Rối loạn tăng động giảm chú ý ADHD ở người lớn

Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) ở người lớn

Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) là một rối loạn sức khỏe tâm thần bao gồm sự kết hợp của các vấn đề khó tập trung, hiếu động thái quá, có hành vi bốc đồng.

ADHD có thể dẫn đến các mối quan hệ không ổn định, hiệu suất làm việc hoặc học tập kém, lòng tự trọng thấp… Rối loạn tăng động giảm chú ý không chỉ giới hạn ở trẻ em từ 30% – 70%. Trẻ được chẩn đoán bị mặc bệnh rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) tiếp tục có các triệu chứng khi lớn lên.

Ngoài ra, những người chưa từng được chẩn đoán khi còn nhỏ có thể phát triển các triệu chứng rõ ràng hơn khi trưởng thành, gây rắc rối trong công việc hoặc trong các mối quan hệ. Nhiều người lớn không nhận ra mình bị rối loạn tăng động giảm chú ý, khiến họ hoang mang về lý do tại sao mục tiêu của họ dường như tuột khỏi tầm tay.

Dấu hiệu của ADHD ở người lớn:

Nhiều người lớn bị ADHD biết rằng với những người như họ các công việc hàng ngày là một thách thức không nhỏ. Người lớn bị tăng động giảm chú ý có thể khó tập trung, sắp xếp công việc ưu tiên dẫn đến chậm deadline, quên các cuộc họp hoặc kế hoạch đã đặt ra. Người bệnh thiếu khả năng kiểm soát, biểu hiện rõ trong một số tình huống như thiếu kiên nhẫn khi xếp hàng hoặc lái xe dẫn đến bùng phát cơn giận dữ.

Dấu hiệu của ADHD ở người lớn:

– Lái xe mạo hiểm

Một trong những điểm nổi bật của ADHD là khó giữ tâm trí của bạn trong công việc đang làm.

Một trong những điểm nổi bật của ADHD là khó giữ tâm trí của bạn trong công việc đang làm. Điều đó gây rắc rối cho thanh thiếu niên và người lớn khi họ ngồi sau tay lái của phương tiện giao thông. Các nghiên cứu cho thấy những người mắc chứng ADHD có nhiều khả năng chạy quá tốc độ, gặp tai nạn và mất bằng lái xe.

– Dấu hiệu của ADHD ở người lớn:

Mất tập trung

Người lớn mắc chứng ADHD có thể gặp khó khăn khi sắp xếp thứ tự ưu tiên, bắt đầu và hoàn thành công việc. Họ có xu hướng sống vô tổ chức, bồn chồn, dễ bị phân tâm. Một số người bị ADHD gặp khó khăn khi tập trung khi đọc. Việc không có khả năng tập trung, hoàn thành nhiệm vụ có thể làm chệch hướng sự nghiệp, tham vọng, các mối quan hệ.

Các dấu hiệu của ADHD ở người lớn:

Người lớn bị rối loạn tăng động giảm chú ý có thể gặp vấn đề với khả năng tự kiểm soát. Điều này có thể dẫn đến:

+ Khó kiểm soát cơn tức giận

+ Tính tình bốc đồng

+ Thiếu khả năng tuân thủ và sắp xếp các vấn đề ưu tiên

+ Nói ra những suy nghĩ thô lỗ hoặc xúc phạm

+ Khả năng quản lý thời gian kém

+ Gặp vấn đề trong việc tập trung vào một nhiệm vụ, tiến trình hoàn thành công việc

+ Gặp rắc rối khi được phân nhiều nhiệm vụ cùng lúc

+ Tổ chức kế hoạch kém

+ Khả năng chịu đựng cảm giác thất vọng thấp

+ Thay đổi tâm trạng thường xuyên

+ Nóng tính

+ Thường xuyên căng thẳng

+ Bồn chồn, năng động quá mức

Dấu hiệu của ADHD ở người lớn:

Hyperfocus

Một số người lớn bị rối loạn tăng động giảm chú ý có thể tập trung chăm chú vào những thứ họ thích hoặc cảm thấy thú vị. Nhưng họ phải vật lộn để chú ý đến những nhiệm vụ họ không hứng thú. Rắc rối là rất nhiều công việc cần thiết để thành công trong cuộc sống hàng ngày đều buồn tẻ, từ lập danh sách tạp hóa cho đến nộp tài liệu tại nơi làm việc. Những người mắc chứng rối loạn tăng động giảm chú ý có xu hướng bỏ những công việc nhàm chán để chuyển sang những hoạt động thú vị hơn.

Rắc rối gặp phải đối với người mắc rối loạn tăng động giảm chú ý

Ngày nay có vẻ như mọi người đều mắc chứng rối loạn tăng động giảm chú ý, khi chúng ta trả lời tin nhắn văn bản, email, cuộc gọi và môi trường làm việc có nhịp độ nhanh. Mặc dù tất cả những điều này có thể gây mất tập trung, nhưng hầu hết mọi người đều cố gắng tập trung vào những trách nhiệm quan trọng. Ở những người bị rối loạn tăng động giảm chú ý, sự phân tâm cản trở việc hoàn thành các nhiệm vụ quan trọng ở nhà và tại nơi làm việc.

Nếu bạn thường xuyên bồn chồn, khó tập trung, đừng vội kết luận rằng bạn bị ADHD. Các triệu chứng này cũng phổ biến trong các bệnh lý khác. Khả năng tập trung kém là một dấu hiệu kinh điển của bệnh trầm cảm. Sự bồn chồn hoặc lo lắng có thể cho thấy tuyến giáp hoạt động quá mức hoặc rối loạn lo âu. Hãy đến gặp các chuyên gia để kiểm tra xem những tình trạng này có phải là triệu chứng của bệnh rối loạn tăng động giảm chú ý

Nguyên nhân gây ra ADHD?

Ở những người bị ADHD, các chất hóa học trong não được gọi là chất dẫn truyền thần kinh ít hoạt động hơn trong các vùng não kiểm soát sự chú ý. Các nhà nghiên cứu không biết chính xác nguyên nhân gây ra sự mất cân bằng hóa học này, nhưng họ cho rằng gen có thể đóng một vai trò nào đó, bởi vì ADHD thường xảy ra trong gia đình. Các nghiên cứu cũng đã liên kết ADHD với việc tiếp xúc với thuốc lá và rượu trước khi sinh.

Lợi thế

Một biến thể di truyền gây ra các đặc điểm giống ADHD phổ biến hơn ở các dân tộc du mục trên thế giới. Các nhà nghiên cứu cho rằng những đặc điểm như hành vi bốc đồng, thích tìm kiếm sự mới lạ và không thể đoán trước có thể giúp những người du mục truy tìm thức ăn, các nguồn tài nguyên khác. Vì vậy, những phẩm chất tương tự khiến việc trở nên xuất sắc trong công việc bàn giấy là một lợi thế đối với tổ tiên du mục.

Chẩn đoán ADHD ở người trưởng thành

Nhiều người trưởng thành không biết rằng họ bị mắc ADHD cho đến khi họ nhận được sự giúp đỡ chẳng hạn như lo lắng hoặc trầm cảm. Thảo luận về những thói quen kém, những rắc rối trong công việc hoặc những xung đột trong hôn nhân thường cho thấy ADHD gây ra. Để xác định chẩn đoán chứng rối loạn này đã xuất hiện trong thời thơ ấu hay không. Có thể xem học bạ cũ, trò chuyện với người thân về các câu chuyện, vấn đề thời thơ ấu, chẳng hạn như kém tập trung, tăng động.

