Viêm da cơ địa: triệu chứng, chẩn đoán, điều trị

Viêm da cơ địa (atopic dermatitis) trước đây gọi là chàm thể tạng, là một bệnh da rất hay gặp. Bệnh có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi. Tiến triển của bệnh rất dai dẳng. Hình ảnh lâm sàng của viêm da cơ địa thay đổi theo từng giai đoạn bệnh, từng thời kỳ, lứa tuổi.

Bệnh thường liên quan đến yếu tố cơ địa, tiền sử bị các bệnh dị ứng như hẹn phế quản, mày đay, viêm da tiếp xúc… Vì vậy, việc điều trị vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn.

Căn nguyên và sinh bệnh học

Đa số các tác giả cho rằng, sự kết hợp của một cơ địa dị ứng với những tác nhân kích thích từ bệnh trong hay bên ngoài của cơ thể là nguyên nhân chính gây ra bệnh.

Cơ địa dễ bị dị ứng (atopy): yếu tố di truyền

Các tác nhân kích thích:

– Tác nhân nội sinh

+ Yếu tố thần kinh

+ Thay đổi nội tiết.

+ Rối loạn chuyển hóa.

– Tác nhân ngoại sinh:

+ Dị nguyên: bụi phấn hoa, thức ăn, vi khuẩn, virus, nấm….

+ Môi trường

– Vai trò của IgE: hầu hết các bệnh nhân viêm da cơ địa đều có nồng độ IgE trong máu cao.

– Thay đổi miễn dịch:

+ Thay đổi miễn dịch tại chỗ

+ Thay đổi miễn dịch toàn thân

Triệu chứng lâm sàng

Viêm da cơ địa ở trẻ < 2 tuổi (giai đoạn ấu thơ): gặp ở trẻ từ 2-3 tháng tuổi.

Thương tổn cơ bản là các mụn nước tập trung thành đám. Các mụn nước tiến triển theo các giai đoạn:

– Giai đoạn tấy đỏ

– Giai đoạn mụn nước

– Giai đoạn chảy nước/xuất tiết.

– Giai đoạn đóng vảy

– Giai đoạn bong vảy da

Vị trí: hay gặp ở má, trán, cằm. Tuy nhiên, có thể lan ra tay, chân, lưng, bụng…. có tính chất đối xứng.

Triệu chứng cơ năng: ngứa

Viêm da cơ địa ở trẻ em từ 2 – 12 tuổi: hay gặp nhất là lứa tuổi từ 2- 5

– Thương tổn cơ bản là các sần nổi cao hơn mặt da, tập trung thành mảng hoặc rải rác, Da dày, liken hóa. Có thể gặp các mụn nước tập trung thành đám.

– Vị trí thương tổn: mặt duỗi hay nếp gấp như khuỷu tay, khoeo chân, cổ tay, mi mắt, thương tổn ở hai bên hoặc đối xứng.

– Triệu chứng cơ năng: rất ngứa.

Viêm da cơ địa ở thanh thiếu niên và người lớn

– Bệnh tiến triển từ giai đoạn trẻ em chuyển sang, một số khởi phát ở tuổi dậy thì, một số phát ở tuổi lớn hơn.

– Thương tổn cơ bản: sần nổi cao hơn mặt da, rải rác hoặc tập trung thành đám. Có thể có một số mụn nước kèm theo nhiều vết xước do gãi.

– Vị trí khu trú của thương tổn hay gặp ở các nếp gấp như kheo chân, khuỷu tay, cổ tay, vùng hậu môn sinh dục, núm vú…

– Triệu chứng cơ năng: rất ngứa.

Những triệu chứng không điển hình

– Khô da (xerosis)

– Dấu hiệu vẽ nổi (dermographism)

– Viêm da lòng bàn tay, bàn chân.

Chẩn đoán

– Chẩn đoán xác định: phải dựa vào nhiều triệu chứng, yếu tố liên quan và tùy từng giai đoạn. Hiện này có rất nhiều bộ tiêu chuẩn để chẩn đoán.

Điều trị

Nguyên tắc điều trị

– Phối hợp điều trị tại chỗ và toàn thân

– Chú ý điều trị các bệnh cơ địa (atopy) nếu có.

– Điều trị đúng theo từng giai đoạn.

– Chế độ ăn uống hợp lý.

Điều trị tại chỗ: từng giai đoạn bệnh cấp tính, bán cấp, mạn tính.

Toàn thân

– Kháng histamin tổng hợp

– Vitamin C

– Nếu có bội nhiễm: dùng kháng sinh

Các phương pháp khác

– UVA, UVB hoặc LASER he – ne.

– Các thuốc ức chế miễn dịch.