Ngộ độc ma túy loại kích thích: dấu hiệu chẩn đoán, xử trí cấp cứu

Theo cơ quan kiểm soát ma túy và tội phạm Liên hợp quốc, hiện nay trên thế giới có đến 300 triệu người nghiện ma túy các loại, trong đó có khoảng 25 triệu người nghiện ma túy nặng và chiếm 5,4% gánh nặng bệnh tật hàng năm trên thế giới.

Theo báo cáo của Bộ Công An ngày 07/9/2012 cả nước hiện có 171.400 người nghiện ma túy, tăng 12.900 người (7,7%) so với cùng kỳ năm ngoái. Con số này chưa bao gồm số lượng lớn các thanh niên nghiện và sử dụng ma túy loại kích thích (ví dụ thuốc lắc).

Hiện nay có xu hướng số người sử dụng và nghiện ma túy loại kích thích ngày càng tăng, thay thế một phần cho việc dùng thuốc phiện, heroin.

Hiện có nhiều loại định nghĩa khác nhau về ma túy. Nhưng nhìn chung khi nói tới ma túy là chất gây nghiện có nguồn gốc tự nhiên hay tổng hợp, khi được đưa vào cơ thể (bằng cách: tiêm, chích, hút, hít, nhai, nuốt…) nó sẽ làm thay đổi trạng thái ý thức và sinh lý người đó.

Phân loại ma túy dựa theo nguồn gốc sản sinh các chất ma túy gồm có:

– Ma túy tự nhiên là những Alcaloid của một số loài thực vật có sẵn trong tự nhiên như thuốc phiện, cần sa, cocain. Ma túy bán tổng hợp: có heroin, codein, LSD. Ma túy tổng hợp gồm: methadone, meperidine, MDMA (còn gọi là Ectasy, thuốc lắc), amphetamin, methamphetamin. Ma túy thổng hợp độc hại hơn các loại ma túy khác gấp 500 lần.

– Ma túy kích thích là dạng ma túy tổng hợp khi đưa vào cơ thể có tác dụng kích thích hệ thần kinh trung ương thông qua nhiều cơ chế khác nhau.

Ở Việt Nam ma túy loại kích thích được dùng nhiều là amephetamin, methamphetamin, MDMA.. và có nhiều tên gọi khác nhau như thuốc lắc, ectassy, viên lắc, thuốc điên, viên chúa, viên hoàng hậu, max, xì cọp…

Biểu hiện ngộ độc ma túy loại kích thích

Ma túy ảnh hưởng đến nhiều cơ quan của cơ thể đặc biệt là hệ thần kinh, tâm thần, toàn thân… Các dấu hiệu và triệu chứng thay đổi phụ thuộc vào liều dùng.

Toàn thân: khi dùng ma túy mức độ nhẹ sẽ tạo ra cảm giác sảng khoái, nói nhiều, tăng tự tin, tích giao tiếp, cảm giác khỏe khoắn, đặc biệt tăng khoái cảm trong quan hệ tình dục. Liều cao kích thích không yên, thích quan hệ tình dục tập thể, vã mồ hôi, run tay chân, tăng thân nhiệt.

Tim mạch: nhịp tim nhanh, tăng huyết áp, viêm mạch, thiếu máu cơ tim, nhồi máu cơ tim, thậm chí ở người có mạch vành bình thường trước đó.

Nếu tiêm vào mạch máu có thể co mạch máu và hoại tử, thậm chí một số thuốc uống như DOB (2.5-dimethoxy-4-bromoamphetamine), Lyergic Acid Diethylamide (LSD) cũng gây hoại tử.

Tâm thần: hoang tưởng, ảo giác, biểu hiện nặng gây kích động nghiêm trọng.

Dùng vài lần dễ gây nghiện, rối loạn tâm thần, đặc biệt trầm cảm, từ đó người nghiện dễ tự tử.

Thần kinh: máy cơ, tăng trương lực cơ, có những động tác bất thường, đồng tử giãn, rung giật nhãn cầu, co giật, hôn mê, chảy máu não.

