Khó nhận diện thực phẩm organic bằng mắt thường

Theo Tiến sĩ, bác sĩ Trần Thị Minh Hạnh, Phó giám đốc Trung tâm Dinh dưỡng TP HCM, muốn biết sản phẩm có phải là hữu cơ hay không thì phải xem các ký hiệu trên bao bì.

Làm cách nào để nhận diện một sản phẩm organic là vấn đề được nhiều độc giả quan tâm trong buổi tư vấn trực tuyến “Lợi ích của thực phẩm organic” diễn ra lúc 14h ngày 4/8 trên Báo điện tử VnExpress. Tiến sĩ, bác sĩ Trần Thị Minh Hạnh, Phó giám đốc Trung tâm Dinh dưỡng TP HCM khẳng định không thể phân biệt thực phẩm hữu cơ bằng mắt thường mà phải được chứng nhận tùy theo quy định của từng quốc gia, chẳng hạn như NOP (USDA của Mỹ, EU-Eco-regulation của Liên minh châu Âu, hoặc JAS Standard (của Nhật Bản)… Do thực phẩm hữu cơ, ví dụ như các loại rau hữu cơ được trồng một cách tự nhiên, không dùng hóa chất tăng trưởng hay thuốc trừ sâu nên trông sẽ không mượt mà như các rau trái có sử dụng hóa chất, có khi còn có vết sâu cắn lá.

Bác sĩ Hạnh chia sẻ thêm, thực phẩm organic không dùng hóa chất nên an toàn cho người sử dụng, kể cả trẻ em.

Dưới đây là phần tư vấn của bác sĩ.

– Tôi muốn hỏi tác dụng của thực phẩm Organic và cách sử dụng như thế nào cho đúng và chuẩn nhất? Xin cảm ơn! (Nguyễn Thị Kiều)

Chào bạn,

Thực phẩm organic cũng được sử dụng như thực phẩm thông thường. Điều khác biệt là thực phẩm organic được kiểm soát chặt chẽ về giống cây trồng, vật nuôi, quá trình trồng trọt, chăn nuôi và thu hoạch đảm bảo không phân bón hóa học, các hóa chất bảo vệ thực vật nên sẽ an toàn cho người sử dụng.

Tiến sĩ, bác sĩ Trần Thị Minh Hạnh, Phó giám đốc Trung tâm Dinh dưỡng TP HCM (bên phải).

– Dạo gần đây tôi thấy có sản phẩm rau hữu cơ bán ngoài thị trường, sản phẩm này có phải thật sự là sản phẩm hữu cơ không? Nó có khác gì với rau sạch? (Nguyễn Thị Ngân)

Chào bạn,

Do tại Việt Nam hiện nay chưa có quy định về công bố thực phẩm organic nên các nhà sản xuất phải tự đưa sản phẩm làm các xét nghiệm theo các tiêu chí quốc tế. Để xác định rau có phải là hữu cơ hay không thì nhà sản xuất cần chứng minh bằng các xét nghiệm ví dụ như xét nghiệm trên 580 loại hóa chất bảo vệ thực vật, 18-20 chỉ số hóa học (dư lượng chất thải…).

Rau sạch theo tiêu chuẩn VietGAP (Vietnamese Good Agricultural Practice) có nghĩa là thực hành sản xuất nông nghiệp tốt ở Việt Nam. Đó là những nguyên tắc, trình tự, thủ tục hướng dẫn tổ chức, cá nhân sản xuất, thu hoạch, xử lý sau thu hoạch nhằm đảm bảo an toàn cho người sử dụng.

– Thực phẩm hữu cơ khác gì các loại thực phẩm thông thường? Có thể phân biệt được bằng mắt thường không? Làm sao để phân biệt được đó là thực phẩm hữu cơ? (Nguyễn Thị Thu Nga)

Chào Nga,

Thực phẩm hữu cơ là những thực phẩm được sản xuất bằng các phương pháp tuân theo những tiêu chuẩn của nông nghiệp hữu cơ. Nghĩa là, ở những nông trại hữu cơ, người nông dân nuôi, trồng và chế biến các sản phẩm nông nghiệp như rau, trái cây, ngũ cốc, động vật cho thịt, sữa và sản hẩm từ sữa với sự kiểm soát chặt chẽ giống cây trồng, vật nuôi, và không sử dụng bất cứ loại thuốc trừ sâu, hoặc hóa chất bảo vệ thực vật nào, không có phân bón hóa học, hoặc bất kỳ loại kháng sinh, hay hormon tăng trưởng trong suốt quá trình nuôi trồng và kể cả thu hoạch. Do đó, thực phẩm hữu cơ sẽ an toàn cho người sử dụng.

