Bệnh đậu mùa khỉ

Bệnh đậu mùa khỉ là một bệnh hiếm gặp do nhiễm vi rút đậu mùa khỉ. Virus đậu mùa khỉ thuộc giống Orthopoxvirus trong họ Poxviridae. Chi Orthopoxvirus cũng bao gồm vi rút variola (gây bệnh đậu mùa), vi rút vaccin (được sử dụng trong vắc xin đậu mùa) và vi rút đậu mùa bò.

Bệnh đậu mùa khỉ được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1958 hai đợt bùng phát của một bệnh giống thủy đậu xảy ra trên các đàn khỉ được nuôi để nghiên cứu, do đó có tên là ‘bệnh đậu mùa khỉ’.

Trường hợp bệnh đậu mùa khỉ đầu tiên ở người được ghi nhận vào năm 1970 tại Cộng hòa Dân chủ Congo (DRC) trong một thời kỳ nỗ lực tăng cường nhằm loại bỏ bệnh đậu mùa. Kể từ đó, bệnh đậu mùa khỉ đã được báo cáo ở người dân ở một số quốc gia Trung và Tây Phi khác: Cameroon, Cộng hòa Trung Phi, Cote d’Ivoire, Cộng hòa Dân chủ Congo, Gabon, Liberia, Nigeria, Cộng hòa Congo và Sierra Leone. Phần lớn các ca nhiễm trùng là ở Cộng hòa Dân chủ Congo.

Các ca bệnh ở người đã xảy ra bên ngoài châu Phi liên quan đến du lịch quốc tế hoặc động vật nhập khẩu. Các ca bệnh cũng xuất hiện ở Hoa Kỳ, cũng như Israel, Singapore và Vương quốc Anh.

Các ổ chứa tự nhiên của bệnh đậu mùa khỉ vẫn chưa được biết đến. Tuy nhiên, các loài gặm nhấm châu Phi, các loài linh trưởng không phải người (như khỉ) có thể chứa vi rút và lây nhiễm sang người.

Dấu hiệu, triệu chứng

Ở người, các triệu chứng của bệnh đậu mùa khỉ tương tự nhưng nhẹ hơn các triệu chứng của bệnh đậu mùa. Bệnh đậu mùa khỉ bắt đầu với sốt, nhức đầu, đau cơ, kiệt sức.

Sự khác biệt chính giữa các triệu chứng của bệnh đậu mùa và bệnh đậu mùa khỉ là bệnh đậu mùa khỉ làm cho các hạch bạch huyết sưng lên (bệnh nổi hạch) trong khi bệnh đậu mùa thì không.

Thời gian ủ bệnh (thời gian từ khi nhiễm bệnh đến khi có triệu chứng) thường là 7-14 ngày nhưng có thể từ 5-21 ngày.

Bệnh bắt đầu với:

• Sốt

• Đau đầu

• Đau cơ

• Đau lưng

•Sưng hạch bạch huyết

•Ớn lạnh

•Kiệt sức

Trong vòng 1 – 3 ngày (đôi khi lâu hơn) sau khi xuất hiện sốt, bệnh nhân phát ban, thường bắt đầu ở mặt sau đó lan ra các bộ phận khác của cơ thể.

Tổn thương tiến triển qua các giai đoạn sau trước khi tự khỏi:

• Macules

• Papules

• Mụn nước

• Mụn mủ

• Vảy

Bệnh thường kéo dài trong 2-4 tuần. Ở Châu Phi, bệnh đậu mùa khỉ đã được chứng minh là có thể gây tử vong cho 1/10 số người mắc.

Quá trình lây truyền

Sự lây truyền vi rút đậu mùa ở khỉ xảy ra khi một người tiếp xúc với vi rút từ động vật, người hoặc các vật liệu bị nhiễm vi rút.

Vi rút xâm nhập vào cơ thể qua da bị vỡ (ngay cả khi không nhìn thấy), đường hô hấp hoặc niêm mạc (mắt, mũi hoặc miệng).

Sự lây truyền từ động vật sang người có thể xảy ra do vết cắn hoặc vết xước, sơ chế thịt trong bụi cây, tiếp xúc trực tiếp với chất dịch cơ thể hoặc vật liệu bị tổn thương, hoặc tiếp xúc gián tiếp với vật liệu tổn thương, chẳng hạn như qua chất độn chuồng bị ô nhiễm.

Sự lây truyền từ người sang người được cho là xảy ra chủ yếu qua các giọt đường hô hấp lớn. Các giọt đường hô hấp thường không thể di chuyển quá vài feet, vì vậy cần phải tiếp xúc trực tiếp lâu dài. Các phương thức lây truyền từ người sang người khác bao gồm tiếp xúc trực tiếp với chất dịch cơ thể hoặc vật liệu bị tổn thương và tiếp xúc gián tiếp với chất liệu tổn thương,

Vật chủ ổ chứa (vật mang mầm bệnh chính) của virus vẫn chưa được xác định mặc dù các loài gặm nhấm châu Phi được nghi ngờ là có vai trò trong việc truyền bệnh.

Vi rút gây bệnh chỉ mới được phục hồi (phân lập) hai lần từ một loài động vật trong tự nhiên. Trong lần đầu tiên (1985), vi rút được phục hồi từ một loài gặm nhấm châu Phi có vẻ bị bệnh (sóc dây) ở Vùng Equateur của Cộng hòa Dân chủ Congo. Trong lần thứ hai (2012), vi rút đã được phục hồi từ một con mangabey trẻ sơ sinh đã chết được tìm thấy ở Công viên Quốc gia Tai, Cote d’Ivoire.

Phòng ngừa

Có một số biện pháp có thể được thực hiện để ngăn ngừa nhiễm vi rút đậu mùa khỉ:

• Tránh tiếp xúc với động vật có thể chứa vi-rút (bao gồm động vật nhiễm virus hoặc đã chết ở những khu vực xảy ra bệnh ở khỉ).

• Tránh tiếp xúc với bất kỳ vật liệu nào, chẳng hạn như khăn trải giường, đã tiếp xúc với động vật bị bệnh.

• Cách ly bệnh nhân nhiễm bệnh với những người khác có thể có nguy cơ nhiễm bệnh.

• Thực hành tốt vệ sinh tay sau khi tiếp xúc với động vật hoặc người bị nhiễm bệnh. Ví dụ, rửa tay bằng xà phòng, nước hoặc sử dụng chất khử trùng tay có cồn.

• Sử dụng phương tiện bảo vệ cá nhân (PPE) khi chăm sóc bệnh nhân.

JYNNEOS TM  (còn được gọi là Imvamune hoặc Imvanex) là một loại vắc xin vi rút sống giảm độc lực đã được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ phê duyệt để phòng chống bệnh đậu mùa ở khỉ.

Hiện tại, không có phương pháp điều trị an toàn, được chứng minh cho nhiễm vi rút đậu mùa khỉ. Với mục đích kiểm soát đợt bùng phát bệnh dịch, có thể sử dụng vắc-xin đậu mùa, thuốc kháng vi-rút và globulin miễn dịch tiêm chủng (VIG).

Yhocvn.net (Theo CDC)

BÀI CÙNG CHỦ ĐỀ:

+ 6 căn bệnh khủng khiếp nhất trong lịch sử nhân loại