Bệnh celiac ở trẻ em: dấu hiệu, nguyên nhân, cách điều trị hiệu quả

Bệnh Celiac là một rối loạn tự miễn dịch. Nó xảy ra khi ai đó không dung nạp thực phẩm với gluten. Gluten (GLOOT-in) là tên chung của protein có trong lúa mì, lúa mạch đen, lúa mạch và các loại ngũ cốc khác.

Trong bệnh celiac (SEE-lee-ak), cơ thể không thể hấp thụ các chất dinh dưỡng quan trọng. Nếu điều đó xảy ra, một người có thể bị suy dinh dưỡng.

Các bác sĩ không biết chắc chắn tại sao hệ thống miễn dịch lại phản ứng với gluten. Nhưng nếu trẻ mắc bệnh celiac, có nhiều cách để kiểm soát các triệu chứng và ngăn ngừa tổn thương ở ruột.

Dấu hiệu và triệu chứng của bệnh Celiac là gì?

Bệnh celiac là bệnh đường ruột nhạy cảm với gluten có thể gây ra nhiều triệu chứng khác nhau. Trẻ sơ sinh có thể không tăng cân và độ dài như mong đợi, tình trạng này gọi là chậm phát triển. Trẻ lớn hơn có thể có triệu chứng sau:

+ Tiêu chảy

+ Táo bón

+ Phân nhạt màu, có mùi hôi

+ Đau bụng và đầy hơi

+ Giảm cân

+ Mệt mỏi

+ Đau đầu

+ Phát ban da (thường ở thanh thiếu niên và người trưởng thành), đặc biệt là quanh khuỷu tay và đầu gối.

Một số người không có bất kỳ triệu chứng nào

Các triệu chứng có thể xảy ra bất cứ lúc nào trong cuộc đời của trẻ. Một số trẻ gặp vấn đề khi lần đầu tiên ăn gluten, nhưng những trẻ khác lại gặp các triệu chứng này nhiều năm sau khi tiêu thụ các sản phẩm gluten một cách an toàn.

Trẻ em có thể xuất hiện những dấu hiệu đầu tiên của bệnh celiac ngay sau khi bắt đầu ăn thức ăn đặc như ngũ cốc. Các dấu hiệu có thể bao gồm tiêu chảy, đau dạ dày và không tăng cân theo quy chuẩn sức khỏe.

Theo thời gian, trẻ có thể không đạt được chiều cao như mong đợi, có thể bị thiếu máu, lở miệng và có thể gặp các vấn đề về hành vi.

Nguyên nhân gây bệnh Celiac?

Trong bệnh celiac, gluten kích hoạt hệ thống miễn dịch làm tổn thương nhung mao.Nhung mao là những hình chiếu giống như ngón tay trong niêm mạc ruột non giúp hấp thụ chất dinh dưỡng từ thức ăn và đưa chúng vào máu. Các nhung mao bị tổn thương không thể hấp thụ các vitamin và khoáng chất mà trẻ cần để phát triển.

Nguyên nhân của bệnh celiac không được biết rõ. Nó có xu hướng di truyền trong gia đình, vì vậy trẻ có tiền sử gia đình mắc bệnh này có thể dễ mắc bệnh hơn. Nó cũng có thể xảy ra cùng với các rối loạn khác, chẳng hạn như hội chứng Down, hội chứng Williams, bệnh tiểu đường loại 1 và rối loạn tuyến giáp tự miễn.

Bệnh Celiac được chẩn đoán như thế nào?

Chẩn đoán bệnh celiac thường bắt đầu bằng xét nghiệm máu để tìm kháng thể chống lại gluten và các protein khác trong niêm mạc ruột. Kháng thể là các protein mà hệ thống miễn dịch tạo ra để nhận biết và loại bỏ vi trùng cũng như những thứ khác mà nó coi là mối đe dọa. Chúng thường ở lại trong cơ thể người và cơ thể con người phải chiến đấu lại với vi trùng hoặc vấn đề bệnh. Nếu xét nghiệm máu phát hiện hàm lượng kháng thể kháng gluten cao, bác sĩ có thể sẽ làm sinh thiết ruột non để gửi đi xét nghiệm.

Để làm sinh thiết, các bác sĩ đưa một ống dài và mỏng (gọi là ống nội soi) qua miệng và dạ dày vào ruột non để lấy một mẫu mô nhỏ. Trẻ thường được dùng thuốc an thần hoặc gây mê toàn thân để ngủ trong suốt quá trình thực hiện thủ thuật.

Nếu một đứa trẻ được chẩn đoán mắc bệnh celiac, anh chị em, cha mẹ và ông bà của chúng cũng nên đi xét nghiệm. Họ có thể mắc bệnh nhưng không có triệu chứng. Bệnh Celiac không được phát hiện ở người lớn trong một thời gian dài có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

Bệnh celiac được điều trị như thế nào?

Không có cách chữa trị bệnh celiac. Các nhà nghiên cứu đang nghiên cứu các phương pháp điều trị mới và nhiều phương pháp cho thấy có nhiều hứa hẹn. Nhưng hiện tại, tình trạng này được kiểm soát bằng chế độ ăn không chứa gluten. Điều này cho phép niêm mạc ruột lành lại và giúp giảm bớt các triệu chứng.

Thay đổi chế độ ăn uống

Nếu trẻ mắc bệnh celiac, bác sĩ sẽ hướng dẫn cha mẹ những loại thực phẩm mà trẻ có thể ăn và những loại nên tránh. Những thay đổi này sẽ ảnh hưởng lớn đến cuộc sống hàng ngày của gia đình và chế độ ăn uống của trẻ. Vì vậy, bác sĩ có thể đề nghị cha mẹ gặp chuyên gia dinh dưỡng để được tư vấn.