Không thể phân biệt thực phẩm hữu cơ bằng mắt thường mà phải được chứng nhận tùy theo qui định của từng quốc gia. Muốn biết sản phẩm có phải là hữu cơ hay không thì phải xem nhãn hiệu bao bì.

Có 3 mức độ công bố một sản phẩm là organic trên nhãn:

– 100% Organic: nghĩa là thực phẩm hoàn toàn là organic hoặc được làm từ các nguyên liệu organic.

– Organic: nghĩa là thực phẩm có trên 95% nguyên liệu là organic.

– Made with Organic Ingredients (hoặc “Made with x% Organic Ingredients, với x nằm trong khoảng 70-95%): sản phẩm có ít nhất 70% thành phần nguyên liệu là organic.

Trường hợp có dưới 70% thành phần là organic thì không được công bố “Organic” trên mặt trước của nhãn mà chỉ được ghi “organic” trên danh mục thành phần nguyên liệu (ở mặt bên của sản phẩm) để cho biết thành phần nguyên liệu nào là organic.

Nhà sản xuất không được quảng cáo organic nếu họ dùng hóa chất trong 3 năm trước khi thu hoạch.

Việc chứng nhận organic là hết sức quan trọng. Sản phẩm không được các chứng nhận này thì không được công bố là organic.

– Tôi 35 tuổi, bị đường huyết cao, sử dụng các loại thực phẩm hữu cơ như gạo hữu cơ, rau hữu cơ… thì có giúp giảm lượng đường huyết, giúp sức khỏe tốt hơn không? (Nguyễn Trọng Trường)

Chào bạn,

Thực phẩm hữu cơ chỉ giúp chúng ta an tâm vì nguồn gốc rõ ràng và không sử dụng hóa chất trong quá trình nuôi trồng, sản xuất nhưng không có tác dụng điều trị. Để có thể kiểm soát tốt đường huyết thì cần phối hợp chế độ dinh dưỡng hợp lý cho người đái tháo đường hoạt động thể lực thường xuyên. Phối hợp thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp và vừa, thực phẩm giàu chất xơ sẽ giúp ổn định đường huyết và tốt cho sức khỏe hơn.

– Tôi đang mang thai được 4 tháng thì có nên dùng thực phẩm organic không? Có ảnh hưởng gì đến thai nhi không? (Lê Thị Mỹ Thuận)

Chào bạn,

Phụ nữ mang thai sử dụng thực phẩm organic thì quá tốt vì sẽ hạn chế các hóa chất ăn vào nên an toàn cho người sử dụng. Điều quan trọng là bên cạnh yếu tố organic thì phụ nữ mang thai cần ăn đa dạng thực phẩm, bổ sung vi chất dinh dưỡng (folate, chất sắt, iốt…) để nhận đủ dưỡng chất cho sự phát triển thai nhi.

– Thực phẩm hữu cơ có phải là thực phẩm sạch của các công ty hiện tại giờ đang sản xuất đóng gói phân phối bán ở các cửa hàng tiện dụng và siêu thị không? (Trần Thị Thu Hiền)

Hiền thân mến!

Thực phẩm sạch là thực phẩm được sản xuất theo đúng quy trình đảm bảo an toàn cho người sử dụng nhưng không hẳn là sản phẩm hữu cơ. Một sản phẩm muốn công bố là hữu cơ cần có rất nhiều tiêu chí để đảm bảo là nông trại sạch: không sử dụng bất cứ loại thuốc trừ sâu, hoặc hóa chất bảo vệ thực vật nào, không có phân bón hóa học, hoặc bất kỳ loại kháng sinh, hay hormon tăng trưởng trong suốt quá trình nuôi trồng và kể cả thu hoạch.