Kiểm tra ADHD

Trong quá trình đánh giá ADHD, một số chuyên gia sức khỏe tâm thần sử dụng các bài kiểm tra tâm lý thần kinh. Chúng có thể bao gồm các bài kiểm tra tính giờ, dựa trên máy tính để đo lường sự chú ý, kỹ năng giải quyết vấn đề. Xét nghiệm tâm lý thần kinh không cần thiết để chẩn đoán, nhưng nó có thể làm sáng tỏ người bệnh có mắc ADHD và nó ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của một người như thế nào. Nó cũng có thể phát hiện ra các tình trạng cùng tồn tại, chẳng hạn như khuyết tật học tập.

Các biến chứng của ADHD ở người lớn

Đối mặt với các triệu chứng của chứng bệnh ADHD ở tuổi trưởng thành có thể khiến bản thân khó chịu. Đồng thời, nhiều người lớn mắc chứng ADHD phải vật lộn với chứng trầm cảm, lo âu hoặc rối loạn ám ảnh cưỡng chế. Họ cũng có nhiều khả năng hút thuốc, lạm dụng ma túy hơn. Những người bị ADHD có thể hạn chế những vấn đề này bằng cách tìm cách điều trị thích hợp.

Thuốc điều trị ADHD

Các loại thuốc phổ biến nhất cho ADHD là chất kích thích. Có vẻ mỉa mai rằng những người bồn chồn hoặc hiếu động lại nhận được sự trợ giúp từ các chất kích thích. Những những loại thuốc này có thể làm tăng khả năng tập trung, hạn chế tình trạng mất tập trung bằng cách tinh chỉnh các mạch não ảnh hưởng đến sự chú ý. Nếu chất kích thích không đủ trợ giúp, bác sĩ có thể kê toa thuốc chống trầm cảm để ổn định tâm trạng hoặc chất ức chế tái hấp thu norepinephrine có chọn lọc, chẳng hạn như atomoxetine, có thể giúp kiểm soát các hành vi bốc đồng.

Thuốc ADHD hiệu quả như thế nào?

Có ít nghiên cứu về thuốc điều trị ADHD ở người lớn hơn ở trẻ em, nhưng nghiên cứu cho đến nay rất hứa hẹn. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng người lớn dùng chất kích thích có ít triệu chứng ADHD hơn, một số người có thể cảm thấy họ có thể tập trung tốt hơn trong vòng khoảng 30 phút.

Tư vấn cho ADHD

Hầu hết người lớn bị ADHD cải thiện khi họ bắt đầu dùng thuốc. Tư vấn cho ADHD tập trung vào việc sắp xếp tổ chức, thiết lập các thói quen hữu ích, sửa chữa các mối quan hệ và cải thiện các kỹ năng xã hội. Có bằng chứng cho thấy liệu pháp nhận thức-hành vi đặc biệt hữu ích trong việc quản lý các vấn đề của cuộc sống hàng ngày có liên quan đến ADHD.

ADHD dành cho người lớn trong công việc

Giữ lại một công việc có thể là khó khăn đối với những người bị ADHD. Họ thường gặp khó khăn khi chia nhỏ nhiệm vụ và làm theo chỉ dẫn, luôn ngăn nắp và thực hiện đúng thời hạn. Họ cũng dễ mắc lỗi đi trễ và bất cẩn. Trong một cuộc khảo sát quốc gia, chỉ một nửa số người lớn mắc ADHD được làm việc toàn thời gian, so với 72% người lớn không mắc chứng rối loạn này. Những người bị ADHD cũng có xu hướng kiếm được ít tiền hơn so với các đồng nghiệp của họ.

Nghề nghiệp cho người mắc ADHD

Chưa có nhiều nghiên cứu về nghề nghiệp mà những người mắc ADHD có khả năng phát triển. Nhưng chuyên gia ADHD Russell A. Barkely, MD, cho biết bệnh nhân của ông đã xuất sắc trong bán hàng, diễn xuất, quân sự, nhiếp ảnh, huấn luyện thể thao và nhiều nghề thương mại. Một người mắc chứng ADHD có thể theo đuổi hầu hết mọi nghề nghiệp mà họ quan tâm.