Chế độ ăn của trẻ không nên có lúa mì, lúa mạch, lúa mạch đen và các loại ngũ cốc liên quan. Không có luật nào yêu cầu các nhà sản xuất thực phẩm liệt kê gluten trên nhãn thực phẩm, vì vậy việc đảm bảo trẻ tránh được gluten có thể khó khăn. Tại Hoa Kỳ, tất cả các loại thực phẩm phải được dán nhãn rõ ràng nếu chúng chứa bất kỳ chất nào trong số 8 chất gây dị ứng thực phẩm hàng đầu, bao gồm cả lúa mì.

Nhưng không có lúa mì không có nghĩa là không có gluten – một số sản phẩm không chứa lúa mì có thể có các loại ngũ cốc chứa gluten như lúa mạch và lúa mạch đen trong đó.

Đọc kỹ nhãn thực phẩm trên tất cả các món trước khi mua hoặc cho trẻ ăn. Và giúp trẻ học cách làm điều đó.

Tìm các lựa chọn an toàn

Dưới đây là một số mẹo cần nhớ khi lựa chọn thực phẩm:

+ Bắt đầu với những thực phẩm trẻ có thể ăn. Thực phẩm và nguyên liệu an toàn bao gồm thực phẩm làm từ bột ngô, gạo, kiều mạch, lúa miến, củ dong, đậu garbanzo (đậu xanh), quinoa, khoai mì, teff và khoai tây. Tất cả các loại thịt, cá, thịt gà, các loại đậu, quả hạch, hạt, dầu, sữa, pho mát, trứng, trái cây và rau cũng được chấp nhận.

+ Chú ý đến sự lây nhiễm chéo: đôi khi, thực phẩm không chứa gluten có thể tiếp xúc với thực phẩm có chứa gluten (gọi là lây nhiễm chéo). Ví dụ: vụn bánh mì làm từ lúa mì thông thường có thể lọt vào mứt, phết hoặc gia vị nếu mọi người không cẩn thận sử dụng dao hoặc dụng cụ mới mỗi lần. Giữ đồ gia vị trong chai có thể bóp được và sử dụng bơ, mứt và phết riêng cho những người mắc bệnh celiac là một ý tưởng tốt. Cũng có thể giữ một máy nướng bánh mì riêng cho bánh mì không chứa gluten.

+ Làm sạch các thiết bị, dụng cụ và bề mặt làm việc trước khi chế biến các sản phẩm không chứa gluten, đặc biệt là sau khi xử lý thực phẩm có chứa gluten. Rửa tay kỹ và thường xuyên khi chuẩn bị thức ăn.

+ Trong nhà hàng: hãy cho người phục vụ hoặc nhân viên nhà bếp biết về tình trạng của trẻ để họ biết rằng thức ăn của trẻ không được chứa gluten và các thành phần liên quan.

+ Trong các cửa hàng tạp hóa: hầu hết đều bán một số loại bánh mì, ngũ cốc, hỗn hợp làm bánh, bánh quy, bánh quy giòn và các sản phẩm khác không chứa gluten. Các cửa hàng thực phẩm tốt cho sức khỏe và chợ thực phẩm tự nhiên có thể có nhiều lựa chọn hơn về những loại thực phẩm này. Bỏ qua các sản phẩm không chứa gluten vì có nguy cơ lây nhiễm chéo.

Điều gì sẽ xảy ra nếu trẻ ăn thứ gì đó có gluten?

Ngay cả với những biện pháp phòng ngừa này, trẻ vẫn có thể ăn phải gluten vào một thời điểm nào đó. Điều đó không sao cả – một lần tiếp xúc nhỏ có thể gây viêm nhẹ ở ruột, nhưng có thể sẽ không dẫn đến các triệu chứng ngay lập tức. Thông thường, niêm mạc ruột non sẽ tự thay mới hoàn toàn sau mỗi 3–4 ngày. Vì vậy, chỉ sau một sự cố, các tế bào mới sẽ nhanh chóng thay thế những tế bào bị hư hỏng. Tuy nhiên, việc tiếp xúc nhiều lần với gluten sẽ dẫn đến tổn thương liên tục ở niêm mạc ruột.

Cha mẹ có thể giúp đỡ trẻ như thế nào?

Nếu trẻ mắc bệnh celiac, hãy nói với những người lớn khác như người chăm sóc, giáo viên, y tá trường học, nhân viên tư vấn trại, người giữ trẻ, cha mẹ của bạn bè và giải thích tầm quan trọng của việc để trẻ tránh xa thực phẩm có gluten. Dạy trẻ lớn hơn không nhận thức ăn từ người khác trừ khi chúng từ người có thể đảm bảo thực phẩm không chứa gluten.

Giúp trẻ thích nghi với chế độ ăn không chứa gluten. Đây có thể là một thách thức, đặc biệt là lúc đầu. Nhưng theo thời gian, cha mẹ và trẻ sẽ biết loại thực phẩm nào được phép và loại nào không, giúp việc tìm kiếm các bữa ăn, đồ ăn nhẹ và nguyên liệu an toàn trở nên dễ dàng hơn.

Hãy trấn an trẻ rằng chúng không đơn độc với những vấn đề về chế độ ăn uống này.

BÀI CÙNG CHỦ ĐỀ:

5 nguyên nhân gây rối loạn tiêu hóa ở trẻ em

Bệnh Celiac căn bệnh đường ruột và những đặc tính riêng biệt

Thực phẩm tự nhiên cải thiện đầy hơi, chướng bụng ngày Tết

Yhocvn.net (Lược dịch theo kidshealth)