Việc chứng nhận sản phẩm hữu cơ tùy theo từng quốc gia. Như ở Mỹ là chứng nhận của NOP (National Organic Program) Standard – USDA, là chứng nhận của Bộ Nông nghiệp Mỹ.

– Sữa hữu cơ có hóc môn tăng trưởng trong đó không?
Làm sao tôi biết được đó là sữa hữu cơ organic thật sự? (Lê Thị Phi Nga, TP.HCM, Quận Tân Bình)

Chào bạn,

Sữa được chứng nhận hữu cơ là sản phẩm được sản xuất từ giống bò được chọn lọc và nuôi ở nông trại hữu cơ nên sẽ không có hormon tăng trưởng. Để biết được sản phẩm có phải là hữu cơ hay không thì cần xem nhãn hiệu bao bì sản phẩm.

– Có phải là thực phẩm hữu cơ thì hình dáng bên ngoài thường sẽ xấu hơn thực phẩm bình thường không? Cám ơn chuyên gia! (Huỳnh Thị Yến Nhi)

Chào Nhi,

Do thực phẩm hữu cơ, ví dụ như các loại rau hữu cơ được trồng một cách tự nhiên, không dùng hóa chất tăng trưởng hay thuốc trừ sâu nên trông sẽ không mượt mà như các rau trái có sử dụng hóa chất, có khi còn có vết sâu cắn lá nữa.

– Tôi nghe nói thực phẩm organic tốt cho sức khỏe, vậy tôi có nên cho con tôi, năm nay 6 tuổi, dùng thực phẩm organic có được không? (Vũ Xuân Quỳnh)

Chào bạn,

Thực phẩm organic do nuôi trồng bằng phương pháp hữu cơ, không dùng hóa chất nên an toàn cho người sử dụng, kể cả trẻ em. Điều quan trọng là bên cạnh vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm thì trẻ cũng cần sử dụng thực phẩm đa dạng, đáp ứng nhu cầu đang tăng trưởng của trẻ.

– Mỗi ngày nên sử dụng lượng sữa tươi organic bao nhiêu là đủ? (Bảo Hoàng, tp.HCM)

Hoàng mến!

Sữa là thực phẩm giàu dưỡng chất, cần thiết cho mọi người. Tùy độ tuổi và tình trạng sinh lý, bệnh lý mà từng người sẽ chọn loại sữa khác nhau và lượng sữa dùng cũng có khác. Thông thường, người trưởng thành nên sử dụng khoảng 2 ly sữa hoặc sản phẩm từ sữa mỗi ngày.

– Tôi thấy hiện nay trên thị trường cứ luôn quảng cáo sữa tươi nguyên chất 100% nhưng chắc gì thật sự là sữa tươi nguyên chất? Sữa tươi nguyên chất thì sao có thể đóng hộp và hạn sử dụng hơn 1 tháng?
Nên với vụ sữa tươi organic này cũng vậy, có gì có thể chứng minh được là sữa tươi này đúng là sữa tươi organic? (Lê Thị Khánh, tp.HCM)

Chào Khánh

Với các sản phẩm sữa tươi được xử lý theo phương pháp tiệt trùng UHT ((Ultra-high temperature: thời gian nhiệt cao đến khoảng 140 độ C trong 4 giây và làm lạnh nhanh xuống 25 độc C), có thể tiêu diệt hoàn toàn vi khuẩn có hại trong sữa. Bên cạnh đó, các công ty sữa hiện nay áp dụng loại bao bì đặc biệt với cấu tạo 6 lớp giúp bảo quản sữa ở nhiệt độ thường trong vòng 6-9 tháng mà không cần sử dụng chất bảo quản.

Các sản phẩm organic phải được chứng nhận bởi các tổ chức uy tín, tùy theo quy định của từng quốc gia. Muốn biết sản phẩm có phải là hữu cơ hay không thì phải xem nhãn hiệu bao bì có thông tin của tổ chức chứng nhận organic như USDA – Mỹ, EU – châu Âu, JAS – Nhật Bản…).

Chúc em có sự lựa chọn những sản phẩm tốt và chất lượng nhé!

