Phục hồi chức năng viêm mỏm trên lồi cầu ngoài theo BYT

Đặc trưng của bệnh viêm mỏm trên lồi cầu ngoài là triệu chứng đau tại vùng lồi cầu ngoài cánh tay.

Viêm mỏm trên lồi cầu ngoài xương cánh tay còn được gọi là khuỷu tay của người chơi tennis với đặc trưng bởi triệu chứng đau tại vùng lồi cầu ngoài cánh tay. Tổn thương cơ bản là viêm chỗ bám của gân các cơ duỗi cổ tay hay ngón tay do hoạt động quá mức hoặc tình trạng căng giãn do các động tác đối kháng ở tư thế ngửa cổ tay, ngoài ra còn do lặp đi lặp lại hàng ngày trong thời gian dài các động tác xoay, vặn, đan lát… thường là do quá tải. Bệnh hay gặp ở lứa tuổi từ 40 đến 50, có thể tự khỏi nếu nghỉ hoặc kéo dài từ vài tuần đến vài năm.

Một số nguyên nhân thường gặp

Quá tải

Trong bệnh viêm mỏm trên lồi cầu, gân cơ hay bị tổn thương nhất là gân duỗi cổ tay quay ngắn. Gân này có vai trò giữ vững cổ tay khi khuỷu duỗi thẳng, chẳng hạn như khi vận động viên ten-nít thực hiện cú đập bóng. Khi bị quá tải do các vận động lặp đi lặp lại nhiều lần, tổn thương rách gân vi thể sẽ xảy ra tại chỗ bám của gân vào mỏm trên lồi cầu. Ngoài ra, do vị trí giải phẫu của gân duỗi cổ tay quay ngắn, khi khớp khuỷu co duỗi, gân này sẽ bị cọ sát vào mỏm trên lồi cầu, lâu ngày sẽ dẫn đến gân bị mòn, rách theo thời gian.

Tuổi tác

Cho dù bất kỳ ai cũng có thể bị bệnh viêm mỏm trên lồi cầu xương cánh tay, song đa số bệnh nhân đều ở trong độ tuổi 30 đến 50 tuổi.

Nghề nghiệp

Không chỉ có vận động viên mới bị bệnh viêm mỏm trên lồi cầu xương cánh tay.

Những người làm các công việc phải vận động các cơ cẳng tay nhiều hoặc liên tục như thợ sơn, thợ sửa ống nước, thợ mộc đều dễ có khả năng mắc bệnh này. Những người làm công việc nội trợ cũng dễ bị bệnh này hơn những người khác.

Không rõ nguyên nhân

Đôi khi viêm mỏm trên lồi cầu xương cánh tay xảy ra mà không tìm thấy nguyên nhân.

Chẩn đoán viêm mỏm trên lồi cầu ngoài

Hỏi bệnh

– Đau vùng lồi cầu ngoài cánh tay, có thể lan xuống cẳng tay, mặt mu tay

– Đau khi làm một số động tác như duỗi cổ tay, lắc, nâng một vật nặng, mở cửa…

– Giảm khả năng duỗi cổ tay và cầm nắm.

Khám và lượng giá chức năng

– Không có biểu hiện các triệu chứng toàn thân như sốt, thiếu máu, gầy sút

– Các động tác vận động khớp khuỷu bình thường

– Có thể thấy sưng nề nhẹ tại điểm trên lồi cầu ngoài xương cánh tay

– Ấn vào điểm trên lồi cầu ngoài xương cánh tay đau chói.

– Đau xuất hiện hoặc tăng lên khi làm các động tác đối kháng ở tư thế duỗi cổ tay và ngửa bàn tay

Chỉ định xét nghiệm cận lâm sàng

– Các xét nghiệm về viêm và sinh hóa bình thường

– X quang khớp khuỷu

Chẩn đoán phân biệt viêm mỏm trên lồi cầu ngoài 

– Thoái hóa khớp khuỷu: Biểu hiện rõ trên X quang.

– Viêm túi thanh dịch khuỷu tay

– Bệnh lý rễ cột sống cổ (C5 – C7) đau dọc từ vai xuống bàn tay, kèm theo rối loạn cảm giác, MRI thấy hình ảnh tổn thương

Nguyên tắc phục hồi chức năng và điều trị viêm mỏm trên lồi cầu ngoài  

– Giảm đau.

– Phục hồi các hoạt động chức năng hàng ngày của khuỷu, cánh tay, bàn tay

Các phương pháp và kỹ thuật phục hồi chức năng viêm mỏm trên lồi cầu ngoài:

+ Nghỉ ngơi và tập luyện đóng vai trò quan trọng quyết định khỏi bệnh: Điều chỉnh các động tác của khuỷu, cẳng tay, bàn tay, cổ tay khi làm việc, trong sinh hoạt để tránh các động tác đột ngột, quá mức. Cố định bằng đai chun cổ tay, khuỷu tay. Tập luyện các bài tập mạnh cơ và kéo giãn các cơ bị ảnh hưởng, cường độ tập đến mức độ căng không gây đau.

+ Điều trị bằng nhiệt vùng lồi cầu ngoài xương cánh tay: Có thể chọn một trong các phương pháp nhiệt sau: Hồng ngoại, đắp paraphin hoặc bùn khoáng, từ trường nhiệt, sóng ngắn

+ Điện phân dẫn thuốc chống viêm giảm đau như Natrisalicylat 3% đặt tại vùng mỏm trên lồi cầu ngoài cánh tay.

+ Siêu âm: Có thể sử dụng dòng liên tục hoặc xung, có thể dùng siêu âm dẫn thuốc chống viêm giảm đau dạng mỡ như Voltaren emulgel…

+ Kích sốc: 1 tuần/lần

+ Kỹ thuật di động mô mềm

Thuốc điều trị phục hồi chức năng viêm mỏm trên lồi cầu ngoài  

+ Dòng Acetaminophen (paracetamol) 500mg X 4 viên/ngày. Có thể kết hợp với codeine (Efferalgan codeine) hoặc tramadon (Ultracet) tuy nhiên chỉ nên dùng ngắn ngày

+ Dòng chống viêm giảm đau không steroid (NSAID): Dùng liều thấp, ngắn ngày. Cẩn trọng khi dùng cho bệnh nhân lớn tuổi, có tiền sử bệnh lý đường tiêu hóa, tim mạch hoặc suy thận mạn. Có thể dùng đường uống hay đường bôi ngoài da.

+ Tiêm corticoid tại chỗ: Tiêm 0,5ml tại chỗ trong trường hợp đau nặng hoặc dai dẳng. Tiêm lại tối thiểu sau 3 tháng

Theo dõi và tái khám phục hồi chức năng viêm mỏm trên lồi cầu ngoài  

– Các chỉ số theo dõi: Tình trạng đau, các hoạt động chức năng sinh hoạt hàng ngày người bệnh.

– Tái khám 1 tháng/lần sau đợt điều trị đau cấp, sau đó 3 tháng/lần.

Yhocvn.net (Trích theo hướng dẫn Phục hồi chức năng viêm mỏm trên lồi cầu ngoài của Bộ Y tế)