Giải mã bí ẩn loại thuốc khiến hơn 10.000 em bé mang dị tật

60 năm kể từ khi thuốc Thalidomide được xác định khiến hơn 100.000 thai nhi chết, trên 10.000 bé dị tật bẩm sinh, đến nay nguyên nhân mới sáng tỏ.

Thalidomide từ năm 1954 từng được nhiều bà bầu tin dùng để rồi sinh ra hơn 10.000 em bé bị dị tật tay, chân. Vụ việc này bị đánh giá là một trong những bê bối y khoa trầm trọng nhất lịch sử loài người. 

Suốt thời gian dài, các nhà khoa học không biết vì sao Thalidomide làm hại thai nhi đến vậy. Gần đây, các nhà khoa học từ Viện Ung thư Dana-Farber (Mỹ) mới phát hiện nó phá vỡ một loạt protein như SALL4  liên quan đến việc giải mã gen. Thiếu các protein này, mô không thể phát triển hoàn thiện thành nội tạng và các chi của thai nhi

“Có sự tương đồng giữa các khuyết tật bẩm sinh do Thalidomide và những người mang gen SALL4 đột biến”, Science Alert dẫn lời nhà dược học Eric Fischer tham gia công trình nghiên cứu mới. “Các bằng chứng chỉ ra sự gián đoạn SALL4 chính là gốc rễ dẫn đến sự tàn phá thai nhi của Thalidomide“.

Butch Lumpkins, một nạn nhân của Thalidomide. Ảnh: DM.

Năm 1954, Thalidomide lần đầu tiên được tổng hợp bởi Công ty dược phẩm Chemie Grünenthal (Đức). Thử nghiệm trên động vật chứng tỏ thuốc không độc hại. Hai năm sau đó, giới khoa học xác nhận Thalidomide an toàn cho người. Dần dần, Thalidomide được thai phụ khắp thế giới sử dụng để giảm ốm nghén. 

Cuối thập niên 50, các bác sĩ Đức bắt đầu nhận thấy sự gia tăng đột biến về số ca dị tật bẩm sinh. Năm 1960, bác sĩ nhi Widukind Lenz chính thức công bố mối liên hệ giữa dị tật trẻ sơ sinh và Thalidomide. Ngay lập tức, công ty Grünenthal thu hồi toàn bộ sản phẩm khỏi thị trường nội địa.

Bé Georgina Harrison bị dị tật tương tự người bố do bà nội em dùng Thalidomide. Ảnh: REX.

Tại các nước khác, động thái can thiệp diễn ra chậm hơn. Năm 1962, mọi dược phẩm chứa Thalidomide hoàn toàn biến mất trên thị trường. Tuy vậy Thalidomide đã ảnh hưởng tới hơn 120.000 đứa trẻ. Hầu hết các bé chết trước khi chào đời, khoảng 10.000 em sinh ra với tay, chân ngắn dị thường và các đốt, ngón không rõ ràng, thậm chí dính lại với nhau.

Trải qua hàng chục năm, không ai hiểu tại sao Thalidomide gây hậu quả nghiêm trọng đến vậy. Đến những năm 80, thuốc tái xuất dưới dạng dược phẩm điều trị ung thư nhờ khả năng ngăn cản sự phát triển mạch máu trong khối u.

Thalidomide từng được các bà bầu sử dụng để giảm ốm nghén. Ảnh: SSPL.

Từ công trình nghiên cứu của Viện Ung thư Dana-Farber, các nhà khoa học không chỉ tìm ra nguyên nhân  Thalidomide làm hại thai nhi mà còn kỳ vọng thay đổi tương lai ngành dược. Trên thực tế, Thalidomide vẫn mang tiềm năng lớn và có khả năng cứu người. “Chúng ta giờ đây đã biết thuốc này tác động đến một số protein cụ thể”, Fischer nói. “Kết quả này sẽ giúp các nhà sản xuất điều chế loại thuốc chữa trị hiệu quả mà không gây dị tật”. 

Minh Nguyên

Nguồn: VnExpress