– Sữa tươi organic có giá trị dinh dưỡng thế nào thưa bác sĩ? (Nguyễn Thị Nhật, tp.HCM)

Chào bạn,

Giá trị dinh dưỡng của sữa tươi organic cũng giống sữa tươi thông thường. Đây là thực phẩm giàu đạm quý với các acid amin thiết yếu cần thiết cho con người, giàu canxi và phospho với tỷ lệ cân đối, giàu vitamin A, vitamin nhóm B… Điểm khác biệt của sữa organic không phải ở thành phần dinh dưỡng mà là quá trình chọn giống bò, quá trình nuôi bò tạo sữa và thu hoạch, sản xuất sữa tuân theo qui định nghiêm ngặt, không sử dụng bất kỳ hóa chất nào nên sẽ đảm bảo an toàn cho người sử dụng.

– Giá trị dinh dưỡng của thực phẩm organic như thế nào, điển hình như sữa tươi organic? (Huỳnh Minh Dũng, tp.HCM)

Chào Dũng,

Với quy trình sản xuất nghiêm ngặt theo tiêu chuẩn organic, các sản phẩm organic bao gồm sữa tươi organic là lựa chọn an toàn cho sức khỏe gia đình, thuần khiết và giàu dưỡng chất tự nhiên cho cơ thể khỏe mạnh. Sữa tươi organic là sản phẩm thuần túy tự nhiên, giúp cung cấp nguồn dinh dưỡng cân bằng và lành mạnh mà không cần phải lo lắng về hóa chất.

– Là 1 người phụ nữ của gia đình, chị có thể chia sẻ những tiêu chuẩn riêng về dinh dưỡng chị chọn cho gia đình của mình? (Nguyễn Thị Thi, tp.HCM)

Thi mến!

Cám ơn câu hỏi của bạn. Đối với cá nhân và gia đình, tùy loại thực phẩm lựa chọn chủ yếu đáp ứng các tiêu chí sau:

– Chọn nơi bán hàng tin cậy: gian hàng, cửa hàng có uy tín, đáng tin cậy và thuận tiện.

– Chọn nhà sản xuất có uy tín trên thị trường.

– Chọn thực phẩm có lợi cho sức khỏe: an toàn và chứa dưỡng chất cần thiết.

– Kiểm tra trực tiếp thực phẩm: nhãn hiệu bao bì và các thông tin cần thiết khác.

– Chào bác sĩ, bác sĩ cho ý kiến giúp về việc sử dụng thực phẩm hữu cơ thì có mang lại lợi ích gì tốt hơn những thực phẩm bình thường nhưng được nuôi trồng theo đúng tiêu chuẩn vệ sinh thực phẩm được bán ở các siêu thị và các mall lớn không? (Nguyễn Thị Quỳnh Hoa)

Chào bạn,

Cho đến nay, các kết quả nghiên cứu chưa cho thấy có sự khác biệt rõ rệt về lợi ích đối với sức khỏe giữa thực phẩm organic và thực phẩm thông thường bởi vì việc tiến hành nghiên cứu này rất khó khăn và nhiều yếu tố gây nhiễu.

Tuy nhiên, do cách nuôi trồng hữu cơ nên thực phẩm organic mang đến các lợi ích như:

– Có hàm lượng nitrate ít hơn (từ phân bón, hóa chất bảo vệ thực vật…)

– Thực phẩm organic tươi lâu hơn, hương vị đậm đà, thơm ngon hơn

– Bảo vệ tốt hơn cho môi trường: bảo vệ không khí, đất, nước, cây cỏ, và các sinh vật khác, kể cả con người làm việc trên nông trại organic.

– Động vật được nuôi theo phương thức organic sẽ không có kháng sinh, hormon tăng trưởng.

– Thưa bác sĩ, việc sản xuất ra các sản phẩm organic có tác động gì đến môi trường nói chung? (Phan Vũ Thiên Châu, 25 tuổi)

Chào Châu,

Đây là câu hỏi rất hay. Những người yêu môi trường sẽ ưa chuộng cách nuôi trồng theo phương pháp hữu cơ vì sẽ bảo vệ tốt hơn cho môi trường: bảo vệ không khí, đất, nước, cây cỏ, và các sinh vật khác, kể cả con người làm việc trên nông trại organic.

