Vị thuốc từ cá mè

Cá mè còn có tên khác là : liên ngư, bạch cước liên, phường ngư. Có nhiều loài cá mè, nhưng cá mè trắng và mè hoa là phổ biến hơn cả.

Cá mè.

Cá mè còn có tên khác là : liên ngư, bạch cước liên, phường ngư. Có nhiều loài cá mè, nhưng cá mè trắng và mè hoa là phổ biến hơn cả.

Bộ phận dùng: Thịt, mỡ và mật cá. Thịt cá có nhiều protid; mỡ cá có nhiều acid béo không no; mật cá chứa sterol tương tự như mật cá trắm và cá chép.

Theo y học cổ truyền cá mè vị ngọt, tính ấm, không độc, có tác dụng bổ não tuỷ, nhuận phế, ích tỳ vị. Trong sách thuốc cổ có ghi: Thịt cá mè trắng có tác dụng khai vị, hạ khí, điều hoà ngũ tạng, chống hư huyết mạch, bổ gan, sáng mắt. Dùng cho các trường hợp tỳ vị hư hàn, ăn kém, đau bụng, đầy bụng, da thô ráp, tróc da và da khô. Người cao tuổi dùng cá mè thường xuyên chống được đau đầu, giảm trí nhớ, ho đờm, hen suyễn.

Dưới đây là một số món ăn bài thuốc có cá mè để bạn đọc tham khảo và áp dụng:

+ Cá mè tươi 300g, khởi tử 30g. Cá mè làm sạch, bỏ đầu và xương, thái lát mỏng; nấu kỹ với khởi tử. Trước khi ăn có thể thêm giá đỗ xanh, gừng, rau mùi, rau cần, hành, muối, hồ tiêu; đun chín. Ăn trong ngày. Dùng cho người suy nhược, sốt, chán ăn.

+ Canh cá mè hạt mướp: Cá mè 1 con, hạt mướp 30g, nghệ vàng 10g. Nấu ở dạng canh, mỗi ngày 1 lần. Dùng cho các trường hợp huyết hư sau đẻ và thiếu sữa.

+ Canh cá mè gừng tươi: Cá mè 1 con, gừng tươi 18 – 30g. Cá mè làm sạch; gừng tươi 1 củ, cạo vỏ, đập giập nhưng vẫn còn cả thân củ; thêm hồ tiêu, hành tươi, gia vị nấu ở dạng canh cá. Cho ăn liên tục đợt 5 – 7 ngày. Dùng cho các trường hợp tỳ vị dương hư, hư hàn, ăn kém, chậm tiêu, đầy ợ hơi, sợ lạnh, ho suyễn, nôn ói.

+ Cá mè hầm đậu đỏ: Cá mè 1 con, đậu đỏ hạt 30g. Cá mè làm sạch, cho vào nồi hầm nhừ với đậu đỏ, thêm gia vị thích hợp. Đợt dùng 5 – 7 ngày. Dùng cho các bệnh nhân phù nề, tiểu tiện ít.

+ Đầu cá mè hầm thiên ma: Đầu cá mè 1 khúc, thiên ma 15g. Cho đầu cá, thiên ma, thêm muối gia vị và nước với số lượng thích hợp, hầm nhừ. Cho ăn một đợt 5 – 7 ngày. Dùng cho các trường hợp đau đầu hoa mắt chóng mặt (huyễn vững), mỏi mệt tay chân.

+ Mỡ cá mè có nhiều ở phần bụng cá, rán lấy mỡ, dùng chữa bỏng.

Kiêng kỵ: Cá mè tính chất ôn nhiệt, ăn nhiều sinh nội nhiệt khát nước loét miệng; vì vậy các trường hợp dương thịnh, nội nhiệt táo bón, lở ngứa, mụn nhọt không nên ăn. Không nên ăn gỏi cá mè hoặc ăn cá chưa nấu chín, do cá thường mang ấu trùng sán lá gan.

TS. Nguyễn Đức Quang

Nguồn: SKDS