Hô hấp: khó thở, trào bọt hồng do phù phổi cấp tính, tăng áp phổi và chấn thương nhiệt (nếu hút thuốc). Các biến chứng phổi khác bao gồm: tràn khí màng phổi, tràn khí trung thất, viêm phổi, tổn thương phổi cấp tính và chảy máu phổi.

Tiêu hóa: Amphetamine và dẫn xuất có thể gây ra nôn mửa và tiêu chảy do tác dụng kích thích dây thần kinh giao cảm.

Phụ nữ có thai: ở những sản phụ lạm dụng methamphetamine, đã xảy ra những trường hợp suy thai do chảy máu rau thai.

Chân tay: tình trạng lạm dụng amphetamin và dẫn xuất kéo dài thường đi kèm với cảm giác kiến bò và nhiều người lạm dụng methamphetamin có nhiều những vết trầy da nhỏ ở nhiều khu vực khác nhau do gãi liên tục. Thiếu dinh dưỡng và thiếu vitamin có thể gây ra những biến đổi ở da (nứt, chốc mép, loét miệng) hoặc chảy máu hoặc bầm tím vùng bụng.

Tử vong: thường do co giật kéo dài không khống chế được bằng thuốc cắt cơn giật, tăng thân nhiện trên 400C, có thể tới 420C, hoặc do chảy máu trong não.

Chẩn đoán ngộ độc ma túy

Bạn cần phối hợp với bác sĩ để xác định bệnh, tình trạng ngộ độc và điều trị kịp thời. Cung cấp đầy đủ các thông tin về loại ma túy đã dùng, số lượng, cách dùng của bệnh nhân, thời gian dùng, các biểu hiện của bệnh nhân tử khi dùng ma túy.

Hoàn cảnh dùng ma túy thường đặc trưng: các hoạt động vui chơi tự tổ chức của một nhóm thanh thiếu niên, tại sàn nhảy….

Đặc điểm nhận dạng của từng loại ma túy thường đặc trưng: cần sa (tài mà) bộ phận dùng là lá khô, lá nhỏ, vo lại quấn hút như thuốc lá, các loại viên ma túy tổng hợp…

Lưu ý: sử dụng ma túy là vi phạm pháp luật, nhưng khi bạn bị ngộ độc ma túy thì bạn cần được điều trị nên cần được hợp tác, khai báo trung thực các thông tin để giúp thầy thuốc nhanh chóng tìm ra biện pháp điều trị. Nếu bạn cung cấp thông tin thiếu hoặc sai thì có thể dẫn tới việc chẩn đoán và điều trị không đầy đủ sẽ có thể ảnh hưởng tới sức khỏe của chính bạn.

Điều trị ngộ độc ma túy

* Tại chỗ

Nếu bệnh nhân nặng: khó thở, co giật, hôn mê, thì nhanh chóng đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất.

Nếu kích thích, vật vã, hung hãn: không để bệnh nhân ngã, va đập, lấy hết các vật dụng sắc nhọn, hung khí ra khỏi người bệnh nhân, để bệnh nhân xa các vật sắc nhọn, xa các khu vực có thể dễ ngã (như lan can các tầng trên của nhà cao tầng).

Gọi người đến hỗ trợ, trong trường hợp người bệnh gây nguy hiểm đe dọa tính mạng cho người khác cần báo công an.

* Tại Bệnh viện

Hiện tại chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu, chỉ có các biện pháp điều trị hồi sức.

Tăng cường đào thải chất độc: gây nôn, rửa dạ dày nếu bệnh nhân đến sớm trong vòng giờ đầu. Xem xét rửa ruột toàn bộ cho những đối tượng vận chuyển ma túy bằng đường uống.

– Than hoạt: uống 20g

– Điều trị chống kích thích, co giật bằng diazepham.

– Truyền dịch: glucose 5%, natriclorua 0.9%

– Theo dõi thân nhiệt và điện tâm đồ 6 giờ/lần

– Điều trị tăng huyết áp

– Điều trị nhịp nhanh

– Điều trị các triệu chứng khác kèm theo như rối loạn nước, điện giải, viêm phổi do sặc, các rối loạn tâm thần và các tổn thương trên da.

Phòng bệnh ngộ độc ma túy

Tuyên truyền giáo dục cho cộng đồng về những tác hại của ma túy.