– Chuyên gia nghĩ gì về xu hướng organic tại thị trường Việt Nam? (Đặng Thị Mỹ Hiền, tp.HCM)

Chào bạn,

Nông trại hữu cơ đã được biết đến từ rất lâu, vào khoảng đầu thế kỷ 20 tại Mỹ, khi người ta bắt đầu sử dụng phân hóa học và hóa chất bảo vệ thực vật trong nông nghiệp. Trong khi đó, một số nông dân vẫn chỉ dùng phân bón tự nhiên để bón cây vì họ tin rằng cách trồng trọt như vậy thì rau trái sẽ ngon và dinh dưỡng hơn. Thực phẩm hữu cơ bắt đầu được sử dụng ở Mỹ và sau đó lan ra các nước châu Âu.

Đến nay, xu hướng sử dụng thực phẩm hữu cơ ngày càng gia tăng ở nhiều nước trên thế giới. Khi nhận thức con người ngày càng cao thì khuynh hướng ăn uống khôn ngoan để bảo vệ sức khỏe được quan tâm nhiều hơn. Khi đó, nhu cầu sử dụng thực phẩm organic ngày càng nhiều, dẫn đến thị trường thực phẩm organic phát triển. Hiện nay đã có rất nhiều chủng loại thực phẩm organic trên thị trường thế giới.

Toàn cảnh buổi tư vấn.

– Tôi được biết là có thể phân biệt nguồn gốc của thực phẩm thông qua mã vạch dán trên sản phẩm, vậy thực phẩm hữu cơ có như vậy không? Nhìn vào mã vạch tôi có thể biết được đó là thực phẩm hữu cơ hay không? (Nguyễn Thị Thu Trang)

Chào bạn,

Thực phẩm hữu cơ sẽ được nhận biết qua nhãn hiệu công bố “Organic” được chứng nhận bởi NOP (USDA của Mỹ, EU-Eco-regulation của Liên minh châu Âu, hoặc JAS Standard (của Nhật Bản)… chứ không thể nhận biết qua mã vạch.

– Cho tôi hỏi là cụm từ “thực phẩm hữu cơ” là gồm những sản phẩm gì được không? Tôi nghe rất nhiều nhưng không hiểu rõ nghĩa. Cám ơn chương trình (Thanh Hương)

Chào Hương,

Câu hỏi của em cũng là vấn đề đang được nhiều người quan tâm và tìm hiểu.

“Thực phẩm hữu cơ” là những sản phẩm nông nghiệp như rau, trái cây, ngũ cốc, động vật cho thịt, sữa và sản phẩm từ sữa với sự kiểm soát chặt chẽ giống cây trồng vật nuôi và không sử dụng bất cứ loại thuốc trừ sâu, hoặc hóa chất bảo vệ thực vật nào, không có phân bón hóa học, hoặc bất kỳ loại kháng sinh, hay hormon tăng trưởng trong suốt quá trình nuôi trồng và kể cả thu hoạch.

– Em rất thích sử dụng các loại hạt như hạnh nhân, óc chó hay hồ đào vì nhiều chất bổ. Tiến sĩ có thể cho em biết hạt organic có khác gì với hạt thường không? Dùng hạt organic có nhiều dưỡng chất hơn và sạch hơn không? (Nguyễn Thị Minh Thu, 32 tuổi)

Thu mến!

Các loại hạt như bạn nêu chứa nhiều dưỡng chất rất tốt cho cơ thể, đặc biệt là chất béo thiết yếu omega-3. Cũng giống như các sản phẩm nông nghiệp khác, nếu các loại hạt được trồng và thu hoạch theo quy trình nghiêm ngặt, không sử dụng bất cứ loại hóa chất nào thì chắc chắn hạt organic sẽ sạch hơn. Về dưỡng chất thì cả hai loại có thể không có sự khác biệt đáng kể.

