Phẫu thuật bằng dao Gamma: Một số vấn đề cần được hiểu rõ

Tìm hiểu về phương pháp phẫu thuật bằng dao Gamma qua một số câu hỏi của người bệnh

Phẫu thuật bằng dao Gamma không để lại sẹo?

Đúng. Gọi là phẫu thuật bằng Dao Gamma, có nghĩa là ở đây giống như phẫu thuật cắt bỏ nhưng không phải dùng dao kéo thông thường mà dùng chùm tia Gamma rất mảnh có năng lượng cao đưa vào để tiêu diệt khối u trong não. Kỹ thuật phẫu thuật bằng dao Gamma là phẫu thuật não không vết mổ nên được gọi là xạ phẫu.

Hiện này Bạch Mai là địa chỉ tốt nhất để phẫu thuật u não bằng dao Gamma đúng không?

Đúng. Năm 2005, BV trường ĐH Y Dược Huế đã đầu tư một trung tâm phẫu thuật bằng dao gama đầu tiên trong cả nước. Xét về mặt công nghệ, trung tâm Gama của Bệnh viện Đại học Y dược Huế là một trung tâm hiện đại nhất của khu vực Đông Nam Á. Tuy nhiên dao Gamma quay (có duy nhất ở bệnh viện Bạch Mai ở thời điểm hiện tại) có ưu điểm hơn nhiều so với dao Gamma cổ điển Leksell khác vì các chùm tia phát ra từ nguồn xạ, sẽ thay đổi liên tục do các nguồn và các lỗ quay. Do vậy nó đạt được hiệu quả điều trị cao nhất với mô bệnh mà liều chiếu cho mô lành lại rất thấp. Nên có thể nói ở phía Bắc thì bệnh viện Bách Mai là địa chỉ tin cậy nhất.

Phẫu thuật bằng dao Gamma không gây chảy máu?

– Đúng. Từ trước đến nay, khi nói tới phẫu thuật, người ta nghĩ ngay tới việc dùng dao mổ cắt phần tổn thương rồi may lại. Hiện nay, việc này có thể được thực hiện hoàn toàn khác nhờ một loại “dao mổ” mới là tia phóng xạ Gamma. Tia Gamma không phải là dao nhưng thầy thuốc sẽ dùng Gamma để tiêu diệt khối bướu như một cuộc mổ, vì vậy không gây chảy máu. Tia Gamma có nồng độ mạnh từ nhiều nguồn chiếu sẽ tập trung vào một chỗ để có thể điều trị những tổn thương trong não, đặc biệt là ung thư. Cách nói “dao Gamma” dễ làm cho bệnh nhân hiểu lầm, đúng ra nên dùng thuật ngữ “kỹ thuật xạ phẫu bằng dao Gamma” thì đúng hơn, vì dao Gamma chẳng dính dáng gì đến mổ mà thực sự là thiết bị xạ trị.

Xạ phẫu bằng dao gamma dùng để điều trị bướu não và tổn thương trong não?

– Đúng. Dao Gamma được xem xét sử dụng cho một số trường hợp bướu não và tổn thương dị dạng mạch máu não có kích thước nhỏ, nằm ở vị trí sâu, khó với tới một cách an toàn hoặc khó “bứng trọn” bằng lưỡi dao mổ. Máy xạ trị cobalt 60 và dao Gamma đều dùng chất đồng vị phóng xạ nhưng về mặt kỹ thuật dao gamma dùng liều lượng mạnh hơn để tia phóng xạ tụ vô đúng mức và chính xác, vì vậy dao Gamma phù hợp cho bướu não.

Dao Gamma đặc trị cho điều trị u não?

Đúng. Dao Gamma là để điều trị các u não, tổn thương dị dạng mạch máu não có kích thước nhỏ, nằm ở vị trí sâu, khó với tới một cách an toàn bằng lưỡi dao mổ thông thường. Khi tổn thương nằm sâu, nếu mổ hở như thông thường, phẫu thuật viên có thể làm tổn thương vùng não lành, gây biến chứng cho bệnh nhân sau đó như rối loạn thần kinh, tâm thần, liệt nửa người hoặc liệt các vùng thần kinh. Thậm chí nếu đụng chạm đến những trung khu thần kinh quan trọng, bệnh nhân còn có thể tử vong ngay trên bàn mổ.

Dùng dao Gamma để điều trị u ác tính rất hiệu quả?

Đúng. Dao Gamma đặc biệt có giá trị cao đối với những trường hợp u ác tính di căn lên não. Khi di căn đến những cơ quan trong cơ thể, u ác tính thường tạo ra nhiều khối u khác nhau và gây chèn ép. Đối với những cơ quan thông thường, u ác tính thường không tạo ra hậu quả tức thời, nhưng đối với não lại gây ra tăng áp lực trong sọ, đe dọa tức khắc đến tính mạng bệnh nhân. Khi can thiệp bằng dao Gamma, hiện tượng chèn ép được giải quyết, phù não giảm nhanh chóng, kéo dài sự sống cho bệnh nhân.

Dao Gamma có thể điều trị ung thư?

Sai. Gần đây, một số cơ sở y tế đã sử dụng dao Gamma trong điều trị ung thư. Điều này gây hiểu lầm cho người bệnh rằng phẫu thuật bằng dao Gamma có thể điều trị các loại ung thư ở mọi giai đoạn mà không gây chảy máu và không để lại sẹo. Xạ phẫu dùng dao Gamma chỉ là một phương pháp tiến bộ trong điều trị. Đặc biệt, trong điều trị ung thư việc vận dụng đa mô thức kết hợp rất quan trọng như dùng thuốc, phối hợp phẫu thuật và xạ trị tùy theo từng loại ung thư và từng giai đoạn thì mới mang lại hiệu quả điều trị tối đa cho người bệnh.

Lạm dụng dao gamma sẽ gây nguy hiểm?

Đúng. Gamma là tia phóng xạ, nếu dùng lâu dài tia phóng xạ sẽ tàn phá tế bào ung thư nhưng đồng thời sẽ hủy hoại cả những mô lành và có thể gây ung thư. Kể cả xạ trị bằng máy cobalt 60 hay gia tốc quá liều cũng gây hoại tử những bộ phận nằm gần vùng chiếu xạ. Vì vậy, điều trị bướu não bằng gamma cần phải có sự phối hợp giữa bác sĩ chuyên khoa ngoại thần kinh, bác sĩ xạ trị ung bướu, kỹ sư vận dụng máy chiếu Gamma để giúp định vị khối bướu một cách chính xác và bảo tồn những mô lành trong não

Dùng dao Gamma không phù hợp với những khối u cần cắt bỏ?

Đúng. Trường hợp bệnh nhân cần phẫu thuật cắt trọn khối bướu ung thư thì việc sử dụng dao gamma thay vì mổ sẽ có nguy cơ cho bệnh chuyển sang giai đoạn nặng hơn. Mặt khác, trường chiếu của dao Gamma chỉ tập trung một chỗ nên khó đủ rộng để bao trùm khối bướu ở trên thân. Các máy xạ trị trong, xạ trị ngoài, máy gia tốc hoặc cobalt 60 (Bệnh viện K – Hà Nội, Bệnh viện Ung Bướu – TPHCM) đã được tính liều phù hợp và đủ rộng nên phù hợp với những khối bướu ở những vị trí khác trên cơ thể ngoài não.

Yhocvn.net