Huấn luyện việc làm cho ADHD

Những người bị ADHD có thể cải thiện hiệu suất công việc của họ bằng cách huấn luyện hoặc cố vấn. Người cố vấn sẽ giúp về các kỹ năng tổ chức, chẳng hạn như ghi chép, lập kế hoạch hàng ngày và sắp xếp thứ tự ưu tiên cho danh sách việc cần làm. Một không gian làm việc yên tĩnh, ít phiền nhiễu có thể hữu ích.

ADHD ở người lớn và hôn nhân

ADHD có thể phá hoại hôn nhân và các mối quan hệ khác. Tình trạng này khiến người mắc khó nhớ các cam kết xã hội, ngày sinh nhật hoặc ngày kỷ niệm, hoàn thành công việc gia đình, thanh toán hóa đơn đúng hạn. Người lớn mắc chứng ADHD có thể dễ mất bình tĩnh hoặc có hành vi liều lĩnh. Điều này dẫn đến tỷ lệ ly thân, ly hôn cao hơn.

Huấn luyện cuộc sống cho ADHD

Giống như có một người cố vấn ở nơi làm việc, một số người mắc ADHD được hưởng lợi từ việc có một huấn luyện viên cho cuộc sống hàng ngày. Huấn luyện nói chung là một phần bổ sung cho tư vấn tâm lý chính thức hơn. Người cố vấn giúp bệnh nhân đưa các kỹ năng mới học được vào thực hành trong các tình huống thực tế, dù là tổ chức tại nhà hay lập kế hoạch cho một chuyến đi.

Kỹ năng tổ chức cho người ADHD

Các ứng dụng “tổ chức” trên điện thoại thông minh có thể đặc biệt hữu ích cho những người mắc chứng ADHD. Sử dụng một ứng dụng để tạo danh sách việc cần làm mới mỗi tối sẽ luôn có nó trên điện thoại. Giữ cho danh sách có tổ chức bằng cách sử dụng bốn danh mục: cuộc gọi, email, nhiệm vụ và việc vặt. Các ứng dụng khác có thể giúp cập nhật lịch trình, vì vậy sẽ nhiều sự kiện quan trọng không bị bỏ lỡ.

Mẹo ăn kiêng cho người lớn mắc chứng ADHD.

Một số chuyên gia tin rằng thực phẩm cung cấp năng lượng chất lượng cho não có thể làm giảm các triệu chứng của ADHD. Thực phẩm giàu protein, bao gồm các loại hạt, thịt, đậu và trứng, có thể cải thiện khả năng tập trung. Thay thế các loại tinh bột đơn giản bằng các loại tinh bột phức tạp, như mì ống nguyên hạt hoặc gạo lứt, có thể giúp ngăn chặn tâm trạng thất thường và ổn định mức năng lượng.

Đường có làm trầm trọng hơn ADHD không?

Ý kiến ​​cho rằng đường khiến mọi người trở nên hiếu động là phổ biến, nhưng không có bằng chứng nào cho thấy đồ ngọt gây ra ADHD hoặc làm cho các triệu chứng của bệnh trầm trọng hơn. Nghiên cứu ở trẻ em chỉ ra rằng chuyển sang một chất thay thế đường, chẳng hạn như aspartame, không làm giảm các triệu chứng của ADHD.

Triển vọng cho người lớn mắc chứng ADHD

Người lớn mắc chứng ADHD không phát triển nặng hơn tình trạng bệnh, nhưng nhiều người học cách quản lý nó thành công. Điều trị lâu dài có thể làm giảm các vấn đề tại nhà và tại nơi làm việc, đưa bệnh nhân đến gần hơn với gia đình và mục tiêu nghề nghiệp.

Yhocvn.net (Lược dịch theo Smitha Bhandari, MD)

BÀI CÙNG CHỦ ĐỀ:

+ Phục hồi chức năng cho trẻ tăng động giảm chú ý theo Bộ Y tế

+ Đối phó với biểu hiện tăng động giảm chú ý của trẻ