– Gửi bác sĩ Hạnh,
Ông nội bị ung thư trực tràng giai đoạn đầu, hiện đang tiến hành xạ trị và hóa trị kết hợp, do tuổi cao cộng với tác dụng phụ của thuốc nên sức khỏe rất yếu, ông không ăn uống được nhiều. Cho tôi hỏi nếu tôi mua các loại thực phẩm hữu cơ về cho ông dùng thì có giúp ông ăn ngon miệng và bổ sung thêm được nhiều dinh dưỡng không? Cám ơn bác sĩ! (Nguyễn Đình Huề)

Chào bạn,

Vấn đề sức khỏe của ông như hiện tại điều quan trọng là cung cấp dưỡng chất cần thiết để phòng chống suy dinh dưỡng và tăng cường sức đề kháng cho cơ thể. Do đó, loại thực phẩm dinh dưỡng nào mà ông ăn ngon miệng thì bạn có thể chọn, không phụ thuộc vào loại thực phẩm có phải là organic hay là không.

– Chào bác sĩ Hạnh, xin bác sĩ hãy tư vấn cho biết gạo hữu cơ sử dụng có tốt hơn gạo nguyên cám không? Cám ơn bác sĩ (Nguyễn Hoàng Ngọc Sơn)

Chào Sơn,

Gạo là nguyên liệu được dùng hàng ngày trong mỗi gia đình. Vì vậy, câu hỏi của bạn cũng là điều mà nhiều người đang rất quan tâm.

Loại gạo nguyên cám rất tốt cho sức khỏe của con người vì chứa nhiều vi khoáng chất như vitamin nhóm B, sắt, kẽm…, giàu chất xơ giúp đường huyết không tăng nhanh sau ăn, phòng tránh táo bón nên là thực phẩm tốt cho sức khỏe. Nếu gạo hữu cơ nhưng đã đánh bóng kỹ, không còn vỏ cám bên ngoài sẽ không nhận được lợi ích như đã nêu.

– Sử dụng thực phẩm organic thì khi chế biến hay sử dụng có phải lưu ý hay tuân thủ nguyên tắc gì để đảm bảo vẫn giữ nguyên được dưỡng chất của nó không? (Nguyễn Ngọc Oanh)

Chào bạn,

Thực phẩm organic cũng cần được sử dụng và bảo quản theo đúng nguyên tắc vệ sinh an toàn thực phẩm.

– Rau củ quả: cần được bọc kín để tránh bị khô héo và bảo quản ở ngăn mát tủ lạnh.

– Sữa tươi tiệt trùng: cũng cần bảo quản mát. Sữa này được sử dụng ngay sau khi mở hộp và bảo quản ở ngăn mát tủ lạnh, sử dụng hết trong vòng 3 ngày.

– Trứng: bảo quản mát.

– Thịt: bảo quản đông lạnh.

– Thưa bác sĩ, có phải loại thực phẩm nào cũng có thể sản xuất theo phương pháp hữu cơ không? Nếu như vậy thì tại sao tất cả các thực phẩm bây giờ không làm theo cách này để đảm bảo sức khỏe? (Nguueenx Công Khanh, 28 tuổi)

Chào bạn,

Thật không dễ dàng gì để có thể tạo được một môi trường organic. Ví dụ, muốn trồng rau organic thì đất đai phải được xử lý trong 2-3 năm để không còn hóa chất tồn lưu. Quá trình trồng trọt rất dễ bị côn trùng gây hại nên phải cách ly không để côn trùng bên ngoài xâm nhập vào. Việc chọn giống cũng phải kỹ lưỡng để có giống tốt và khỏe mạnh để có sức đề kháng tự nhiên chống chọi được với bệnh tật mà không cần dùng hóa chất, kháng sinh…

Do đó, để sản xuất được sản phẩm organic là cả một quá trình phức tạp và công phu. Nếu từng nông trại của chúng ta ý thức được điều này, giảm dần các hóa chất, và quay về cách nuôi trồng thiên nhiên như trước đây thì chúng ta sẽ bảo vệ tốt cho môi trường và bảo vệ chính sức khỏe của con người.

Đây có lẽ là mong muốn của tất cả chúng ta. Hãy chung tay bảo vệ môi trường xanh và bảo vệ cuộc sống của nhân loại bằng cách giảm bớt sử dụng hóa chất trong sản xuất nông nghiệp và chế biến nông sản.

VnExpress

Nguồn: VnExpress