Lục đậu – Vị thuốc thanh nhiệt giải độc

Lục đậu giàu protein, chất béo, chất xơ và carbohydrat; có nhiều vitamin (A, B1, B2, B6, PP, C, acid folic, acid panthotenic) và nguyên tố Na, K, Ca, P, Fe Cu…). Trong vỏ hạt đậu chứa flavonoid (vitexin và iso vitexin).

Theo Đông y, lục đậu vị ngọt tính mát, vào tâm, vị. Có tác dụng thanh nhiệt giải độc, giải thử, lợi thủy, chỉ khái, thanh can minh mục.

Dùng cho các trường hợp say nắng say nóng, sốt cao mất nước phù nề, mụn nhọt, lở ngứa, ngộ độc cá, ngộ độc sắn, còn dùng để giảm mỡ máu, hạ huyết áp. Hằng ngày có thể dùng từ 15 – 100g bằng cách nấu hầm, sắc.

Một số cách dùng lục đậu làm thuốc:

Chữa ôn nhiệt, sốt cao, hôn mê, co giật (Thần tiên cứu khổ thang): vỏ lục đậu 10g, sinh địa 10g, huyền sâm 10g, thạch cao 10g, huyền minh phấn 10g, cam thảo 10g. Sắc uống ngày 1 thang.

Chữa phát sốt, sưng quai hàm, nhức nhối (Nam dược thần hiệu): lục đậu tán bột mịn, trộn với dấm, phết một lớp dày lên chỗ đau, khi khô lại thêm dấm. Ngày làm 1 lần đến khi khỏi.

Chữa tiêu chảy, nôn mửa: lục đậu 100g, muối 10g, hạt tiêu 50g. Lục đậu rang vàng, muối rang; tất cả tán bột, trộn đều; bảo quản trong lọ kín. Người lớn cách 3 – 4 giờ uống 1 lần; mỗi lần 8 – 10g.

Chữa ngộ độc: lục đậu sống nghiền nhỏ, hòa với nước cho uống thật nhiều để nôn ra và giải độc.

Chữa ngộ độc nấm: lục đậu 100g, bồ công anh 40g, tử thảo căn 40g, kim ngân hoa 40g, cam thảo sống 10g. Sắc uống ngày 1 thang. Trẻ em giảm liều theo tuổi.

Chữa sỏi đường tiết niệu: lục đậu 200g, kim tiền thảo 60g, kê nội kim 60g, hải kim sa 60g, ngưu tất 60g. Sắc uống ngày 1 thang.

Gia giảm: nếu đái ra máu, thêm bạch mao căn 25g, thiến thảo 25g; khí suy yếu thêm hoàng kỳ 60g, đương quy 60g; tỳ hư thêm hoài sơn 60g, phục linh 60g; đại tiện táo bón thêm đại hoàng 15g, mang tiêu 15g; đau bụng thêm nguyên hồ sách 30g, mộc hương 30g; đau hông thêm đỗ trọng 30g, tang ký sinh 30g.

Tất cả nghiền bột, trộn đều; uống ngày 2 lần, mỗi lần 15g; sau khi uống nên ăn thêm dưa hấu và hoạt động nhiều. Đợt điều trị 30 ngày.

Kiêng kỵ: Người hư hàn tiết tả không dùng.