, thời gian xin visa ở Hồng Kông cũng đã mất từ 6 đến 8 tuần. Điều này đồng nghĩa với việc người lao động không được phép bỏ việc dù cho họ có phải chịu bất công hay điều kiện làm việc có khó khăn đến nhường nào.

Họ không được phép ra khỏi nhà nếu như không có sự đồng ý của chủ nhà. Chỉ riêng ngày Chủ nhật, họ có quyền đến những địa điểm tập trung như thế này để gặp gỡ những người đồng hương.

Bàng hoàng trước cuộc sống đầy đòn roi và nước mắt của một nữ osin trẻ tuổi nơi “xứ người”

Bất công là thế nhưng sự thật thì không nhiều người quan tâm đến vấn đề bảo vệ quyền lợi của người lao động nhập cư. Cho đến khi vụ việc của Erwiana Sulistyaningsih, một nữ sinh người Indonesia đến Hồng Kông để làm thuê và bị chủ nhà hành hạ vào năm 2015 bị phát hiện thì vấn đề này mới nhận được sự chú ý của dư luận.

Erwiana, cô nữ sinh trẻ tuổi và đầy hoài bão đã quyết định đặt chân đến Hồng Kông, vùng đất mà cô tin rằng sẽ mang đến cho mình một công việc ổn định với mức thu nhập đủ để tiếp tục thực hiện ước mơ đến trường. Sau khi hoàn tất các thủ tục với công ty môi giới, Erwiana lên đường sang nơi được gọi là “thiên đường” với lòng quyết tâm và tất cả niềm hi vọng từ gia đình. Nhưng, đáng buồn thay, mọi thứ xảy ra với cô sau đó lại quá đỗi phũ phàng và tàn nhẫn.

Bức ảnh chụp Erwiana khi cô còn ở Indonesia năm 2014.

Làm việc 21 tiếng một ngày, 7 ngày một tuần nhưng Erwiana lại không được trả một đồng nào cả, điện thoại và hộ chiếu cũng bị tịch thu mất. Có một lần, vì không thể nào chịu đựng cơn đói được nữa, Erwiana đã lén trộm bánh mì nhưng bị chủ nhà, bà Law Wan-tung, một người phụ nữ hơn 40 tuổi, phát hiện. Sau đó, bà dùng thước và gậy đánh cô hết sức dã man, còn bắt cô lột trần, đứng dưới vòi tắm trong nhiều giờ. Erwiana còn chịu nhiều hình phạt khác khi cô không làm “đẹp lòng” bà chủ. Cô bị treo lên khi không trả lời ngay khi Law gọi hay khi cô không lau sạch sàn nhà theo ý muốn của bà. Trong một lần khác, cô bị Law cho máy hút bụi vào miệng khi không nghe lời.

Khi Erwiana bị thương quá nặng đến mức không thể tiếp tục làm việc, Law bỏ cô ở sân bay Hồng Kông, mua vé máy bay về Indonesia, cho cô một vài đồng lẻ kèm theo là lời đe dọa sẽ giết gia đình cô nếu như cô dám hé lộ chuyện này với bất kì ai. Một người đã nhìn thấy Erwiana ở sân bay trong tình trạng gầy gò, ốm yếu và trên người chi chít những vết thương như thế này:

Một Erwiana xinh đẹp và trẻ trung (ảnh trái) và một Erwiana gầy gò, ốm yếu ở sân bay Hồng Kông trở về Indonesia (ảnh phải).

Erwiana trong lúc được chữa trị ở bệnh viện tại Indonesia.

Erwiana nhỏ bé trong vòng tay yêu thương của bố mẹ.

Ngay lập tức, bức ảnh chụp Erwiana ở sân bay được lan truyền tạo thành một làn sóng bất bình mạnh mẽ ở Hồng Kông. Có rất nhiều người xuống đường biểu tình đòi lại công bằng cho Erwiana nói riêng và những người giúp việc đã và đang bị đối xử như một “nô lệ” thời hiện đại nói chung.

Biểu tình đòi lại công bằng cho cô gái trẻ đáng thương Erwiana.

“Công lý cho Erwiana, chấm dứt tình trạng “nô lệ” thời hiện đại.”

Trong phiên tòa xét xử, Law đối mặt với 21 cáo buộc từ Erwiana và 2 người osin cũ khác của bà, trong đó có các tội danh như cố ý xâm phạm thân thể, đe dọa giết người và không trả lương cho người lao động. Những điều này vi phạm nghiêm trọng đến quyền con người. Mức án cao nhất có thể là tù chung thân dành cho những hành vi đi ngược đạo lí của Law.

Erwiana (áo xanh lá) bước ra từ tòa án.

Về phía Erwiana, cô đã trở lại cuộc sống bình thường với bạn bè và những người thân thương. Cô cũng tích cực tham gia vào các hoạt động bảo vệ quyền lợi của người lao động nhập cư. Khi được phỏng vấn về chuyện đã qua, cô bộc bạch: “Những gì tôi phải chịu đựng chưa là gì so với những mất mát mà những người giúp việc nhà khác phải chịu. Tôi có thể tha thứ cho bà Law nhưng tôi mong luật pháp Hồng Kông có những điều chỉnh để bảo vệ những người lao động nhập cư như tôi. Chúng tôi không phải là nô lệ, hãy đối xử với chúng tôi bằng tình yêu thương giữa con người với nhau”.

Cô gái trẻ của chúng ta đã quay về cuộc sống thường ngày của mình bên cạnh bạn bè và người thân.

Cô còn tích cực tham gia các hoạt động xã hội để giúp đỡ những người có hoàn cảnh giống mình trước đây.

Thay lời kết